ΔΝΤ: Σημαντική επιβράδυνση του οικονομικού τοπίου λόγω του πολέμου και της πανδημίας

«Αντιμετωπίζουμε μια (νέα) κρίση πάνω σε μια κρίση» επεσήμανε χαρακτηριστικά σε ομιλία της προ ημερών η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, προειδοποιώντας τις αγορές για το περιεχόμενο της νέας έκθεσης του Ταμείου για την παγκόσμια οικονομία (World Economic Outlook) που θα δημοσιευτεί την Τρίτη, στο πλαίσιο της εαρινής συνόδου ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας που θα λάβει χώρα από τις 18 έως τις 24 Απριλίου.

«Προβλέπουμε μια νέα υποβάθμιση της παγκόσμιας ανάπτυξης τόσο για το 2022 όσο και για το 2023» τόνισε η κυρία Γκεορκίεβα, κάνοντας λόγο για έναν σαφή και ορατό κίνδυνο από τον αυξημένο πληθωρισμό που θα παραμείνει σε επίμονα υψηλά επίπεδα για αρκετά χρόνια ακόμη. Αν και βεβαίως το ξέσπασμα του πολέμου πρόσθεσε έναν επιπλέον, λίαν σοβαρό, επιβαρυντικό παράγοντα που κατέστησε το τοπίο ακόμη πιο θολό.

Από το κακό στο… χειρότερο

Η χρονιά είχε ήδη ξεκινήσει με προειδοποιητικά μηνύματα που ήθελαν την παγκόσμια οικονομία να… κατεβάζει ταχύτητα μετά την δυναμική που είχε καταγράψει πέρυσι, μετά το τέλος των σκληρών περιοριστικών μέτρων της πανδημίας.

What does the war in Ukraine, continuing pandemic and surging inflation mean for the global economy?

Join Chief Economist @pogourinchas, Petya Koeva Brooks, and Malhar Nabar for our latest analysis and projections.

🗓April 19
🕘 9:00 AM ET
📺 https://t.co/J6EVpjOcP3
#️⃣ #WEO pic.twitter.com/snJ78TPfFU

— IMF (@IMFNews) April 17, 2022

Το ίδιο το ΔΝΤ, στις αρχές του έτους, είχε προβλέψει μετριοπαθή ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας στο 4,4% το 2022, από το σημαντικό 5,9% πέρυσι. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό μεταφραζόταν σε μια επί τα χείρω επιδείνωση της εκτίμησης του κατά μισή ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με τα στοιχεία που περιλαμβάνονταν στην εξαμηνιαία έκθεση World Economic Outlook που είχε εκδώσει τον Οκτώβριο. Για το 2023, οι προβλέψεις ήταν ακόμη πιο χαμηλές με εκτιμώμενη ανάπτυξη στο 3,8%.

Η υποβάθμιση αυτή ήταν κυρίως αντανάκλαση της επιβάρυνσης των στοιχείων στις δύο κυριότερες οικονομίες του πλανήτη, τις ΗΠΑ και την Κίνα. Στις ΗΠΑ η απόσυρση των μέτρων στήριξης τόσο σε επίπεδο κυβέρνησης όσο και σε επίπεδο Federal Reserve, σε συνδυασμό με την πίεση του αυξημένου πληθωρισμού και των επίμονων προβλημάτων στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα είχαν οδηγήσει σε μια καθοδική υποβάθμιση των εκτιμήσεων για την αμερικανική οικονομία κατά 1,2%. Αντιστοίχως στην Κίνα η επιστροφή των περιοριστικών μέτρων λόγω κορωνοϊού, οι διαταραχές στην παραγωγή και τις εξαγωγές, καθώς και οι τριγμοί στην αγορά ακινήτων είχαν οδηγήσει σε μια υποβάθμιση των εκτιμήσεων κατά 0,8%.

Στο εξάμηνο που μεσολάβησε είναι σαφές πως τα πράγματα, όχι μόνο δεν έχουν βελτιωθεί, αλλά έχουν σαφώς επιδεινωθεί τόσο για τις δύο ισχυρότερες οικονομίες του πλανήτη όσο και για το παγκόσμιο σύστημα. Κι αυτό διότι στις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας και στην πίεση του αυξημένου πληθωρισμού ήρθε να προστεθεί ο αρνητικός αντίκτυπος του πολέμου και η ορατή απειλή του στασιμοπληθωρισμού.

Μόλις σήμερα η Κίνα ανακοίνωσε μεν θετική ανάπτυξη ύψους 4,8% για το πρώτο τρίμηνο, αλλά με τα επιμέρους στοιχεία, όπως οι καταναλωτικές δαπάνες, να εμφανίζουν σημαντική καθοδική τροχιά λόγω των νέων lockdowns, προβληματίζοντας εύλογα τους κυβερνώντες αλλά και τους διεθνείς αναλυτές. Μάλιστα, η Nomura σε έκθεση της προειδοποίησε για αυξημένο ρίσκο ύφεσης της κινεζικής οικονομίας!

