Καντίροφ: Το πιστό «σκυλί» του Πούτιν

Μπήκε στον πόλεμο της Ουκρανίας για να κάνει ως συνήθως τη βρώμικη δουλειά του Βλαντίμιρ Πούτιν; Θεωρήθηκε σημαντικό στοιχείο για μια επιτυχία στο έδαφος, δεδομένης της φήμης ότι οι στρατιώτες του είναι πολύ σκληροί στο πεδίο της μάχης, καλά εκπαιδευμένοι και ρίχνουν με τις βάναυσες τακτικές τους την ψυχολογία του αντιπάλου; Ή απλά θέλησε να δείξει την άσβεστη προσήλωσή του στον ένοικο του Κρεμλίνου, χάρη στον οποίο κυβερνά την Τσετσενία εδώ και δεκαπέντε χρόνια;

Στα παραπάνω ερωτήματα, η απάντηση είναι καταφατική. Ο ηγέτης των Τσετσένων Ραμζάν Καντίροφ, που πριν λίγες ημέρες προήχθη από τον ρώσο πρόεδρο σε αντιστράτηγο για τον ρόλο του στον πόλεμο της Ουκρανίας, κραδαίνει ως παράσημο την παρουσία του στα μέτωπα από την ώρα μηδέν, τόσο στα περίχωρα του Κιέβου όσο και σε άλλες περιοχές. Στην επίλεκτη ελίτ του στρατού του, σύμφωνα με δυτικές μυστικές υπηρεσίες, ανατέθηκε η δολοφονία (ανεπιτυχώς) του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και των αξιωματούχων του τις πρώτες 48 ώρες της ρωσικής εισβολής.

Η έκκληση προς τους μουσουλμάνους

Με την έναρξη των ρωσικών επιχειρήσεων «το σκυλί του πολέμου του Πούτιν», όπως είναι ευρέως γνωστός, «κάλεσε τους μουσουλμάνους να αγκαλιάσουν τον πόλεμο σαν ένα θρησκευτικό καθήκον» ώστε να κινητοποιήσει την κοινωνία της Τσετσενίας, γράφει η «Washington Post». Στρατολόγησε άνδρες από συλλόγους πολεμικών τεχνών και για αυτόν τον σκοπό προ ημερών, σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Guardian», άνοιξε τις πύλες των φυλακών σε στρατολόγους, οι οποίοι θα φτιάξουν ομάδα που θα πολεμήσει στην Ουκρανία στην επόμενη αλλαγή υπηρεσίας.

Χωρίς να έχει επισήμως επιβεβαιωθεί, πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Καντίροφ μετέβη στη Μαριούπολη για να εμψυχώσει τους στρατιώτες του, την ώρα που οι διπλωματικές αντιπροσωπείες των δύο εμπόλεμων μερών στην Κωνσταντινούπολη επιχειρούσαν να ανιχνεύσουν προοπτικές για κατάπαυση του πυρός.

Αντίθετος με τις ειρηνευτικές συνομιλίες

«Σας διαβεβαιώ πως αν δεν εξοντώσουμε τους ακροδεξιούς, τους ναζί και τους διαβόλους στην Ουκρανία, δεν μπορεί να υπάρξει κανονική ζωή» φέρεται να είπε στους άνδρες του, εκφράζοντας την αντίθεσή του στις ειρηνευτικές συνομιλίες που χαρακτήρισε «ανούσιες».

Ο τσετσένος ηγέτης επιμένει ότι βρίσκεται στην Ουκρανία, κάτι που έχει αμφισβητηθεί από δυτικά Μέσα. Προ ημερών, ρεπορτάζ της κρατικής τηλεόρασης της Τσετσενίας τον έδειξε να συναντάται με ηγέτες ρωσόφωνων αποσχιστών του Ντονέτσκ, με ρώσους παραστρατιωτικούς, αλλά και να επισκέπτεται ένα από τα πρωτοπαλίκαρά του, που τραυματίστηκε στη Μαριούπολη, χωρίς να αναφέρεται πού βρίσκεται το νοσοκομείο. Πρόκειται για τον Ρουσλάν Γκερεμέεφ, φερόμενο εγκέφαλο του σχεδίου δολοφονίας του ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης Μπόρις Νεμτσόφ, το 2015.

Τα εργαλεία προπαγάνδας

Από την έναρξη των εχθροπραξιών, ο Καντίροφ πληροφορεί τους ακολούθους του στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram για τις εξελίξεις στο πολεμικό μέτωπο. Αλλοτε ανεβάζει ηχητικά μηνύματα και γραπτά κείμενα με τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του. Αλλοτε δημοσιεύει βίντεο από πολεμικές προετοιμασίες με τους μαχητές του, ή συναντήσεις με τους στρατηγούς του.

