Πρώτα από όλα, το γεγονός της εκταμίευσης της πρώτης στη σειρά δόσης για τη χρηματοδότηση του Σχεδίου “Ελλάδα 2.0” και των δράσεων που έχει ξεκινήσει να υλοποιεί σε ευρεία κλίμακα το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το γεγονός αυτό που επιβεβαιώνει – παρά του αντιθέτου λεγόμενα από την πλευρά των κομμάτων της αντιπολίτευσης – ότι η χώρα μας βρίσκεται σταθερά στη πρώτη ταχύτητα της εκπλήρωσης στόχων – ορόσημα και της απορρόφησης των πόρων. Σε καμία περίπτωση το μεγάλο αυτό γεγονός που δείχνει το δρόμο της προοπτικής δεν μπορεί να λειτουργήσει ως υποψία γομολάστιχας για τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος για τους ρυθμούς της ανάπτυξης.

Διαβάζω σχετικά: «Η έξαρση της αβεβαιότητας λόγω του υψηλού πληθωρισμού, αλλά και του πολέμου στην Ουκρανία, μετριάζει τις προσδοκίες των οικονομικών μονάδων και επηρεάζει αρνητικά τις καταναλωτικές και επενδυτικές αποφάσεις τους. Ως εκ τούτου, η ελληνική οικονομία προβλέπεται το 2022 να συνεχίσει να αναπτύσσεται, αλλά με χαμηλότερο ρυθμό από την αρχική πρόβλεψη (4,8%). Ο ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ περιορίζεται σε 3,8% στο βασικό σενάριο και 2,8% στο δυσμενές σενάριο, ανάλογα με την έκταση και τη διάρκεια των διαταράξεων στις διεθνείς τιμές ενέργειας και τροφίμων, καθώς και την επιδείνωση του κλίματος εμπιστοσύνης και την αναταραχή των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Αν και ο κύριος μοχλός ανάπτυξης για φέτος είναι η εγχώρια ζήτηση και ο τουρισμός, υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα: η αρνητική επίδραση του πληθωρισμού στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών θα περιορίσει την αύξηση της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης. Το αυξημένο κόστος παραγωγής και η μικρότερη κατανάλωση θα επηρεάσουν αρνητικά την κερδοφορία των επιχειρήσεων και, μαζί με τη γενικευμένη αβεβαιότητα, θα οδηγήσουν ενδεχομένως σε αναβολή ή ματαίωση επενδυτικών αποφάσεων. Αβεβαιότητα επίσης υπάρχει όσον αφορά τις τουριστικές εισροές, κυρίως από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, λόγω της μείωσης της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών στις χώρες προέλευσης, αλλά και λόγω της δημιουργίας ενός αισθήματος ανασφάλειας.

Υπάρχουν όμως και αντίρροπες δυνάμεις που λειτουργούν αντισταθμιστικά και μετριάζουν τις αρνητικές επιπτώσεις. Αυτές είναι: η άρση των ποικίλων περιορισμών, εγχώριων και διεθνών, που συνδέονταν με την πανδημία, η έναρξη των επενδυτικών έργων του εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η άνοδος της απασχόλησης, οι συσσωρευμένες αποταμιεύσεις και η συνεχιζόμενη αύξηση των εξαγωγών.

Η Ελλάδα, όπως ήδη αναφέρθηκε, μπορεί να μετατρέψει την τρέχουσα ενεργειακή κρίση σε μια ιστορική ευκαιρία και να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αφενός βασιζόμενη στην τεχνογνωσία που διαθέτει σε έργα υποβρύχιων ηλεκτρικών διασυνδέσεων και αφετέρου επιταχύνοντας τις επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μπορεί να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια, να επιταχύνει την ενεργειακή μετάβαση και να αποτελέσει παράγοντα ενεργειακής σταθερότητας στην ΕΕ».

Μια ολοκληρωμένη θεσμική προσέγγιση που χωρίς να αποκρύπτει τις πραγματικότητες δείχνει το δρόμο της προοπτικής.

