Η περίπλοκη πολιτική των κρυπτονομισμάτων και του web3

«Είναι πολύ ελκυστικό για τις απόψεις των φιλελευθεριστών, αν μπορούσαμε να το παρουσιάσουμε με σωστό τρόπο», έγραψε ο Σατόσι Νακαμότο (το ψευδώνυμο του δημιουργού) του bitcoin, σε ένα email το 2008 στον προγραμματιστή Χαλ Φίνεϊ, όπου περιέγραφε την ελκυστικότητα του ψηφιακού νομίσματος που σχεδίαζε να λανσάρει. Η ελκυστικότητα πήγαζε από τον πιθανό ρόλο του bitcoin ως νομίσματος απαλλαγμένου από την αποπτεία κεντρικών οργανισμών και κυβερνήσεων. Αντίθετα, το Bitcoin θα επαληθευόταν κρυπτογραφικά και θα διαχειριζόταν από τους χρήστες του.

Το Bitcoin αναμφίβολα απευθύνεται σε αυτούς που βρίσκονται στη δεξιά. Σε συνέδριο στο Μαϊάμι στις 7 Απριλίου, ο Πίτερ Θιλ, ο συνιδρυτής του PayPal, εταιρείας που κάποτε ως νεαρός φιλελευθεριστής φανταζόταν ότι θα μπορούσε να αντικαταστήσει το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα, εκθείασε με ποιητικό οίστρο τις δυνατότητες του bitcoin. Θεωρεί ως εγγενώς πολιτική αυτή την τεχνολογία, λέγοντας το 2020 ότι «αν η τεχνητή νοημοσύνη είναι κομμουνιστική, το κρυπτονόμισμα είναι φιλελευθεριστικό». Η τεχνητή νοημοσύνη αντιπροσωπεύει την πρόοδο των κεντρικών μηχανών που λαμβάνουν αποφάσεις από πάνω προς τα κάτω. Το κρυπτονόμισμα απαιτεί πολλά άτομα και υπολογιστές να λαμβάνουν αποφάσεις από κάτω προς τα πάνω.

Ο κ. Θιλ δεν είναι ο μόνος που πιστεύει ότι υπάρχει κάτι εγγενώς δεξιό σχετικά με τα κρυπτονομίσματα. Ο Μαρκ Αντρίσεν, συνιδρυτής της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων Andreessen Horowitz,  συμφωνεί με τον χαρακτηρισμό. Το 2021 έγραψε ότι τα κρυπτονομίσματα θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν μια «δεξιά τεχνολογία» που είναι και πιο αποκεντρωμένη και πιο άνετη με την επιχειρηματικότητα απ’ ότι η βιομηχανία τεχνολογίας.

Ο κ. Αντρίσεν δείχνει μεγαλύτερο ενθουσιασμό για τις ευκαιρίες που προκύπτουν από την «κατανεμημένη συναίνεση». Μέχρι τώρα, υποστηρίζει, η συλλογική διαδικτυακή προσπάθεια είτε υιοθετούσε εταιρικούς κανόνες από τον πραγματικό κόσμο είτε λειτουργούσε ως εγχείρημα (project) ανοιχτού κώδικα, χωρίς να ενέχει χρήματα. Συγκριτικά, τα κρυπτονομίσματα επιτρέπουν νέα είδη συστημάτων κινήτρων, όπου οι συμμετέχοντες μπορούν να πληρωθούν χωρίς να χρειάζεται να υπάρχει κάποια εταιρεία στον πραγματικό κόσμο. Πάρτε για παράδειγμα το αποκεντρωμένο ασύρματο δίκτυο Helium. Ενθαρρύνει τα άτομα να εγκαταστήσουν «hot spots» στα σπίτια τους για χρήση από κοντινές συσκευές που είναι συνδεδεμένες στο Διαδίκτυο, πληρώνοντας τους σε hnt, ένα token κρυπτονομίσματος. Όσο περισσότερο χρησιμοποιείται το hot spot, τόσα περισσότερα token πληρώνονται.

