Ουκρανία: Η Ασία αντιμέτωπη με τους κραδασμούς από την πολεμική σύγκρουση

Οι Νήσοι Σολομώντα δεν είναι από τα πιο γνωστά κράτη του κόσμου. Όμως, η στρατηγική τους θέση αποδεικνύεται ότι για τον έλεγχό τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δόθηκε η μεγάλη μάχη του Γκουανταλκανάλ, η πρώτη μεγάλη εδαφική σύγκρουση ανάμεσα στους Συμμάχους και την Αυτοκρατορική Ιαπωνία. Η θέση τους είναι ακριβώς πάνω σε κρίσιμες διαδρομές από και προς γειτονικές χώρες όπως είναι η Αυστραλία και η Νέα Ζηάνδία

Αυτό εξηγεί και γιατί προκάλεσε τόσο μεγάλη αναστάτωση το γεγονός ότι κυβέρνηση των Νήσων Σολομώντα και η Κίνα υπέγραψαν αμυντική συμφωνία στοιχείο που θεωρείται ότι ενισχύει σημαντικά τη θέση της Κίνας σε μια ευρύτερη περιοχή, ιδίως από τη στιγμή που η συμφωνία, με βάση όσα διέρρευσαν περιλαμβάνει τη δυνατότητα της Κίνας να έχει σημαντική παρουσία τόσο των ενόπλων δυνάμεών της όσο και των υπηρεσιών πληροφοριών της.

Άλλωστε, το γεγονός ότι το νησιωτικό κράτος έχει τα τελευταία χρόνια μεγάλες εσωτερικές συγκρούσεις που αντιμετωπίζονταν και με την παρουσία ειρηνευτικών δυνάμεων από γειτονικές χώρες όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, το Φίτζι και η Παπούα Νέα Γουινέα, σημαίνει ότι είναι πιθανό η κυβέρνηση των Νήσων Σολομώντα πλέον να αναθέτει στην Κίνα ρόλο ειρηνοποιού. Πάνω από όλα η Κίνα μπορεί να αποκτήσει στρατιωτική βάση σε μια τόσο σημαντική στρατηγική θέση. Ούτως ή άλλως οι οικονομικές σχέσεις ανάμεσα στις Νήσους Σολομώντα και την Κίνα είναι μεγάλη, ενώ η τοπική κυβέρνηση έχει αποφασίσει από το 2019 να αναβαθμίσει τις σχέσεις με την Κίνα και όχι την Ταϊβάν.

Με δεδομένη την προσπάθεια των ΗΠΑ σε συνεργασία με τις συμμαχικές χώρες τους στην περιοχή, όπως την Αυστραλία να διαμορφώσουν όρους ανάσχεσης απέναντι σε μια Κίνα που ενισχύει τις ένοπλες δυνάμεις της, είναι κατανοητό γιατί η εξέλιξη αντιμετωπίστηκε ως ανησυχητική. Χαρακτηριστική και η πρόσφατη συμφωνία με τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ για να αποκτήσει η Αυστραλία πυρηνικά υποβρύχια.

Όλα αυτά δείχνουν πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία και η νέα βαθύτερη διαίρεση ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία (αλλά και την Κίνα) δίνει ξεχωριστή φόρτιση σε τοπικά ζητήματα, εντάσεις και επιλογές.

Πώς επηρεάζονται οι εστίες έντασης στην Ασία από τον πόλεμο στην Ουκρανία

Ήδη πριν από τις πολεμικές επιχειρήσεις διάφορες υπαρκτές και δυνητικές εστίες έντασης έδειχναν να επηρεάζονται από τη συνολικότερη διαίρεση ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία και την Κίνα.

Η γρήγορη αντίδραση της Ρωσίας με την υποστήριξη ουσιαστικά της Κίνας οδήγησε σε ένα γρήγορο τέλος της αναταραχής στο Καζακστάν και την επιστροφή στη «σταθερότητα» μιας χώρας με τεράστια έκταση η οποία γειτονεύει ταυτόχρονα με τη Ρωσία και την Κίνα.

Στην περίπτωση της Μιανμάρ παρά την αντίδραση των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών στο πραξικόπημα του 2021 φαίνεται ότι ένα ευρύτερο φάσμα χωρών της περιοχής, όπως η Ινδία, η Κίνα, το Βιετνάμ, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές η Ταϊλάνδη αλλά και η Ρωσία επέλεξαν να μην καταδικάσουν το πραξικόπημα προκρίνοντας τη σταθερότητα της περιοχής.

Αντίθετα, η Βόρεια Κορέα έχει δει τη σύγκρουση στην Ουκρανία ως μια ευκαιρία για να επιταχύνει τις δοκιμές για να κατοχυρώσει την πυρηνική αποτρεπτική ικανότητά της, θεωρώντας ότι αυτό σε κάθε περίπτωση θα αποτελέσει και το ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί της.

Και βέβαια η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία επηρεάζει και τις διαπραγματεύσεις για την επιστροφή στη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Δεν είναι τυχαίο για παράδειγμα ότι μέσα σε ένα κλίμα συνολικότερης διεθνούς πόλωσης το Ισραήλ πιέζει τις ΗΠΑ να μην αφαιρέσουν τους Φρουρούς της Επανάστασης από τον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων, παρότι αυτό είναι ένα από τα τελευταία εμπόδια για την επίτευξη της συμφωνίας.