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση έσπευσε όπως ήταν φυσικό να αναδείξει τη σημασία της εκταμίευσης. Σε μία ανάρτηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη διαβάζω: «Μετά την προκαταβολή των €4 δισεκατομμυρίων, εκταμιεύθηκε η 1η δόση από το Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους €3,6 δισεκατομμυρίων. Έτσι, ξεκινούν μεγάλα έργα υποδομών και εκσυγχρονισμού, σε όλη την επικράτεια της πατρίδας μας και σε πολλούς κλάδους, δίνοντας έμφαση στην πράσινη οικονομία και στην ψηφιακή μετάβαση».

Ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης μιλώντας σε εκδήλωση του Επιμελητηρίου Ηλείας επεσήμανε: «Σε μια δύσκολη εποχή, έχουμε, επιτέλους, τρεις πολύ καλές ειδήσεις για τη χώρα μας. Πρώτον, το καλοκαίρι βγαίνουμε από την ενισχυμένη εποπτεία. Δεύτερον, ήρθαν στα δημόσια ταμεία 3,6 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και τρίτον δημοσιεύτηκαν πέντε προσκλήσεις, ύψους 510 εκατ. ευρώ, του “Ελλάδα 2.0”για την ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα». Οι τρεις πολύ καλές ειδήσεις αποτέλεσαν την αφορμή για μια ανάρτηση του Θεόδωρου Σκυλακάκη στο facebook. Ο ίδιος, πάντως, κρατούσε στη τσέπη και μια ακόμη είδηση. Μια είδηση που πέρασε στα μέσα και είχε ευνοϊκή ανταπόκριση: «Η εκπλήρωση των οροσήμων πάει πολύ καλά και για την επόμενη εκταμίευση από το Ταμείο Ανάκαμψης, η οποία θα κριθεί μέσα στο καλοκαίρι».

Απαντήσεις, όμως, ήρθαν και από τους Δελφούς και το εκεί Οικονομικό Φόρουμ. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης απαντώντας σε ερωτήσεις του Florian Eder δημοσιογράφου του Politico έφερε στο προσκήνιο το ποσό των αναξιοποίητων 230 δις ευρώ.

Η ερώτηση: Είπατε ότι αναμένετε πως οι συνάδελφοι σας, Πρωθυπουργοί, Πρόεδροι, και αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα λάβουν μια σχετική απόφαση, στην έκτακτη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Πόσο βέβαιος είστε ότι κάτι τέτοιο πρόκειται να συμβεί;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρώτα απ ‘όλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε πολύ καλή δουλειά προσφέροντάς μας επιλογές. Ωστόσο, εναπόκειται εν τέλει σε εμάς -στα μέλη του Συμβουλίου- να λάβουμε συγκεκριμένες αποφάσεις και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα.

Έχουμε προτείνει την επιλογή να τεθεί ένα πλαφόν στις τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου. Υπάρχουν και άλλες ιδέες όσον αφορά την αποσύνδεση των τιμών του φυσικού αερίου από τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, διότι η ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δεν σχεδιάστηκε λαμβάνοντας ποτέ κατά νου την πιθανότητα να δεκαπλασιαστούν οι τιμές του φυσικού αερίου.

Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Έχουμε μια αγορά φυσικού αερίου που δεν λειτουργεί. Ενώ οι δυνάμεις της προσφοράς και της ζήτησης δεν έχουν διαταραχθεί, οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν εκτιναχθεί. Και την ίδια στιγμή έχουμε αχρησιμοποίητα δάνεια ύψους 230 δισεκατομμυρίων ευρώ στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε εξαιρετικά δημιουργικοί και, με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να σκεφτούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτά τα δάνεια, για τα οποία τα κράτη-μέλη δεν έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον. Να τα χρησιμοποιήσουμε δηλαδή για άλλο σκοπό, ώστε να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τις υψηλές τιμές ενέργειας, αλλά και να βοηθήσουν ορισμένα κράτη-μέλη να αντιμετωπίσουν την προσφυγική κρίση.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν χώρες, όπως η Πολωνία, που έχουν υποδεχθεί μέχρι σήμερα περισσότερους από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες και θα χρειαστούν επίσης πολύ μεγάλη υποστήριξη. Το κάναμε αυτό το 2020 με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ήταν μια τεράστια επιτυχία.