Μια τέτοια αρχιτεκτονική ονομάζεται συνήθως “web3”, μια αναφορά στη δυνατότητά να είναι η επόμενη φάση του Διαδικτύου. Ο Κρις Ντίξον της Andreessen περιγράφει ότι η υποδομή επιτρέπει σε οργανισμούς να ανήκουν σε κατόχους token, οι οποίοι στη συνέχεια ψηφίζουν για θέματα διακυβέρνησης. Οι σύγχρονες εταιρείες τεχνολογίας έχουν κίνητρα να κατασκευάσουν πλατφόρμες-μαμούθ που βομβαρδίζουν τους χρήστες με όσες διαφημίσεις μπορούν να αντέξουν. Αντίθετα, οι προγραμματιστές και οι χρήστες μιας εφαρμογής web3 θα μπορούσαν να κερδίσουν ανταμοιβές για τη δημιουργία και την αλληλεπίδραση με την πλατφόρμα. Σε αυτόν τον κόσμο οι χρήστες θα μπορούν να ψηφίζουν για το πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι του Facebook ή του Twitter. Το πιο σημαντικό είναι ότι θα αποκομίζουν επίσης μερίδιο από τα κέρδη.

Με πρώτη ματιά, η ιδέα ότι αυτές οι εφαρμογές ή εγχειρήματα μπορούν να κατασκευαστούν ή να τύχουν συνεισφοράς από οποιονδήποτε είναι το όνειρο των φιλελευθεριστών που λατρεύουν την ατομική ελευθερία. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο εκτελούνται τα ίδια τα πρότζεκτ έχει πολλά κοινά με τις αριστερές ιδέες. Ο Αντόνιο Γκαρσία Μαρτίνεζ, πρώην μάνατζερ στο Facebook και συγγραφέας του «Chaos Monkeys» {Πίθηκοι του χάους], ενός βιβλίου για την κουλτούρα της Silicon Valley, λέει ότι «ποτέ δεν θα δείτε έναν καπιταλιστή επιχειρηματία να ακούγεται περισσότερο σαν κομμουνιστής όσο όταν μιλάει για το web3». Οι επιχειρήσεις που βασίζονται σε blockchain μπορεί να μην είναι ακριβώς αυτό που είχε στο μυαλό του ο Μαρξ, αλλά το μοντέλο πίσω από αυτό φαίνεται πιο κοντά στην ιδέα ότι η κοινότητα πρέπει να κατέχει τα μέσα παραγωγής, κατανομής και ανταλλαγής από ό,τι πρεσβεύει ο σύγχρονος καπιταλισμός.

Υπάρχει ένα κωμικό στοιχείο όταν οι επιχειρηματίες μιλούν σαν κοινωνιστές σοσιαλιστές, σημειώνει ο Τομίκα Τίλεμαν του fund κρυπτονομισμάτων Haun Ventures. Ως πρώην σύμβουλος του Τζο Μπάιντεν, δεν είναι φιλελευθεριστής. Ωστόσο, μια πραγματική αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη. Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι το μοντέλο της big-tech είναι ελαττωματικό, αναφέρει ο Τίλεμαν. Ο κ. Θιλ και οι όμοιοί του μισούν το μποϊκοτάρισμα των εκφράσεων της δεξιάς, ενώ η αριστερά στηλιτεύει τη συγκέντρωση της εξουσίας και του πλούτου της. Οι κύριοι Θιλ, Αντρίσεν και Τίλεμαν βλέπουν τα κρυπτονομίσματα ως σοβαρή απειλή για το status quo.

Η αλήθεια μπορεί να είναι ότι το web3 είναι απλώς τόσο καινοφανές ώστε άνθρωποι απ’ όλο το πολιτικό φάσμα να βλέπουν σε αυτό ό,τι θέλουν. Εάν τα κρυπτονομίσματα όντως δίνουν τη δυνατότητα στους προγραμματιστές ή τους χρήστες να δημιουργήσουν οποιοδήποτε είδος οικονομικού συστήματος, τότε οι εφαρμογές που θα ανθίσουν θα είναι αυτές που λειτουργούν καλύτερα. Ίσως αυτές να αποβούν φιλελευθεριστικοί παράδεισοι όπου οι διάφοροι τύποι σαν τον Σατόσι διατηρούν την ιδιωτικότητά τους. Αλλά θα μπορούσαν εξίσου να είναι σοσιαλδημοκρατικά μετα-σύμπαντα με αυτόματους φόρους περιουσίας και εικονικούς, πατερναλιστές αξιωματούχους.