Ο εμφύλιος πόλεμος του υδρογόνου αποκαλύπτει το νικητή του

Ο εμφύλιος πόλεμος του υδρογόνου πλησιάζει στο τέλος του. Οι υποστηρικτές του, που θεωρούν πως είναι ο κρίκος που λείπει στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, υποστηρίζουν είτε την «μπλε» παραλλαγή του, που παράγεται από φυσικό αέριο με τον περισσότερο άνθρακα να δεσμεύεται και να αφαιρείται, είτε την «πράσινη» παραλλαγή του, με το υδρογόνο να παράγεται από ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επέτρεψε στην πράσινη αυτή παραλλαγή να προχωρήσει αποφασιστικά.

Μεγάλο μέρος του ενθουσιασμού για το υδρογόνο σχετίζεται με την ικανότητά του να απανθρακοποιεί τη βαριά βιομηχανία, έναν από τους κλάδους της παγκόσμιας οικονομίας με τις μεγαλύτερες προκλήσεις για να καθαρίσουν από ρύπους. Αποτελεί επίσης μια εύχρηστη αποθήκευση ενέργειας όταν η αιολική και η ηλιακή ενέργεια δεν είναι διαθέσιμη. Ωστόσο, μόνο το 10% των 90 εκατομμυρίων τόνων υδρογόνου που παράγονται ετησίως είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα, είτε αυτό είναι μπλε είτε πράσινο. Το υπόλοιπο 90% είναι «γκρίζο» υδρογόνο, που χρησιμοποιείται κυρίως στη διύλιση πετρελαίου και στην παραγωγή λιπασμάτων. Η παραγωγή του αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 2% των ετήσιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως. Η πρόκληση, σύμφωνα με το Συμβούλιο Υδρογόνου (Hydrogen Council), είναι να αυξηθεί η συνολική παραγωγή υδρογόνου σε πάνω από 650 εκατομμύρια τόνους ετησίως έως το 2050, με τη συντριπτική πλειονότητά του να είναι πράσινη ή μπλε ποικιλία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Υπό αυτό το πρίσμα, η εμμονή μόνο με το μπλε ή με το πράσινο φαίνεται περίεργη. Αλλά αυτό συμβαίνει. Μέχρι το περασμένο φθινόπωρο, ή πλευρά του μπλε υδρογόνου η μπλε γωνιά που υποστηρίζεται από τον τομέα του πετρελαίου έκανε λόγο για πιθανό κόστος κάτω από 3 ευρώ ανά κιλό, με βάση τιμές φυσικού αερίου κάτω των 20 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh). Η πράσινη γωνιά, της οποίας το κόστος τείνει να είναι τουλάχιστον 4 ευρώ ανά κιλό, απάντησε με έρευνα από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Cornell στις Ηνωμένες Πολιτείες που ανέφερε για ρύπανση που προκαλεί το μπλε υδρογόνο. Πριν από τις κλιματικές συνομιλίες COP26 του Νοεμβρίου, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου υποστήριζε και τις δύο αποχρώσεις στη στρατηγική της για το υδρογόνο. Στη συνέχεια το αφεντικό του πράσινου κλάδου του υδρογόνου της Βρετανίας παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Ωστόσο, ακόμη και πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου και θέσει σε κίνδυνο τις ευρωπαϊκές προμήθειες φυσικού αερίου, το άστρο του μπλε υδρογόνου εξασθενούσε. Από το περασμένο καλοκαίρι, οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν πενταπλασιαστεί και ξεπερνούν τα 100 ευρώ ανά MWh. Αυτό αλλάζει ριζικά τη δυναμική του σχετικού κόστους. Ακόμη και με φυσικό αέριο στα 80 ευρώ ανά MWh, το γκρι υδρογόνο κοστίζει 5 ευρώ ανά κιλό, όπως υπολογίζεται. Το μπλε, που έχει το πρόσθετο κόστος δέσμευσης άνθρακα, ξεπερνά τα 6 ευρώ. Στις υψηλότερες τιμές (φυσικού αερίου) αυτού του μήνα που οφείλονται στον πόλεμο, και οι δύο ποικιλίες υδρογόνου θα είχαν ξεπεράσει τα 10 ευρώ ανά κιλό.

Το κόστος του άνθρακα είναι επίσης σημαντικός παράγοντας. Κάθε 1 κιλό υδρογόνου παράγει 9 κιλά διοξείδιο του άνθρακα. Με τιμή του άνθρακα πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας περίπου στα 90 ευρώ ο τόνος πρόκειται για περίπου ένα επιπλέον ευρώ για κάθε κιλό γκρι και κατά τι λιγότερο για το μπλε υδρογόνο. Αυτή η δαπάνη θα αυξηθεί με την τιμή του άνθρακα.

