Το deal με τις Βρυξέλλες για το τέλος της εποπτείας

Μέσα στην απογοήτευση των νοικοκυριών και την πολιτική ένταση που έχει δημιουργήσει η νέα οικονομική κρίση που έφερε ο πόλεμος του Πούτιν σε ολόκληρη την Ευρώπη, με τα θηριώδη κύματα πληθωρισμού, την απειλή «ενεργειακής πείνας» και τον φόβο της ύφεσης η κυβέρνηση έρχεται πιο κοντά στους ευρωπαίους εταίρους προκειμένου να ενισχύσει τις συμμαχίες για την έξοδο της χώρας από τη μετα-μνημονιακή εποπτεία τον ερχόμενο Αύγουστο και να δώσει υπόσταση στην οικονομική της πολιτική.

Εν μέσω της αντιπαράθεσης με τα κόμματα της αντιπολίτευσης και των «φίλιων πυρών» που δέχθηκε με την εμβόλιμη εμφάνιση των εκπροσώπων του Τάγματος Αζόφ στην παρουσία του προέδρου Ζελένσκι στο ελληνικό κοινοβούλιο, βρίσκονταν σε εξέλιξη οι επαφές των οικονομικών υπουργών, στελεχών της Τράπεζας της Ελλάδος με την οικονομική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της 14ης και τελευταίας αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας, που θα σημάνει και το τέλος της μετα-μνημονιακής εποχής τον ερχόμενο Αύγουστο.

Τι σημαίνει αυτό

Με την επιτυχή, όπως αναμένεται, έκβαση του τελευταίου αυτού ελέγχου η Ελλάδα θα εισπράξει 750 εκατομμύρια ευρώ από τα κέρδη από τόκους των ελληνικών ομολόγων που είχαν η ΕΚΤ και τα κράτη που μας δάνεισαν την εποχή των μνημονίων. Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση διεκδικεί την καταβολή επιπλέον 700 εκατομμυρίων ευρώ (από την πρώτη δόση της συμφωνίας που έγινε με την ανάληψη του ελληνικού χρέους από τον ESM και εκκρεμεί, καθώς τότε δεν πληρούσαμε τις προϋποθέσεις) για να κλείσει οριστικά και αυτός ο λογαριασμός.

Εξίσου σημαντικό όμως είναι και το σκέλος της νέας συμφωνίας για τον «οδικό χάρτη» της μείωσης των ελλειμμάτων και του χρέους που φαίνεται ότι θα επιτευχθεί για τη διετία 2022-2023, διάστημα στο οποίο εκτιμάται ότι θα παραμείνουν «παγωμένοι» οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας για όλη την ΕΕ, εξαιτίας και του πολέμου.

Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν και εφέτος (για τρίτη χρονιά) ο προϋπολογισμός ο οποίος τελεί υπό αναθεώρηση να κλείσει με έλλειμμα της τάξης του 1,8% του ΑΕΠ, υπό τον όρο ότι η κυβέρνηση θα δεσμευτεί μέσω του μεσοπρόθεσμού προγράμματος που θα καταθέσει στη Βουλή τον Μάιο να επανέλθει σε πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 0,5% του ΑΕΠ το 2023.

Προεκλογικά μέτρα

Προκειμένου να φτάσουν οι δύο πλευρές σε αυτή τη συμφωνία στο τραπέζι μπήκαν και τα προεκλογικά μέτρα, καθώς οι Βρυξέλλες κατανοούν ότι η Ελλάδα εισέρχεται σε προεκλογική τροχιά. Ετσι υπολόγισαν το κόστος από τα εξής προεκλογικά μέτρα:

1. Η παράταση της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κατά 1,5 μονάδα μέχρι το τέλος του 2023. Το κόστος ανέρχεται σε 0,5% του ΑΕΠ (περίπου 900 εκατ. ευρώ ετησίως), και
2. Την κατάργηση της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης για δημοσίους υπαλλήλους, συνταξιούχους και ελεύθερους επαγγελματίες το 2023. Το κόστος θα ανέλθει σε 0,6% του ΑΕΠ για την επόμενη χρονιά (πάνω από ένα δισ. ευρώ).
3. Την παράταση μείωσης ΦΠΑ στα νησιά, εξαιρέσεις από το τέλος επιτηδεύματος για ορισμένες κατηγορίες επαγγελματιών (αγρότες, αλιείς, κ.ά.) με ετήσιο κόστος της τάξης του 0,1% του ΑΕΠ (περίπου 200 εκατ. ευρώ). Συνολικά το ποσό του εγκρίθηκε για να έχει στην προεκλογική της «φαρέτρα» η κυβέρνηση ανέρχεται σε 2,2 δισ. ευρώ για το 2023, επιπλέον των μέτρων μείωσης του ενεργειακού κόστους των νοικοκυριών (επιδοτήσεις στα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου), που όπως εκτιμάται θα παραστεί ανάγκη να συνεχιστούν για μήνες.

Το πράσινο ταμείο

Τα μέτρα όμως αυτά, όπως είναι γνωστό σε λίγους, δεν επηρεάζουν τον προϋπολογισμό, θεωρούνται «δημοσιονομικά ουδέτερα», καθώς χρηματοδοτούνται από το πράσινο ταμείο, οι πόροι του οποίου προέρχονται:

• Από τις εισφορές των διανομέων ενέργειας, των διαχειριστών δικτύων διανομής και των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης ενέργειας.
• Τα έσοδα από την επιβολή προστίμων για την ανέγερση και διατήρηση αυθαιρέτων ή την αυθαίρετη αλλαγή χρήσης κτιρίων και για περιβαλλοντικές παραβάσεις.
• Τα έσοδα από την εκμετάλλευση σταθμών αυτοκινήτων.

Οι «κίτρινες κάρτες» και το Σύμφωνο Σταθερότητας

Η συμφωνία με τους ευρωπαίους εταίρους για την επόμενη μέρα της Ελλάδας στην ΕΕ με πιο ισότιμους όρους πρέπει να θεωρείται δεδομένη, πολιτικά και οικονομικά. Αυτό όμως που επίσης θεωρείται δεδομένο είναι το γεγονός ότι και η σημερινή κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να επιλύσει δύο ακανθώδη προβλήματα:

1. Την εξόφληση των οφειλών του Δημοσίου και των ΟΤΑ σε ιδιώτες (εργολάβους και προμηθευτές) που παραμένουν σταθερά άνω των δύο δισ. ευρώ, σε σημείο μάλιστα να εγείρονται υποψίες ότι η μη εξόφλησή τους μπορεί να υποκρύπτει «παρατυπίες» ή και διαχρονικές «ρεμούλες».

2. Η εκκαθάριση των εκκρεμών συντάξεων που παρά τις προσπάθειες και τα μέτωπα που έχει ανοίξει η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης στον ΕΦΚΑ εξακολουθούν να υπερβαίνουν τις 250.000 (το 10% του αριθμού των συνταξιούχων). Οσο καθυστερεί η επίλυση αυτού του προβλήματος τόσο θα υπάρχουν αμφιβολίες για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος καθώς κανείς δεν γνωρίζει τα πραγματικά μεγέθη και υποχρεώσεις του ΕΦΚΑ.

Όπως λένε καλά πληροφορημένες πηγές, αν η έξοδος από την εποπτεία τον Αύγουστο έχει περισσότερο πολιτική-συμβολική σημασία για την κυβέρνηση, τα περιθώρια δημοσιονομικών ελιγμών θα παραμένουν καθορισμένα και δεδομένα.

Αυτό όμως που θα έχει τεράστια σημασία για την επόμενη κυβέρνηση, όποια προκύψει στη χώρα μας, μπορεί να είναι οι αλλαγές στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας που πλέον (λόγω του πολέμου) επικεντρώνονται στην ανάγκη εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό των ελλειμμάτων.

Αυτό θα αποτελέσει τομή για τις δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης της χώρας καθώς όπως είναι γνωστό η Ελλάδα διαθέτει ετησίως πάνω από 3% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες και εξοπλισμούς, το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, ακριβώς για να είναι σε θέση να αποτρέψει τη διαχρονική τουρκική απειλή.