Ομως τα βίντεο αυτά – έμπλεα ψευτοπαλικαρισμών, όπως ειρωνικά αναφέρουν δυτικά Μέσα – δεν έχουν επαληθευθεί από ανεξάρτητες πηγές και όπως σχολιάζει το Politico «oι απόπειρες να δημιουργήσει ένα ημερολόγιο πολέμου επικού χαρακτήρα πέφτουν θύμα της απουσίας τεκμηρίων ακόμη και για την παρουσία του στο πεδίο της μάχης».

Αποτελούν ωστόσο ένα χρήσιμο εργαλείο προπαγάνδας για τον αιμοδιψή τσετσένο ηγέτη που θέλει να αποδείξει έμπρακτα τον ενθουσιασμό και την ταύτισή του με τον πόλεμο του Πούτιν, για χάρη του οποίου, όπως του έχει εκφράσει δημόσια, είναι έτοιμος να δώσει ακόμη και τη ζωή του. Το έπραξε και στην Κριμαία το 2014, θα ήταν αδιανόητο για αυτόν να μην το κάνει και σήμερα.

Καταγγελίες για βασανιστήρια και διώξεις ομοφυλοφίλων

Ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν κατηγορήσει τον Ραμζάν Καντίροφ για μια σειρά καταχρήσεων, όπως εξαναγκαστικές εξαφανίσεις αντιπάλων, βασανιστήρια και διώξεις ομοφυλόφιλων. Ερωτηθείς κατά το παρελθόν από δημοσιογράφο, ο Καντίροφ έχει δηλώσει ότι «εάν υπάρχουν ομοφυλόφιλοι στην Τσετσενία, θα πρέπει να απομακρυνθούν ώστε να καθαρίσει το αίμα μας». Εχει δε συνδεθεί με διάφορες δολοφονίες, με πιο χαρακτηριστική αυτή της γενναίας ρωσίδας ρεπόρτερ, επικρίτριας του Πούτιν και του καθεστώτος Καντίροφ, Αννας Πολιτκόφσκαγια το 2006 στη Μόσχα.

Οι απαρχές της συμμαχίας με τη Μόσχα

Η σχέση Καντίροφ και Πούτιν χρονολογείται από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν στη διάρκεια του δεύτερου πολέμου της Τσετσενίας (1999-2000) ο πατέρας του, Αχμάντ Καντίροφ, μαζί με τον οποίο πολεμούσε ο Ραμζάν, άλλαξε στρατόπεδο, εγκατέλειψε τους τσετσένους αυτονομιστές και σχημάτισε συμμαχία με τον Πούτιν, κάτι το οποίο του εξασφάλισε ισχύ αλλά και χρήμα. Ως αντάλλαγμα, ο ρώσος πρόεδρος απαίτησε πίστη αλλά και την υπόσχεση να εκριζώσει τους ακραίους αντάρτες.

Ο Ραμζάν ήταν μόλις 27 ετών όταν ο πατέρας του σκοτώθηκε από έκρηξη βόμβας το 2004 στο Γκρόσνι. Μεσολάβησε ένα διάστημα τριών ετών προτού ο Πούτιν τον τοποθετήσει στο τιμόνι της Τσετσενίας, προκειμένου να συνεχίσει, εν ονόματι της ειρήνης και της ασφάλειας στην ταραγμένη περιοχή, το μοντέλο διακυβέρνησης του πατέρα του.

Πρόκειται για μια κοινά επωφελή συμμαχία. Από τη μία, ο Πούτιν γνωρίζει ότι έχει υπό έλεγχο μια πολύ ασταθή περιοχή που κυβερνάται με σιδηρά πυγμή. Από την άλλη, ο Καντίροφ απολαμβάνει τη δόξα εντός συνόρων, συνεχίζοντας να λαμβάνει από τη Μόσχα, όπως ο πατέρας του, τεράστια χρηματικά ποσά ετησίως. «Οι τσετσενικές αρχές λαμβάνουν το 85% του κρατικού προϋπολογισμού τους με τη μορφή ομοσπονδιακών μεταβιβάσεων πληρωμών από τη Μόσχα» γράφει το «Foreign Affairs», με το μεγαλύτερο μέρος τους όμως να κλέβουν αξιωματούχοι, να σπαταλιέται σε μεγαλοπρεπή έργα και βέβαια να συντηρεί τον υπερπολυτελή βίο του Καντίροφ.