ΔιαΝΕΟσις: Μια θέση στο …δημόσιο επιζητούν οι Έλληνες

Τις πεποιθήσεις των πολιτών για το κράτος, την οικονομία, τις εργασιακές τους σχέσεις, καθώς και τις συνήθειές τους αποτυπώνει το δεύτερο μέρος της έρευνας του ινστιτούτου ΔιαΝΕΟσις με τίτλο: «Τι Πιστεύουν οι Έλληνες».

Διαβάστε το πρώτο μέρος της έρευνας

Ειδικότερα, μετά από δύο χρόνια πανδημίας, οι Έλληνες φαίνεται ότι έχουν αλλάξει ελαφρώς τη στάση τους απέναντι στο κράτος και τον ρόλο του στη λειτουργία της οικονομίας. Τον Δεκέμβριο του 2019 σχεδόν 6 στους 10 Έλληνες (58,2%) συμφωνούσαν πως «το κράτος επεμβαίνει υπερβολικά και δεν επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας να δημιουργήσει πλούτο και θέσεις εργασίας», ενώ περίπου 1 στους 3 (37,4%) είχαν την άποψη πως «το κράτος δεν επεμβαίνει αρκετά και επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να δρα ανεξέλεγκτα». Σήμερα, μετά από τις άμεσες και μεγάλες παρεμβάσεις του κράτους για τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και την ελάττωση των επιπτώσεων της πανδημίας, βρίσκουμε τις απόψεις αυτές απόλυτα μοιρασμένες (45,4% και τα δύο).

Φορολογία

Ωστόσο, η στροφή που παρατηρήθηκε στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας ως προς το δίπολο υψηλή φορολογία/ισχυρό κράτος πρόνοιας εξακολουθεί να παραμένει: μόνο 1 στους 3 Έλληνες πιστεύει ότι «πρέπει να υπάρχει υψηλή φορολογία και ισχυρό κράτος πρόνοιας για όλους». Η πλειοψηφία των Ελλήνων εξακολουθούν να προτιμούν χαμηλή φορολογία έναντι ενός ισχυρού κράτους πρόνοιας. Οι Έλληνες πολίτες θεωρούν εξάλλου πως ότι οι τρεις σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη είναι κατά σειρά η μείωση της φορολογίας, η μείωση της γραφειοκρατίας και η ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, ενώ μόλις το 2,4% αναφέρει την αύξηση των δημοσίων δαπανών.

Το κράτος

Ως προς τις υπηρεσίες του κράτους, οι Έλληνες αξιολογούν θετικά ή μάλλον θετικά μόνο 4 από τις 12 που τους τέθηκαν υπόψη. Τη μία από αυτές με μικρή πλειοψηφία θετικών απόψεων (η αστυνομία, με 56% θετικές γνώμες) και άλλες τρεις με πολύ μεγάλες (πάνω από 75%): το gov.gr, την πυροσβεστική και τα ΚΕΠ.

Εργασία στο δημόσιο

Στο πεδίο εργασία/ισότητα, το 36,4% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι αν μπορούσαν να διαλέξουν δουλειά, θα προτιμούσαν «μισθωτή εργασία στο Δημόσιο» -είναι η δημοφιλέστερη απάντηση για τους ερωτηθέντες και το υψηλότερο ποσοστό προτιμήσεων για εργασία στο Δημόσιο που έχει καταγραφεί από το 2016. Μάλιστα, μια δουλειά στο Δημόσιο είναι η πρώτη επιλογή για όλες τις ηλικίες των Ελλήνων.

Σύνταξη πριν από τα 60

Η πλειοψηφία των Ελλήνων (55,4%) εξακολουθούν εξάλλου να πιστεύουν ότι οι πολίτες πρέπει να βγαίνουν στη σύνταξη πριν από τα 60 έτη. Όσον αφορά το θέμα της συνταξιοδότησης, 1 στους 3 Έλληνες (34%) πιστεύει ότι «η σύνταξή τους είναι εξασφαλισμένη». Από τους Έλληνες που εργάζονται, πάντως (μόλις το 47,7% του δείγματος), μόνο οι μισοί (52,2%) δηλώνουν ότι εργάζονται κανονικό 8ωρο. Σχεδόν 1 στους 5 εργαζόμενους εργάζεται με μερική απασχόληση (17,4%) και ένα πολύ υψηλό 29,2% δηλώνουν ότι εργάζονται περισσότερες από οκτώ ώρες την ημέρα.

