Ο αριθμός των γεννήσεων στις προηγμένες οικονομίες έχει ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό στα επίπεδα που ήταν πριν από την πανδημία του κορωνοϊού, σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times, μια ανάκαμψη που σύμφωνα με ειδικούς οφείλεται εν μέρει στις πολιτικές τόνωσης της οικονομίας που εφαρμόστηκαν για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης.

Οι γεννήσεις άρχισαν να μειώνονται απότομα στα τέλη του 2020 μετά την επικράτηση του Covid-19 και οι άνθρωποι περιορίστηκαν στα σπίτια τους, επιδεινώνοντας μια ήδη επικίνδυνη δημογραφική τάση μείωσης του πληθυσμού στις πλούσιες χώρες.

Η τάση αντικατοπτρίζει πτώσεις στη γεννητικότητα κατά τη διάρκεια της πανδημίας γρίπης του 1918, της Μεγάλης Ύφεσης και της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Όμως, ανάλυση των εθνικών δεδομένων δείχνει μια ταχεία ανάκαμψη στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες.

«Η βραχυπρόθεσμη μείωση των γεννήσεων που παρατηρείται σε πολλές χώρες είναι συνεπής με άλλες ιστορικές κρίσεις». . . αλλά στην περίπτωση του Covid-19, αυτές οι μειώσεις ήταν πιο βραχύβιες», ανέφερε ο ΟΗΕ.

Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις κρατικές δαπάνες για στήριξη της οικονομίας και τις προσπάθειες για την κατασκευή και τη διανομή εμβολίων κατά του Covid.

Η οικονομική αβεβαιότητα που προκλήθηκε από την πανδημία «αντιμετωπίστηκε από τα πακέτα τόνωσης και τις επεκτατικές (νομισματικές) πολιτικές των κεντρικών τραπεζών», δήλωσε ο Κλάους Πρέτνερ, καθηγητής οικονομικών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης.

Το φαινόμενο της πανδημίας

Όταν πολλές χώρες επέβαλαν για πρώτη φορά lockdown για την αντιμετώπιση της πανδημίας στις αρχές του 2020, η σεξουαλική δραστηριότητα μειώθηκε, σύμφωνα με έρευνα της γαλλικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Ifop.

Μεταξύ του τέλους του 2020 και του πρώτου εξαμήνου του 2021, εννέα μήνες μετά τα πρώτα lockdown, χώρες που κυμαίνονταν από την Κίνα έως τη Γαλλία ανέφεραν τον χαμηλότερο αριθμό γεννήσεων που είχαν καταγραφεί. Η Ιταλία είχε λιγότερες γεννήσεις το 2021 από οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή από τότε που δημιουργήθηκε η χώρα το 1861.

Τα ποσοστά γονιμότητας αναφέρονται στον μέσο αριθμό μωρών που προβλέπεται να έχει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της ζωής της. Είναι γενικά αποδεκτό από τους δημογράφους ότι ο πληθυσμός μιας χώρας μπορεί να αυξηθεί χωρίς καθαρή εσωτερική μετανάστευση, μόνο εάν τα ζευγάρια έχουν τουλάχιστον 2,1 παιδιά κατά μέσο όρο. Πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν ήδη ποσοστά γονιμότητας πολύ κάτω από αυτό.

Η Kate H Choi, διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας για την Κοινωνική Ανισότητα, είπε ότι οι άνθρωποι τείνουν να έχουν λιγότερα παιδιά όταν αντιμετωπίζουν «ένα μακροχρόνιο, καταστροφικό γεγονός που οδηγεί σε υψηλά επίπεδα αβεβαιότητας». Τα ζευγάρια της εποχής του Covid «ίσως να μην επιθυμούν να φέρουν ένα παιδί σε αυτόν τον κόσμο αν δεν ξέρουν από πού προέρχεται ο επόμενος μισθός τους», είπε.

Ωστόσο, οι γεννήσεις άρχισαν να ανακάμπτουν αργότερα το 2021 σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, οι Σκανδιναβικές χώρες, η Αυστραλία και το Ισραήλ — επιστρέφοντας, και σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνώντας, την προ-πανδημική τάση. Αυτό που οι δημογράφοι είπαν ότι ήταν αποτέλεσμα κάλυψης του χαμένου εδάφους.

Στην Αγγλία και την Ουαλία οι γεννήσεις μειώθηκαν κατά 5 τοις εκατό το πρώτο εξάμηνο του 2021 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2019. Μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του έτους, ο αριθμός των γεννήσεων είχε επιστρέψει στο επίπεδο του 2019. Μέχρι το τέλος του 2021, οι χώρες είχαν καταγράψει την πρώτη ετήσια αύξηση γεννήσεων από το 2015.

Αφού γνώρισε απότομη μείωση των γεννήσεων, η Ισπανία είχε περισσότερες γεννήσεις τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2021 από ό,τι την ίδια περίοδο το 2020. Στη Γερμανία, τον Μάρτιο του 2021 υπήρξαν περισσότερες γεννήσεις από οποιονδήποτε άλλο Μάρτιο τα τελευταία 20 χρόνια.