Στις ΗΠΑ, αντιστοίχως, τα επίπεδα των δαπανών παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, με την αγορά εργασίας να έχει καταφέρει επίσης να αναρρώσει στα προ της πανδημίας επίπεδα, όπως ο πληθωρισμός έχει… σπάσει τα κοντέρ «πιάνοντας» υψηλό 40 ετών το Μάρτιο, στο 8,5%. Η εξέλιξη αυτή υποχρεώνει την Fed να αναγκαστεί να προχωρήσει σε επιτάχυνση του ρυθμού σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής με δυναμικές έως επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων μέσα στους επόμενους μήνες, κάτι που προφανώς αυξάνει σημαντικά το ρίσκο επιβράδυνσης της οικονομίας το 2023. Δεν είναι τυχαίο πως υπάρχουν αναλυτές που προειδοποιούν ακόμη και ύφεση!

Το σοκ του πολέμου

Το σύνολο των αναλυτών θεωρεί δεδομένο πως η εαρινή έκθεση του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία θα χαρακτηριστεί από… γενναία περικοπή των αναπτυξιακών προβλέψεων για τα 143 κράτη μέλη του Ταμείου, που από κοινού αναλογούν στο 86% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Καθοριστικός παράγοντας στάθηκε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στα τέλη Φεβρουαρίου και το ντόμινο των οικονομικών συνεπειών που πυροδότησε για τις προηγμένες οικονομίες και όχι μόνο, κυρίως με επίκεντρο τις τιμές των commodities. Είναι εξάλλου γνωστός και δεδομένος ο ρόλος της Ρωσίας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, αλλά και στον χάρτη των πρώτων υλών και των μετάλλων. Από κοινού δε, με την Ουκρανία, οι δυο χώρες μαζί αναλογούσαν (πριν τον πόλεμο και τις κυρώσεις) στο 28% των παγκόσμιων εξαγωγών σιτηρών.

Οι τριγμοί στην αγορά των καυσίμων και των αγροτικών προϊόντων και δη, των σιτηρών είναι εύλογο πως έχουν πλήξει κυρίως τις χώρες, σε Ευρώπη, Ασία, Μέση Ανατολή και Αφρική, που στηρίζονται στις εισαγωγές για τη κάλυψη των σχετικών αναγκών τους. Μάλιστα, με την πάροδο του χρόνου οι χώρες αυτές θα πιέζονται όλο και περισσότερο οικονομικά λόγω της συσσώρευσης περισσότερων χρεών που θα δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν.

Στον αντίποδα οι χώρες εξαγωγής πρώτων υλών και commodities για την ώρα επωφελούνται από τα αυξημένα κέρδη που τους αποφέρει το ράλι στις διεθνείς τιμές, όμως η διαφαινόμενη επιβράδυνση των αναπτυγμένων κρατών δεν θα τις αφήσει ανεπηρέαστες, διαταράσσοντας τις ισορροπίες στο παγκόσμιο σύστημα.

Μαύρα σύννεφα πάνω από την Ευρώπη

Η Ευρώπη είναι σε δυσμενή θέση λόγω της άμεσης γεωγραφικής έκθεσης της στον πόλεμο και τις συνέπειες του, αλλά και της αυξημένης εξάρτησης της από τις ενεργειακές ροές από τη Ρωσία. Είναι χαρακτηριστικό πως τα επίπεδα εμπιστοσύνης στα περισσότερα κράτη έχουν ήδη υποστεί κάθετη πτώση και η μία χώρα μετά την άλλη υποχρεώνονται σε αναθεώρηση των οικονομικών εκτιμήσεων και των πλάνων τους για τη χρονιά.

Ο ρόλος των παγκόσμιων τραπεζών θα είναι καθοριστικός στη μάχη κατά του πληθωρισμού και της αύξησης των χρεών, όμως το έργο τους σαφώς δεν θα είναι εύκολο δεδομένης της ανάγκης που υπάρχει να μην πληγούν ακόμη περισσότερο οι δαπάνες και η βαλλόμενη ανάπτυξη.

Ειδικά για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα η αναζήτηση της χρυσής τομής δεν θα είναι διόλου εύκολη, ακριβώς λόγω της ευάλωτης θέσης της ευρωπαϊκής οικονομίας απέναντι στον αντίκτυπο του πολέμου. Είναι κάτι που παραδέχτηκαν τα μέλη του συμβουλίου στην προ ημερών συνεδρίαση της Τράπεζας, στέλνοντας σήμα και για πιθανή σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής το δεύτερο εξάμηνο λόγω της εκτίναξης του πληθωρισμού και της αστάθειας των τιμών.