Και πώς άλλαξε η εργασιακή κατάσταση των Ελλήνων κατά την περίοδο της πανδημίας; Το 39,1% των εργαζομένων δήλωσαν ότι οι συνθήκες εργασίας τους το τελευταίο διάστημα «έχουν χειροτερέψει», το 41,8% των εργαζομένων απάντησαν πως κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχουν εργαστεί με τηλεργασία, ενώ μετά το τέλος της πανδημίας, σχεδόν 1 στους 3 εργαζόμενους (37,5%) θα ήθελε να επιστρέψει κανονικά στον χώρο εργασίας τους, αλλά 1 στους 4 (23,2%) θα ήθελε «ένα ευέλικτο σύστημα που να συνδυάζει τηλεργασία με παρουσία στον χώρο εργασίας κάποιες ημέρες της εβδομάδας». Υπάρχει, δε, και ένα 6,9% (που ειδικά στις γυναίκες είναι 7,6% και στους νέους ηλικίας 17-24 είναι 22,2%), που θα προτιμούσε να συνεχίσει να εργάζεται αποκλειστικά με τηλεργασία.

Μετανάστευση

Κατά τα λοιπά, το 57,9% των Ελλήνων (και το 77,1% των νέων ηλικίας 17-24 και το 71,9% των 25-39) δηλώνουν ότι «θα μετανάστευαν στο εξωτερικό αν έβρισκαν δουλειά με καλύτερες αποδοχές και καλύτερες συνθήκες».

Ιδιωτική εκπαίδευση

Όσον αφορά την παιδεία, σχεδόν οι μισοί Έλληνες απαντούν ότι, αν μπορούσαν να διαλέξουν, θα επέλεγαν την ιδιωτική εκπαίδευση για τα παιδιά τους (48,8% «ναι» και «μάλλον ναι» -έναντι 40,6% το 2019). Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον εύρημα εμφανίστηκε στην ερώτηση για το αν οι ερωτηθέντες θα προτιμούσαν «ένα πτυχίο πανεπιστημίου που οδηγεί σε εργασιακή ανασφάλεια και χαμηλές αποδοχές» ή «ένα πτυχίο τεχνικής σχολής με εξασφαλισμένη εργασία και υψηλότερες αποδοχές». Μόλις 18,9% επιλέγουν το πρώτο -έναντι 75,2% που επιλέγουν το δεύτερο, το τεχνικό πτυχίο με εξασφαλισμένη εργασία και υψηλές αποδοχές δηλαδή. Αν και απαντούν έτσι σε αυτή την ερώτηση, στην πράξη οι Έλληνες διαχρονικά κάνουν εντελώς διαφορετικές επιλογές -οι νέοι που επιλέγουν να φοιτήσουν στα πανεπιστήμια είναι σταθερά υπερδιπλάσιοι των νέων που ακολουθούν την τεχνική εκπαίδευση.

Όσον αφορά, δε, τη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας, αλλά και γενικότερα τα θέματα ισότητας, προέκυψαν μερικά ενδιαφέροντα ευρήματα. Περίπου ο μισός πληθυσμός (48,7%), για παράδειγμα, θεωρεί ότι «γυναίκες και άνδρες έχουν τις ίδιες ευκαιρίες απασχόλησης», ενώ το 93,4% του πληθυσμού συμφωνούν ότι «η μητέρα και ο πατέρας πρέπει να έχουν ακριβώς τις ίδιες ευθύνες στη φροντίδα των παιδιών».

Πώς όμως ζουν οι Έλληνες και τι συνήθειες έχουν;

8% των Ελλήνων δηλώνουν ότι δεν τρώνε κρέας

76,1% δηλώνουν ότι προσέχουν τη διατροφή τους

62,1% δηλώνουν ότι ασκούνται σωματικά

81,4% δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν πιστωτική ή χρεωστική κάρτα

77,2% δηλώνουν ότι βλέπουν τηλεόραση καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά, αλλά

42,5% των νέων ηλικίας 17-24 δηλώνουν ότι δεν βλέπουν τηλεόραση

66,4% δηλώνουν ότι ασχολούνται με τα social media

33,5% καπνίζουν (οι γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες -και η ηλικία που καπνίζει περισσότερο είναι οι 25-39)

18,8% πίνουν αλκοόλ καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά

57,1% δηλώνουν ότι κάνουν προληπτικές ιατρικές εξετάσεις κάθε χρόνο

15,9% έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές σε λογαριασμούς ΔΕΚΟ

15,7% δηλώνουν ότι παίρνουν κάποιο κοινωνικό επίδομα ή άλλη υλική βοήθεια από το κράτος (από 12,1% το 2019)

65,5% δηλώνουν ότι δεν έχουν πάρει ποτέ τέτοια βοήθεια (από 78,7% το 2019)