Οι ΗΠΑ θα ήθελαν σε αυτή τη φάση να μπορούσαν να παρουσιάσουν μια ευρύτερη συσπείρωση χωρών, ιδίως στη Νοτιοανατολική Ασία γύρω από τις δικές τους θέσεις. Όμως, στη συγκυρία του πολέμου και μέχρι να αποσαφηνιστεί το τοπίο, οι περισσότερες χώρες προτιμούν να αποφύγουν τόσο στην κριτική στη Ρωσία όσο όμως και αρνούνται να επιλέξουν ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα.

Αυτό οδήγησε και στην αναβολή της ειδικής συνόδου κορυφής ανάμεσα στις ΗΠΑ και τις χώρες του ASEAN, που αρχικά είχε ανακοινωθεί για τις 28 και 29 Μαρτίου. Ας σημειώσουμε ότι την προεδρία του ASEΑΝ έχει αυτό τον καιρό η Καμπότζη που πριν μερικούς μήνες δέχτηκε επιπλέον κυρώσεις από τις ΗΠΑ στο όνομα των προβλημάτων διαφθοράς που υπάρχουν.

Η επιδείνωση των ρωσοϊαπωνικών σχέσεων

Μία από τις επιπτώσεις της νέας διαιρετικής γραμμής στην Ασία είναι και η επιδείνωση των σχέσεων ανάμεσα στη Ρωσία και την Ιαπωνία. Ενώ ο Σίντζο Άμπε είχε προσπαθήσει να καλλιεργήσει μια σχέση συνεννόησης με τη Μόσχα, ο διάδοχός του Κισίντα επέλεξε να υιοθετήσει πλήρως τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ σε βάρος της Ρωσίας.

Επιπλέον, αποφάσισε να ανοίξει ξανά το ζήτημα των Κουρίλων νήσων. Το συγκεκριμένο νησιωτικό σύμπλεγμα ανήκει στη ρωσική επικράτεια και πιο συγκεκριμένα στο ομπλάστ της Σαχαλίνης. Τα νησιά κατακτήθηκαν ουσιαστικά από την ΕΣΣΔ το 1945 κατά το τέλος του Β΄Παγκόσμιου Πολέμου. Όμως, η Ιαπωνία επιμένει ότι ένα μέρος τους της ανήκει και αυτό συντηρεί αυτή την αντιπαράθεση. Τώρα μάλιστα επέλεξε να μιλήσει ανοιχτά για «κατοχή» αυτών των νησιών από τη Ρωσία. Από τη μεριά της η Ρωσία απάντησε χαρακτηρίζοντας την Ιαπωνία μια μη φιλική χώρα, ενώ σε μια επίδειξη δύναμης οργάνωσε στρατιωτικές ασκήσεις στις Κουρίλες νήσους.  Και αυτό παρότι σε άλλα επίπεδα, Μόσχα και Τόκιο έχουν συγκλίνοντα συμφέροντα, π.χ. ως προς τα αναγκαία όρια στις φιλοδοξίας της Κίνας για τον Αρκτικό.

Η κυβερνητική ανατροπή στο Πακιστάν

Και να μην είχε δηλώσει ο ίδιος ο τέως πρωθυπουργός του Πακιστάν Ίμραν Χαν ότι του επιδόθηκε «τελεσίγραφο» από στέλεχος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, ούτως ή άλλως η κυβερνητική αλλαγή στο Πακιστάν, με την απώλεια της εμπιστοσύνης για την κυβέρνηση του Χαν θα φαινόταν να επηρεάζεται από και από γεωπολιτικούς υπολογισμούς.

Ο Χαν είχε επενδύσει ιδιαίτερα και στην αναβάθμιση των σχέσεων με την Κίνα, άλλωστε το Πακιστάν είναι σημαντικός κόμβος της πρωτοβουλίας «Μία ζώνη – ένας δρόμος», αλλά και σε καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία. Με τις ΗΠΑ να έχουν χάσει την παρουσία που είχαν στο Αφγανιστάν και τους Ταλιμπάν να προσπαθούν να αναβαθμίσουν σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, ξεκινώντας από την Κίνα, η ανάγκη να στραφεί σε πιο «φιλοδυτική» κατεύθυνση το Πακιστάν ήταν μία σημαντική προτεραιότητα των ΗΠΑ.

Ρόλο έπαιξε επίσης και το γεγονός ότι η Ινδία, που οι ΗΠΑ θα ήθελαν να την μετατοπίσουν σε μια συμμαχική σχέση, έχει επιλέξει αυτή την περίοδο να μην έρθει σε ρήξη με τη Ρωσία .

Μπορούν οι ΗΠΑ να ανασχέσουν ταυτόχρονα Ρωσία και ΗΠΑ; 

Η μεγάλη πρόκληση για τις ΗΠΑ είναι ότι καλούνται ουσιαστικά να αντιμετωπίσουν και τη Ρωσία και την Κίνα. Και εάν ως προς τη Ρωσία αρχίζει να διαφαίνεται το περίγραμμα μιας στρατηγικής που επικεντρώνει στο να βγει όσο πιο αδύναμη γίνεται η Ρωσία από την Ουκρανική κρίση, όπως φαίνεται από το συνδυασμό ανάμεσα σε σκληρές κυρώσεις και στρατιωτική ενίσχυση της Ουκρανίας, γίνεται σταδιακά σαφές ότι μία από τις επιδιώξεις των ΗΠΑ είναι και να καταστήσουν τη Ρωσία έναν λιγότερο χρήσιμο σύμμαχο για την Κίνα, στο βαθμό που θα μειωθεί η ικανότητα της Ρωσίας να ασκεί πίεση στη Δύση.