Νέα Προοπτική για τους Επενδυτές: η Χρηματοοικονομική με αντίκτυπο

Βιώσιμη, πράσινη, αλληλέγγυη ή ακόμη και ηθική χρηματοοικονομική, κεφάλαια ΕSG, κεφάλαια Κοινωνικά Υπεύθυνων Επενδύσεων, μη χρηματοοικονομική βαθμολόγηση …

Για τους μη μυημένους ή τους αποταμιευτές, αυτό το μικρό λεξικό της λεγόμενης «υπεύθυνης» χρηματοοικονομικής μπορεί να παρομοιαστεί με έναν λαβύρινθο που είναι αδύνατο να περιηγηθεί κάποιος.

Με τα παραπάνω θέματα έχουμε ασχοληθεί στην πρόσφατη βιβλιογραφία.

1. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, κοινωνικά υπεύθυνη επένδυση, μέθοδοι και κριτήρια ESG, Εκδ. Κλειδάριθμος, 2022.
2. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Χρηματοοικονομική με αντίκτυπο (impact finance), Πολυτεχνείο Κρήτης, Δευτέρα 02 Αυγούστου 2021.
3. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Αίμ. Γαλαριώτης, γιατί και πώς να γίνει πράσινη η χρηματοοικονομική, Πολυτεχνείο Κρήτης, Δευτέρα 01 Νοεμβρίου 2021.
4. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, μια νέα διάσταση αξιολόγησης κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 20/02/2022.
5. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, η ηθική λειτουργία επιχειρήσεων συνεπάγεται ηθικά προιόντα; Οικονομικός Ταχυδρόμος, 17/11/2021.

Περισσότερο από ένα γεγονός της μόδας, η χρηματοοικονομική με αντίκτυπο έχει γίνει δομικό στοιχείο της παγκόσμιας οικονομίας.

Στην Ευρώπη, τα κεφάλαια με διαχείριση κοινωνικά υπεύθυνων επενδύσεων έχουν αυξηθεί από 150 δισεκατομμύρια ευρώ πριν από δέκα χρόνια, σε σχεδόν 2000 δισεκατομμύρια το 2021. Αυτό αποτελεί το 24% της αγοράς σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Quantalys στην Ευρώπη (Φεβρουάριος 2022).

Τομέας δραστηριοτήτων

Τα δεδομένα αυτά είναι πολύ αισιόδοξα, αλλά τελικά για τον αποταμιευτή, είναι δύσκολο να καταλάβει τί κρύβεται πίσω από αυτούς τους όρους. Ενώ το greenwashing αναφέρεται παντού, πέρα από τις ετικέτες και τα ακρωνύμια (ESG, RSI, Green Fin, Finansol, … ) τί ακριβώς καλύπτει η χρηματοοικονομική με αντίκτυπο (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Π. Χούρλιας, greenwashing και τρόποι εντοπισμού, Πολυτεχνείο Κρήτης, Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2021).

Ξεκινώντας από έναν απλοποιημένο ορισμό της οικονομίας της αγοράς: οι οικονομικοί παράγοντες παρέχουν την εργασία και το κεφάλαιό τους και, σε αντάλλαγμα, λαμβάνουν αμοιβή, μισθούς ή μερίσματα. Αυτό το εισόδημα που λαμβάνουν, το ξοδεύουν σε αγαθά και υπηρεσίες. Οι πόροι, όπως και τα χρήματα, εναλλάσσονται με κυκλικό τρόπο. Η οικονομία εξαρτάται εξ’ ολοκλήρου από τη σταθερότητα της βιόσφαιράς μας. Τους τελευταίους αιώνες, οι συνθήκες στον πλανήτη μας, ήταν απίστευτα ευνοϊκές για την ανάπτυξή μας. Υπάρχει σταθερό κλίμα, άφθονο νερό, καθαρός αέρας, πλούσια βιοποικιλότητα και προστατευτικό στρώμα όζοντος.