Δεν πιστεύω ότι το Συμβούλιο έχει διάθεση να αυξήσει το ύψος των διαθέσιμων κεφαλαίων σε υπερεθνικό επίπεδο. Αλλά ας είμαστε δημιουργικοί και ας σκεφτούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε για άλλο σκοπό τα υφιστάμενα κεφάλαια. Πρόκειται για πόρους που έχουν εγκριθεί για να βοηθήσουν βραχυπρόθεσμα τις χώρες να αντιμετωπίσουν αυτό το ζήτημα. Διότι υπάρχει και το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι θέλουμε να αποδεσμευτούμε από τον άνθρακα και αυτό είναι ένα καίριας σημασίας ζήτημα για όλους μας, η μείωση των εκπομπών άνθρακα. Αλλά αν οι πολίτες συνδέσουν την απεξάρτηση από τον άνθρακα με πολύ υψηλές τιμές ενέργειας, δεν θα έχουμε το επίπεδο δημόσιας υποστήριξης που θέλουμε για να μπορέσουμε να πετύχουμε αυτές τις σημαντικές αλλαγές.

Florian Eder: Τελευταία ερώτηση πάνω σε αυτό: είπατε ότι 230 δισ. ευρώ είναι χρήματα του υπάρχοντος Ταμείου που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ή διατεθεί για άλλο σκοπό. Πιστεύετε ότι αυτό περίπου το χρηματικό ποσό θα είναι αρκετό;

Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό. Επιτρέψτε μου να το θέσω έτσι: ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο τα χρήματα αυτά θα μοιραστούν μεταξύ των κρατών-μελών, σίγουρα θα βοηθήσει. Να επαναλάβω, ότι πρέπει να είμαστε δημιουργικοί όσον αφορά το πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτά τα χρήματα. Αλλά αυτή είναι μια πρόταση που απαιτεί σημαντικά κεφάλαια και ελπίζω και πάλι ότι θα μπορέσουμε να το πετύχουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Εάν δεν μπορούμε να το κάνουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να το κάνουμε σε εθνικό επίπεδο. Ένα είναι βέβαιο: δεν μπορούμε να αντέξουμε αυτές τις πολύ υψηλές τιμές της ενέργειας, ειδικά τις πολύ υψηλές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έχουμε επιδοτήσει σημαντικά τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά στην Ελλάδα. Θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, αλλά είναι προφανές ότι πρέπει να κάνουμε ακόμη περισσότερα για να μπορέσουμε να ανακουφίσουμε τα νοικοκυριά που υφίστανται τις απώλειες και να στηρίξουμε την πραγματική οικονομία».

Για το κλείσιμο, 2-3 χρήσιμες και αναγκαίες υπομνήσεις: Η πρώτη έχει να κάνει με τα εγκαίνια του μεγάλου φβ πάρκου των ΕΛΠΕ στη Κοζάνη.«Το έργο αυτό συμβολίζει την πράσινη μετάβαση εντός αλλά και εκτός συνόρων. Είναι το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη συνολικά. Παράγει ενέργεια που καλύπτει τις ανάγκες 75.000 νοικοκυριών. Απαλλάσσει τον πλανήτη από 300.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα», δήλωσε ο Πρωθυπουργός που συμμετείχε στα εγκαίνια του φωτοβολταϊκού πάρκου του ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια στην Κοζάνη.

