Μια υπεύθυνη αντιπολίτευση

Οταν είσαι στην αντιπολίτευση στην Ελλάδα, όλα φαίνονται απλά. Είναι ακριβό το ρεύμα; Προτείνει πλαφόν στο ρεύμα. Ασχετο εάν με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί σε ζημιές τη μετοχοποιημένη κρατική εταιρεία ρεύματος καθώς θα πουλάει το ρεύμα κάτω του κόστους και σε λουκέτο κάποιες ιδιωτικές εταιρείες προμήθειας που δεν θα άντεχαν το βάρος.

Αλλά έχει ο Θεός… Αυξάνονται οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου και συνακόλουθα οι τιμές στην αντλία; Η αντιπολίτευση έχει τη λύση. Μειώνουμε λέει τον ΦΠΑ, τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης σε αμόλυβδη και ντίζελ και καθαρίσαμε. Ασχετο αν αυτό στοιχίζει πολλά δισεκατομμύρια, τα οποία δεν έχουμε και σε κάθε περίπτωση αν το συζητήσουμε με νηφαλιότητα δύσκολα θα καταλήγαμε ότι το «φάρμακο» για την αντιμετώπιση του άμεσου προβλήματος θα ήταν η μείωση των συγκεκριμένων φόρων. Πιθανότατα θα επιλέγαμε με εθνική ομοψυχία να αυξήσουμε τους δικαιούχους και τα ποσά του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Αλλά πουλάει περισσότερο το πρώτο…

Ακριβαίνουν το σιτάρι και το ηλιέλαιο; Δεσμεύουμε τα ιδιωτικά αποθέματα και τα… μοιράζουμε στους καταναλωτές. Μπορεί επιχειρήσεις να κλείσουν, εργαζόμενοι να χάσουν τη δουλειά τους, αλλά δεν έχει και τόση σημασία. Πρωτεύει το πρόσκαιρο, το εφήμερο, το αντιπολιτευτικό… αφήγημα. Είναι πραγματικά ωραίο να είσαι αντιπολίτευση στην Ελλάδα. Ειδικά εάν δεν πιστεύεις ότι θα κυβερνήσεις άμεσα ή ότι οι ψηφοφόροι θα έχουν ξεχάσει ό,τι έχεις υποσχεθεί στην περίπτωση που εκλεγείς. Χωρίς κανόνες, χωρίς δεσμεύσεις. Προφανώς στα όρια της χρεοκοπίας και της οικονομικής καταστροφής.

Ολο αυτό είναι όμως μια παλιά συνταγή. Ξεπερασμένη. Το 2009 όταν η κρίση χτυπούσε τη χώρα, με ευθύνες ξεκάθαρες της κυβέρνησης Καραμανλή, η αντιπολίτευση Παπανδρέου αντί συναίνεσης και σύνεσης, απάντησε με πόλωση και υποσχέσεις παροχών. Η συνέχεια είναι γνωστή και εξελίχθηκε μετά τις πρόωρες εκλογές που ακολούθησαν. Πέντε χρόνια μετά, το 2014 η κυβέρνηση Σαμαρά πιεσμένη από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και την πίεση του ανερχόμενου και γεμάτου από απατηλές υποσχέσεις ΣΥΡΙΖΑ επιβράδυνε τις μεταρρυθμίσεις. Υποχρεώθηκε σε πρόωρες εκλογές το 2015, τις οποίες κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ με την υπόσχεση του τέλους των πολιτικών λιτότητας των μνημονίων. Η εξέλιξη επίσης γνωστή. Νέο μνημόνιο και ακόμα περισσότερα δισεκατομμύρια νέων περικοπών.

Μου ήρθαν στο μυαλό οι ελληνικές «περιπέτειες» ύστερα από μια αναφορά του προέδρου του Κινήματος Αλλαγής Νίκου Ανδρουλάκη στο Φόρουμ του Οικονομικού Ταχυδρόμου, για το πορτογαλικό παράδειγμα. Μια οικονομία, η πορτογαλική, που πράγματι μπήκε πιο αδύναμη από την ελληνική στα μνημόνια και βγήκε πιο ισχυρή από την ελληνική. Πού οφείλονταν αυτό το επίτευγμα; Ο ένας λόγος ήταν η κουλτούρα της συναίνεσης. Στην Πορτογαλία δεν υπήρξαν «Αγανακτισμένοι» ούτε πολίτες ούτε πολιτικοί.

Η συναίνεση αυτή αποτυπώθηκε λίγο ώς πολύ και στην ανάληψη της «κυριότητας» του μνημονίου από το πολιτικό σύστημα. Τα κόμματα διατήρησαν τις θέσεις τους και τις διαφορές τους, αλλά συμφώνησαν στα «μεγάλα» θέματα βοηθώντας τη χώρα να προχωρήσει. Λόγω της διακομματικής συνεννόησης έκαναν και κάτι απλό. Οπως έγραφε σε μια έρευνα το 2018 για το θέμα η ΔιαΝέοσις, οι Πορτογάλοι αναρωτήθηκαν από νωρίς κάτι που δεν θελήσαμε – ή δεν μπορέσαμε – να αναρωτηθούμε εμείς: τι είναι αυτό που εμείς μπορούμε να παράγουμε και ο υπόλοιπος κόσμος θέλει να αγοράσει; Στην Ελλάδα ακόμα και όταν βρισκόμαστε στα πρόθυρα κρίσεων, μικρών ή μεγάλων καταστροφών, αυτή την απλή συζήτηση για κάποιο λόγο δεν μπορούμε να την κάνουμε…