Στις ΗΠΑ, η στατιστική υπηρεσία (Census Bureau) παρατήρησε ότι ο αριθμός των μωρών που γεννήθηκαν μεταξύ Δεκεμβρίου 2020 και Φεβρουαρίου 2021 ήταν ασυνήθιστα χαμηλός, που ισοδυναμεί με 763 λιγότερες γεννήσεις κάθε μέρα τον Δεκέμβριο. «Αυτό είναι πολύ πιθανό το αποτέλεσμα της πανδημίας του Covid-19», είπε η Anne Morse, δημογράφος στο Census Bureau.

Μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2021, οι ΗΠΑ κατέγραψαν τον ίδιο αριθμό γεννήσεων με την ίδια περίοδο το 2019.

Οι ειδικοί στα του πληθυσμού και οι οικονομολόγοι θεωρούν τη νομισματική και δημοσιονομική τόνωση που δρομολόγησαν πολλές κυβερνήσεις τους πρώτους μήνες της πανδημίας ως κρίσιμο παράγοντα που βοήθησε να αποτραπεί η μακροχρόνια μείωση των γεννήσεων.

Η Karoline Schmid, η οποία είναι επικεφαλής του τμήματος γονιμότητας και γήρανσης του πληθυσμού στο Τμήμα Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, είπε ότι οι πρωτοβουλίες τόνωσης έπαιξαν ρόλο στην αποτροπή μιας απότομης πτώσης των ποσοστών γονιμότητας παρέχοντας οικονομική στήριξη έναντι της οικονομικής αβεβαιότητας.

«Η μείωση στη γονιμότητα κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τις οικονομικές κρίσεις, προκαλείται από ζευγάρια που αναβάλλουν την τεκνοποίηση λόγω αυξανόμενης ανεργίας, αυξανόμενης εργασιακής ανασφάλειας και μειωμένου εισοδήματος των νοικοκυριών», είπε. «Το νομισματικό κίνητρο από τις κυβερνήσεις σε ορισμένες χώρες βοήθησε να αποτραπεί η απότομη πτώση της γονιμότητας στις αρχές της πανδημίας».

Η μείωση γεννήσεων

Αυτό εξακολουθεί να αφήνει τον κόσμο να αντιμετωπίζει την ίδια δημογραφική ωρολογιακή βόμβα όπως πριν από την πανδημία: μείωση των ποσοστών γονιμότητας που απειλούν να επιβραδύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη και να αφήσουν τις χώρες να αντιμετωπίσουν το κόστος της γήρανσης του πληθυσμού.

Το παγκόσμιο ποσοστό γονιμότητας κορυφώθηκε στο πέντε το 1960 και έκτοτε βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Ως αποτέλεσμα, οι δημογράφοι πιστεύουν ότι, μετά από αιώνες ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού, ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα μιας φυσικής μείωσης του πληθυσμού.

Σύμφωνα με μια μελέτη της Lancet που δημοσιεύτηκε το 2020, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα κορυφωθεί στα 9,7 δισεκατομμύρια περίπου το 2064, πέφτοντας στα 8,7 δισεκατομμύρια περίπου στο τέλος του αιώνα. Περίπου 23 έθνη μπορούν να αναμένουν ότι ο πληθυσμός τους θα μειωθεί κατά το ήμισυ έως το 2100: Ο πληθυσμός της Ιαπωνίας θα μειωθεί από το υψηλό των 128 εκατομμυρίων το 2017 σε λιγότερο από τα 53 εκατομμύρια. Η Ιταλία από τα 61 στα 28 εκατομμύρια.

Τα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας πυροδότησαν μια αλυσίδα οικονομικών γεγονότων. Λιγότεροι νέοι οδηγούν σε μικρότερο εργατικό δυναμικό, πλήττοντας φορολογικά έσοδα, συντάξεις και εισφορές υγειονομικής περίθαλψης.

«Μια οικονομία με πρόβλημα έλλειψης εργατικού δυναμικού μπορεί να αντιμετωπίσει υψηλότερο κόστος εργασίας, μείωση της παραγωγικότητας και χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο», είπε ο Τσόι.

Ο Christopher Murray, ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης Lancet, είπε ότι ήταν δύσκολο να υπερεκτιμηθεί ο οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος που θα είχε η μείωση της γονιμότητας.

«Θα πρέπει να αναδιοργανώσουμε την κοινωνία», είπε.

Αλλά το μέλλον δεν χρειάζεται να ζήσει οδηγήσει σε συνθήκες αποκάλυψης. Εκτός από τα ευρέως αναφερόμενα οφέλη για το περιβάλλον, η μείωση της γονιμότητας θα μπορούσε να οδηγήσει τις κυβερνήσεις να επενδύσουν περισσότερα στην εκπαίδευση, σύμφωνα με τον Prettner.

«Όταν μειώνονται τα ποσοστά γονιμότητας, οι κυβερνήσεις έχουν περισσότερους πόρους να ξοδέψουν στη σχολική εκπαίδευση», είπε. «Πολλές από τις πιθανές αρνητικές οικονομικές συνέπειες της μείωσης της γονιμότητας μπορούν να αντισταθμιστούν από τη σχετική υψηλότερη παραγωγικότητα που έχουν αργότερα αυτά τα παιδιά στην αγορά εργασίας».