Η σύγκρουση αποκάλυψε βαθύτερα προβλήματα για το μπλε υδρογόνο, σύμφωνα με τον Graham Cooley, διευθύνοντα σύμβουλο της ITM Power των 2,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η οποία κατασκευάζει κιτ ηλεκτρόλυσης για τη διάσπαση του νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο. Εκτός από τις έντονες διακυμάνσεις των τιμών, το κύριο συστατικό του μπλε υδρογόνου – το φυσικό αέριο – μπορεί ακόμη και να μην είναι διαθέσιμο εάν οι ελλείψεις οδηγήσουν στη χορήγησή του με δελτίο. Αντίθετα, το κύριο συστατικό του πράσινου υδρογόνου – η ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές – έχει την προσφορά καθοδηγούμενη από τις καιρικές συνθήκες, όχι από τη γεωπολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, και το κόστος που καθορίζεται από μακροπρόθεσμες συμφωνίες σταθερής τιμής αιολικής και ηλιακής ενέργειας.

Θα περίμενε κανείς να το πει αυτό ο Cooley – πέρυσι άλλωστε άνοιξε νέο μεγάλο εργοστάσιο ηλεκτρολύσεων στο Σέφιλντ της Βόρειας Αγγλίας. Αλλά οι κυβερνήσεις είναι πιο πιθανό τώρα να στοχεύουν στο πράσινο παρά στο μπλε υδρογόνο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τετραπλασίασε πρόσφατα τον στόχο της για το πράσινο υδρογόνο για το 2030 σε 20 εκατομμύρια τόνους και αύξησε τα σχέδια χωρητικότητας ηλεκτρολύτη από 80 σε 200 γιγαβάτ (GW).

Ωστόσο, το πράσινο υδρογόνο δεν είναι εντελώς απαλλαγμένο από προβλήματα. Επί του παρόντος, ο πλανήτης πλην της Κίνας έχει χωρητικότητα ηλεκτρολύτη περίπου 5 GW. Η επίτευξη 15 εκατομμυρίων τόνων παραγωγής πράσινου υδρογόνου έως το 2030, ένας σαφώς μέτριος στόχος, συνεπάγεται χωρητικότητα 167 GW, σύμφωνα με την Liberum Research. Μεταξύ τους, οι μεγάλες μη κινεζικές εταιρείες ηλεκτρόλυσης όπως η ITM, η Nel, η Siemens, η Thyssenkrupp και η Plug Power μέχρι το τέλος του έτους είχαν υποσχεθεί μόνο 90 GW. Οι φιλοδοξίες για το 2050 συνεπάγονται ηλεκτρολυτικές συσκευές μαμούθ 4.300 GW, συν μια τεράστια αύξηση στην παραγωγή αιολικής και ηλιακής ενέργειας.

Τέτοιοι αριθμοί δείχνουν ότι η Ευρώπη βασίζεται στις εισαγωγές πράσινου υδρογόνου και άλλες για να αυξήσει την προσφορά ηλεκτρολύτη. Ένα σχέδιο του Αυστραλού δισεκατομμυριούχου ορυχείων Andrew Forrest να αποστέλλει 5 εκατομμύρια τόνους υδρογόνου ετησίως στη Γερμανία έως το 2030 είναι εύστοχο αλλά μη προβληματικό γεωπολιτικά. Η Ευρώπη θα αντικαθιστούσε την ανθυγιεινή της εξάρτηση από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και τους υδρογονάνθρακες της Μέσης Ανατολής με μια εξίσου αμφισβητήσιμη εξάρτηση από το πράσινο υδρογόνο, εάν οι εισαγωγές ή οι αλυσίδες εφοδιασμού ηλεκτρολύτη ελέγχονταν από χώρες που θα μπορέσουν να προκαλέσουν δυνητικά προβλήματα όπως η Κίνα.

Το να υπάρχει μια όσο το δυνατόν ευρύτερη σειρά προμηθευτών βοηθά στην αποφυγή ενός τέτοιου κινδύνου. Εν τω μεταξύ, η τιμή της μετοχής της ITM έχει εκτιναχθεί σχεδόν κατά 50% από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αν υποθέσουμε ότι το πράσινο υδρογόνο έχει πραγματικά κερδίσει στη δική του αυτή εσωτερική σύγκρουση, μπορεί (η τιμή αυτή) να έχει ακόμη πολύ δρόμο.

REUTERS BREAKINGVIEWS