Απεξάρτηση από Ρωσία και «πράσινη μετάβαση» – Διπλή πρόκληση για την ΕΕ

Διπλό σήμα κινδύνου ακούγεται αυτή την περίοδο στην Ευρώπη αναφορικά με την κλιματική κρίση και την μετάβαση στην «πράσινη οικονομία». Αφενός ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ανάγκη ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία και, αφετέρου, οι προειδοποιήσεις των Ηνωμένων Εθνών ότι το «παράθυρο» που δίνει την ευκαιρία να αποτραπούν τα χειρότερα για τον πλανήτη δεν θα μείνει για πολύ ακόμη ανοιχτό, δημιουργούν την αίσθηση του κατεπείγοντος.

Αυτός είναι και ο λόγος που 11 κράτη-μέλη της ΕΕ έδωσαν στη δημοσιότητα μια κοινή δήλωση με την οποία καλούν τους εταίρους τους και την Κομισιόν να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους για την υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου που έχει ονομαστεί «Fit for 55». Έστω και αν, για ευνόητους λόγους, το βάρος δίνεται σχεδόν αποκλειστικά στην ανάγκη απεγκλωβισμού της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Τι λέει η επιστολή των «11»

«Τώρα είναι η στιγμή να φανούμε ξεκάθαροι και να προχωρήσουμε αποφασιστικά την πράσινη μετάβαση. Κάθε καθυστέρηση ή δισταγμός απλώς θα παρατείνει την ενεργειακή μας εξάρτηση», σημειώνει η δήλωση, την οποία υπογράφουν Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Λετονία, Ισπανία και Σλοβενία, μέσω των υπουργών κλιματικής αλλαγής και περιβάλλοντος.

«Έχουμε ανάγκη μια ταχεία μετάβαση στην ανανεώσιμη ενέργεια, ως μια βιώσιμη και σίγουρη πηγή που θα συμβάλει στην προστασία των καταναλωτών από τις αυξήσεις τιμών, που είναι αποτέλεσμα της εξάρτησης από τις εισαγωγές. Επιπροσθέτως, η πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας θα ενισχύσει τις αντοχές των συστημάτων μας και θα περιορίσει την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Ένα φιλόδοξο πακέτο Fit for 55 δεν είναι αναγκαίο μόνο για το κλίμα – αποτελεί, επίσης, μια αποτελεσματική απάντηση στην ρωσική επιθετικότητα, όπως και τον κατάλληλο δρόμο για την έξοδο από την κρίση, με τη δημιουργία θέσεων εργασίας».

Σε αυτό το πλαίσιο, το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (ETS) χαρακτηρίζεται ως «ακρογωνιαίος λίθος του πακέτου Fit for 55», καθώς προσφέρει ένα αποτελεσματικό χρηματοδοτικό εργαλείο για τη διαδικασία της μετάβασης.

Ηχηρές απουσίες

Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι οι υπογραφές στο κείμενο αναδεικνύουν για μια ακόμη φορά την ύπαρξη διαφωνιών εντός της ΕΕ (και) στο συγκεκριμένο θέμα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι από αυτές απουσιάζει η Γαλλία, η οποία μάλιστα ασκεί και την περιοδική προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για το τρέχον εξάμηνο.

«Διπλωμάτες επισημαίνουν ότι η Γαλλία, ακόμη και πριν το ξέσπασμα του πολέμου, δεν ήταν ιδιαιτέρως θερμή για την προώθηση του πακέτου που αφορά στο κλίμα – με εξαίρεση την επιβολή φόρου άνθρακα στα σύνορα», όπως σημειώνει το Politico.

Από τη λίστα απουσιάζουν, επίσης, οι περισσότερες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Πορτογαλία, Ελλάδα, Κροατία, Κύπρος, Μάλτα), όπως επίσης και το σύνολο των κρατών-μελών της ανατολικής Ευρώπης (Πολωνία, Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Ρουμανία, Βουλγαρία), όπως και αρκετές ακόμη.

Η αιτία γι’ αυτό είναι ότι, εξαρχής, δεν υπήρχε πλήρης συμφωνία ούτε για το περιεχόμενο του «οδικού χάρτη» ούτε για τον ρυθμό που θα έπρεπε να ακολουθηθεί. Τώρα, λοιπόν, καθώς οι δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία και η ενεργειακή ακρίβεια και φτώχεια αλλάζουν πάλι τα δεδομένα, οι αντιθέσεις μοιάζουν να οξύνονται.

Η προειδοποίηση του ΟΗΕ

Με τον τρόπο αυτό, όμως, η Ευρώπη κινδυνεύει να χάσει το προβάδισμα που διαθέτει στην πορεία προς την «πράσινη οικονομία» – ενώ ο πλανήτης βλέπει την απειλή να μεγαλώνει, καθώς ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές του μοιάζει να διστάζει και να χάνει τον βηματισμό του.

Η ανησυχία εντείνεται μετά τη νέα έκθεση του ΟΗΕ που δόθηκε στη δημοσιότητα την Δευτέρα. Σε αυτήν, εξάλλου, καθίσταται σαφές ότι ο οι κυβερνήσεις έχουν μόλις τρία χρόνια εάν θέλουν να αντιστρέψουν την τάση που επικρατεί και έχει προκαλέσει την αύξηση των εκπομπών «αερίων του θερμοκηπίου» κατά 54% κατά την τριακονταετία 1990-2019.

«Βρισκόμαστε σε σταυροδρόμι. Οι αποφάσεις που θα πάρουμε τώρα μπορούν να διασφαλίσουν ένα βιώσιμο μέλλον», τόνισε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Διακυβερνητικής Διάσκεψης για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), Χοεσούνγκ Λι.

Μόνο που η ΕΕ – και όχι μόνο φυσικά – έχει και άλλες προτεραιότητες να σκεφτεί…