33,6% δηλώνουν ότι δεν έχουν διαβάσει κανένα βιβλίο τους τελευταίους 12 μήνες

8,9% δηλώνουν ότι έχουν διαβάσει περισσότερα από 10

53,5% δηλώνουν ότι τους ενδιαφέρει «πολύ» ή «αρκετά» η πολιτική

43% των Ελλήνων δηλώνουν ότι έχουν κατοικίδιο

26,5% δηλώνουν ότι τα τελευταία 2 έτη μπόρεσαν να αποταμιεύσουν χρήματα. Ωστόσο σε άλλη ερώτηση μόνο 14,2% δηλώνουν ότι είναι «σχετικά άνετοι οικονομικά» και οι υπόλοιποι επιλέγουν κατηγορίες από «τα βγάζω πέρα αλλά δεν μπορώ να αποταμιεύσω» (45,1%) μέχρι «τα βγάζω πέρα με πολύ μεγάλες δυσκολίες» (34,2%) και «δεν τα βγάζω πέρα» (5,2%).

26,4% δηλώνουν ότι δεν μπόρεσαν να θερμάνουν επαρκώς την οικία τους το χειμώνα του 2022.

Οι «ελληνικές αξίες»

Ως προς τις αξίες οι Έλληνες θεωρούν σημαντικότερη αξία τη «δικαιοσύνη» (34%), την οποία εξακολουθούν να επιλέγουν περισσότεροι από όσοι επιλέγουν την «ελευθερία» (26,4%), με την αξιοκρατία και την αλληλεγγύη να ακολουθούν. Εξάλλου, η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων θεωρούν καλό πράγμα την «ανταγωνιστικότητα» (76,2%) και τις «μεταρρυθμίσεις» (70,1%), ενώ πλειοψηφικά ποσοστά θεωρούν καλό τον «συμβιβασμό» (53,2%) και τις «αποκρατικοποιήσεις» (47,2% έναντι 41,9%). Αντίθετα, οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν κακά πράγματα τον «συνδικαλισμό», τις «τράπεζες», τις «πολυεθνικές» και το «χρηματιστήριο».

Σε ερώτηση για διάφορα θέματα αξιών και ποιότητας ζωής στην Ελλάδα, η πλειοψηφία των Ελλήνων απάντησε ότι κανένα από αυτά δεν ισχύει ή εφαρμόζεται εδώ. Ούτε «προστατεύονται τα δικαιώματα των μειονοτήτων» (47,8% «λίγο» και «καθόλου»), ούτε οι πολίτες απολαμβάνουν τις ελευθερίες που χαρακτηρίζουν μια δημοκρατία (56,3%), ούτε ζούμε σε ένα ασφαλές περιβάλλον (67,6%), ούτε το δικαστικό μας σύστημα μας αντιμετωπίζει όλους ως ίσους (72,6%) ούτε αναγνωρίζονται και επιβραβεύονται οι άξιοι (80%).

Ιδεολογικές στάσεις

Οι ερευνητές ζήτησαν από τους ερωτηθέντες να αξιολογήσουν οκτώ λέξεις που περιγράφουν διάφορες ιδεολογικές στάσεις. Μόνο για δύο από αυτές η πλειοψηφία των Ελλήνων έχει καλή άποψη: τον «σοσιαλισμό» (53,2%) και τον «φιλελευθερισμό» (52%). Για όλες τις άλλες στάσεις η πλειοψηφία έχει αρνητική άποψη, από τον «νεοφιλευθερισμό» (47,6% αρνητική άποψη) μέχρι τον κομμουνισμό (69,8% αρνητική άποψη). Εδώ υπάρχουν και κάποιες ιστορικές αλλαγές στην τελευταία επταετία: Το 2015 το 52,5% των Ελλήνων θεωρούσαν την «αριστερά» καλό πράγμα -το 2022 το ποσοστό αυτό είναι 32%. Τότε το 40,5% θεωρούσαν τον «ριζοσπαστισμό» καλό πράγμα -το 2022 το αντίστοιχο ποσοστό είναι 19,6%. Το 2018 το 41,1% θεωρούσαν τον «νεοφιλελευθερισμό» καλό πράγμα -το 2022 μόνο το 25% συμφωνεί.

Η έρευνα της ΔιαΝΕΟσις διεξήχθη από την εταιρία MARC σε δείγμα 1.254 ατόμων το διάστημα 26 Ιανουαρίου – 5 Φεβρουαρίου 2022. Το πρώτο μέρος της έρευνας δημοσιεύθηκε το Σάββατο 9 Απριλίου.