Στη συνέχεια ανακαλύφθηκε η ορυκτή ενέργεια που τροφοδοτούσε τις μηχανές που εφευρέθηκαν. Πολλαπλασιάστηκαν οι ικανότητες της ανθρωπότητας να εξάγει φυσικούς πόρους και να τους μετατρέπει σε φυσικά αγαθά που χρησιμοποιούνται και στο τέλος, απορρίπτονται. Η βιομηχανική επανάσταση των τελευταίων 150 ετών έχει αναμφισβήτητα βελτιώσει την ποιότητα ζωής μας: απόδειξη αυτού είναι το προσδόκιμο ζωής μας, το οποίο έχει διπλασιαστεί κατά μέσο όρο κατά την περίοδο αυτή.

Αλλά στην πορεία, η ανθρωπότητα έχασε τη σύνδεσή της με τη φύση και τη ζωντάνια του συστήματος. Επιδεικνύοντας μια συλλογική έλλειψη διάκρισης, οι άνθρωποι έχουν γίνει η κύρια δύναμη αλλαγής στη Γη, ξεπερνώντας τις γεωφυσικές δυνάμεις. Παρά τις προειδοποιήσεις των ειδικών για την εξέλιξη του κλίματος από το 1990, η ανθρωπότητα συνεχίζει να πιστεύει ότι μια τεχνολογία που μπορεί να προκύψει από το φανταστικό κόσμο, θα έρθει να λύσει το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη με το κτύπημα ενός μαγικού ραβδιού (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Δούμπος, Μ. Εσκαντάρ, κλιματική αλλαγή, οικολογία και κατάρρευση, Πολυτεχνείο Κρήτης, Τρίτη 14 Ιανουαρίου 2020, Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, η άμεση ανάγκη για βιωσιμότητα, Πολυτεχνείο Κρήτης, Πέμπτη 09 Σεπτεμβρίου 2021).

Στόχος της χρηματοοικονομικής με αντίκτυπο

Σε αντίθεση με την ισχύουσα πεποίθηση, η οικονομία της αγοράς όπως τη γνωρίζουμε δεν θέτει σε κίνδυνο τον πλανήτη. Η Γη απλώς θα αλλάξει κατάσταση, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι αυτό θα είναι συμβατό με την ανθρώπινη ζωή. Η οικονομία της αγοράς επέτρεψε την ανάπτυξη και την αύξηση του επιπέδου ζωής πολλών δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Η χρηματοοικονομική με αντίκτυπο συνίσταται ακριβώς στην επιστροφή της λογικής ύπαρξης της οικονομίας. Μας ωθεί να ανταποκριθούμε στην πρόκληση να οδηγήσουμε δισεκατομμύρια ανθρώπους πάνω από ένα ελάχιστο και αξιοπρεπές κοινωνικό όριο: υπενθυμίζεται ότι ένας στους οκτώ στον κόσμο δεν έχει αρκετό φαγητό, ένας στους πέντε δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρισμό, ούτε ένας στους τρεις έχει πόσιμο νερό. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο χρησιμοποιώντας τους περιορισμένους πόρους του πλανήτη μας όταν το απαιτούμε πολύ πέρα από αυτό που μπορεί να προσφέρει (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Αιμ. Γαλαριώτης, γιατί και πώς να γίνει πράσινη η χρηματοοικονομική;, Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, η τιμή της κλιματικής αλλαγής, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 17/02/2022, Κ. Ζοπουνίδης, η τιμή της βιοποικιλότητας – μια πολυκριτήρια προσέγγιση, Οικονομικός Ταχυδρόμος, 14/11/2021).

Συμπερασματικά, μέσω αυτής της νέας προοπτικής για τους επενδυτές, η χρηματοοικονομική με αντίκτυπο βλέπει την πρόοδο της ανθρωπότητας ως αναζήτηση ισορροπίας μεταξύ, αφενός, της χρήσης των πόρων που απαιτούνται για την ικανοποίηση των βασικών αναγκών της και αφετέρου, της προστασίας της βιόσφαιρας και του σεβασμού των πλανητικών ορίων. Η αποκατάσταση αυτής της ισορροπίας θα ήταν το επίτευγμα του αιώνα, απλά είναι πάνω από όλα η υπευθυνότητα της χρηματοοικονομικής να ενστερνιστεί αυτή την έννοια του αντίκτυπου προκειμένου να τη θεσμοθετήσει, καθιστώντας την ως τη νέα νόρμα.

Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France

Υποψήφια Δρ. Μαριάννα Εσκαντάρ
Μέλος του Εργαστηρίου Financial Engineering
Πολυτεχνείο Κρήτης