Η δεύτερη υπόμνηση έχει να κάνει με την «επιστροφή» του ενδιαφέροντος στις αποφάσεις και τις επιλογές του ΤΑΙΠΕΔ. Η προθεσμία για την εκδήλωση ενδιαφέροντος των διεκδικητών της νέας περιόδου παραχώρησης της Αττικής Οδού λήγει στις 5 Μάϊου 2022. Από την άλλη πλευρά, όλα είναι έτοιμα για τη μεγάλη μάχη για το 67 % των μετοχών του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου.

Και κάτι της τελευταίας στιγμής, επί του πιεστηρίου που λέγαμε και παλιά. Από τους πόρους που διαθέτει το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ανάκαμψης θα χρηματοδοτηθούν και έργα σχετικά με τον κρίσιμο τομέα της Κυβερνοασφάλειας. Μάλιστα, ένα από τα έργα που υπάγονται σε αυτή την κατηγορία πρόκειται πολύ σύντομα να μπει σε τροχιά υλοποίησης, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες της χώρας.

Σε ένα πεδίο το οποίο αλλάζει εκθετικά, κεντρικός πυλώνας κάθε χώρας πρέπει να είναι η πρόληψη. Και εδώ ακριβώς έρχεται ο ρόλος και η σπουδαιότητα του Security Operation Center (SOC) ή Κέντρου Κυβερνοασφάλειας, που είναι το έργο το οποίο πρόκειται να δημοπρατηθεί. Η αποστολή του Κέντρου Κυβερνοασφάλειας εκτείνεται στο σύνολο του Δημοσίου – δηλαδή αφορά σε όλα τα Υπουργεία (πλην του Εθνικής Άμυνας) και στους φορείς και τα νομικά πρόσωπα που υπάγονται σε αυτά. Το SOC θα κληθεί να ανταποκριθεί σε σύνθετες απειλές αποτελώντας την ψηφιακή «ασπίδα» των νέων ψηφιακών υπηρεσιών που δημιουργούνται διαρκώς.

Όπως όλα τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, έτσι και το Κέντρο Κυβερνοασφάλειας εξετάστηκε και εγκρίθηκε ως προς όλες του τις προδιαγραφές από την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης. Η διαγωνιστική διαδικασία «τρέχει» από το Κέντρο Τεχνολογικής Υποστήριξης, Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΚΕΤΥΑΚ) και είναι κατ’ εξαίρεση κλειστή, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ενωσιακού δικαίου για έργα που έχουν να κάνουν με την εθνική ασφάλεια.

Το Κέντρο Κυβερνοασφάλειας θα λειτουργεί από την ΕΥΠ και εκεί θα γίνονται αναλύσεις δεδομένων για την πρόληψη κυβερνοεπιθέσεων στο Δημόσιο ή προπαρασκευαστικών ενεργειών και θα παρέχεται συμβουλευτική για την αντιμετώπιση περιστατικών. Θα είναι, ουσιαστικά, ένας «κέντρο ελέγχου» στο οποίο εξειδικευμένα στελέχη από όλα τα σχετικά επιστημονικά πεδία θα καταγράφουν τις κινήσεις που ενδέχεται να καταλήξουν σε κυβερνοεπίθεση και θα συμβάλλουν στην αντιμετώπισή τους.

Η όλη διαδικασία χαρακτηρίζεται από υψηλή εμπιστευτικότητα. Το ΚΕΤΥΑΚ απευθύνθηκε σε εταιρείες που μπορούν να φέρουν εις πέρας ένα τόσο απαιτητικό έργο, υπογράφοντας μαζί τους ιδιαίτερα αυστηρές ρήτρες εμπιστευτικότητας για όλα τα στάδια της διαδικασίας. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, όλα τα στάδια θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο, με την προοπτική το SOC να βρίσκεται σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα στο τέλος του 2024. Μάλιστα, μέσα στις υποχρεώσεις που θα αναλάβει ο ανάδοχος θα είναι και η διετής κατάρτιση των στελεχών, ώστε το 2024 το Κέντρο Κυβερνοασφάλειας να βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία και να είναι επαρκώς στελεχωμένο.