Ίλον Μασκ: Το Twitter, η Tesla και οι περίπλοκες σχέσεις με την Κίνα

Όταν άνοιξε το εργοστάσιο της Tesla στη Σαγκάη το 2019, ο Ίλον Μασκ απόλαυσε θερμής υποδοχής από την κινεζική κυβέρνηση, η οποία συμπεριλάμβανε φθηνή γη αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, δάνεια, φοροαπαλλαγές και επιχορηγήσεις. «Πιστεύω πραγματικά ότι η Κίνα είναι το μέλλον», δήλωσε ο ίδιος.

Ο δρόμος της Tesla έκτοτε υπήρξε κάτι παραπάνω από επικερδής, με το ένα τέταρτο των εσόδων της εταιρείας για το 2021 να προέρχονται από την Κίνα – όχι, όμως, χωρίς να αντιμετωπίσει προβλήματα. Η εταιρεία ήρθε αντιμέτωπη με αντιδράσεις των καταναλωτών αλλά και των ρυθμιστικών αρχών της Κίνας εξαιτίας κατασκευαστικών ελαττωμάτων.

Με τη συμφωνία εξαγοράς του Twitter, οι δεσμοί του Μασκ με την Κίνα πρόκειται να γίνουν ακόμη πιο περίπλοκοι.

Όπως και όλοι οι υπόλοιποι ξένοι επενδυτές στη χώρα, διοικεί την Tesla βάσει των επιθυμιών των κινεζικών αρχών που έχουν φανεί πρόθυμες να τιμωρήσουν τις εταιρείες που περνούν τις κόκκινες γραμμές τους. Ακόμη και η Apple, η πιο πολύτιμη εταιρεία του κόσμου, έχει υποκύψει στις απαιτήσεις της Κίνας, λογοκρίνοντας το App Store στη χώρα.

Κινεζικές πιέσεις στον Μασκ;

Οι εκτεταμένες επενδύσεις του Μασκ στην Κίνα θα απειλούνταν σε περίπτωση που το Twitter εκνευρίσει το Κομμουνιστικό Κόμμα, που έχει απαγορεύσει την πλατφόρμα στην κινεζική επικράτεια, όμως την έχει χρησιμοποιήσει πολύ για να προωθήσει σε όλο τον κόσμο την εξωτερική πολιτική του Πεκίνου – συχνά με ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες, όπως σημειώνουν οι Times.

Ταυτόχρονα, η Κίνα διαθέτει πλέον έναν επενδυτή φίλα κείμενο προς το μέρος της, ο οποίος λαμβάνει τον έλεγχο μιας από τις ισχυρότερες πλατφόρμες του κόσμου. Για παράδειγμα, ο Μασκ απέφυγε τις δημόσιες δηλώσεις, όταν η Σαγκάη έβαλε λουκέτο στο εργοστάσιο της Tesla ως μέρος της προσπάθειας της πόλης να θέσει υπό έλεγχο το πρόσφατο πανδημικό κύμα, παρά το γεγονός ότι είχε τοποθετηθεί πολύ επιθετικά απέναντι στις αρχές της κομητείας Αλαμέντα στην Καλιφόρνια, όταν είχαν προχωρήσει σε αντίστοιχες κινήσεις στο πρώτο ξέσπασμα της πανδημίας στις ΗΠΑ το 2020.

Συγκρούσεις συμφερόντων

«Είναι ανησυχητικό αν σκεφτούμε τις συγκρούσεις συμφερόντων που θα μπορούσαν να προκύψουν σε αυτές τις καταστάσεις, ιδίως όταν εξετάζουμε την παραπληροφόρηση που θα μπορούσε να προέλθει από την Κίνα», δήλωσε στους Times η Τζέσικα Μάντοξ, αναπληρώτρια καθηγήτρια τεχνολογίας ψηφιακών μέσων στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα. «Πώς θα μπορούσε εκείνος, ως ένας εκ των ιδιοκτητών αυτής της εταιρείας πια, να διαχειριστεί κάτι τέτοιο, από τη στιγμή που όλες του οι επενδύσεις ή έστω οι περισσότερες συνδέονται με τη χώρα;»

Ακόμη και ο Τζεφ Μπέζος, ο ιδρυτής της Amazon και ένας εκ των σημαντικότερων αντιπάλων του Μασκ στην τεχνολογική και διαστημική βιομηχανία τοποθετήθηκε επί του θέματος – μέσω Twitter – και συγκεκριμένα για το αν η Κίνα θα αποκτήσει επιρροή επί της πλατφόρμας.

Ασαφή σχέδια

Ο Μασκ δεν έχει περιγράψει λεπτομερώς τα σχέδιά του για το Twitter, δίνοντας μόνο την υπόσχεση να το «απελευθερώσει» ως πλατφόρμα υπέρ της ελευθερίας του λόγου, αλλά και να απαγορεύσει τα bots και τους ψεύτικους λογαριασμούς. Ακόμη και αυτή η απλή δέσμευση για τα bots, ωστόσο, θα μπορούσε να εκνευρίσει τους προπαγανδιστές της Κίνας, που δεν έχουν αποκρύψει ότι έχουν αγοράσει ψεύτικους λογαριασμούς, τους οποίους και έχουν χρησιμοποιήσει για να υπονομεύσουν τους ισχυρισμούς περί καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σιντζιάνγκ. Δεν είναι ξεκάθαρο αν έχει σκοπό να επαναφέρει απενεργοποιημένους λογαριασμούς ή να απομακρύνει τις ετικέτες που ενημερώνουν, για παράδειγμα, ότι ορισμένοι από τους πιο δημοφιλείς κινεζικούς λογαριασμούς ανήκουν σε κρατικούς αξιωματούχους.

Κινεζική προπαγάνδα

Είναι ξεκάθαρο ότι η Κίνα αναγνωρίζει τη δύναμη του Twitter να μεταδίδει πληροφορίες. Η κυβέρνηση απαγόρευσε την πλατφόρμα το 2009, εν μέσω εθνικών εξεγέρσεων μεταξύ μουσουλμάνων και Κινέζων Χαν στην Ουρουμκί, την πρωτεύουσα της Σιντζιάνγκ. Πρόκειται για την επαρχία στα δυτικά της χώρας, όπου η κυβέρνηση φέρεται να έχει δημιουργήσει κέντρα μαζικής κράτησης και «επανεκπαίδευσης» Ουιγούρων – καταγγελίες που έχουν κάνει τις ΗΠΑ να μιλήσουν για «γενοκτονία».

Παρά την απαγόρευση, η Κίνα έχει αυξήσει τις προσπάθειες χρήσης της πλατφόρμας με στόχο την αύξηση της επιρροής της στο εξωτερικό. Οι κινήσεις αυτές ενισχύθηκαν το 2019, όταν φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο. Τα κινεζικά κρατικά ΜΜΕ χρησιμοποίησαν τακτικές που συνήθως κρατούν για τον πληθυσμό της χώρας τους, κατηγορώντας την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών ότι ενορχήστρωσε τις διαδηλώσεις και προβάλλοντας επανειλημμένως βίντεο από βίαιες συμπεριφορές διαδηλωτών και αποσιωπώντας την ακραία αστυνομική βία κατά των πολιτών.

Bots και Λύκοι-Πολεμιστές

Όλο και περισσότεροι κινέζοι διπλωμάτες, αρκετοί εκ των οποίων δεν είχαν Twitter στο παρελθόν, άρχισαν να υιοθετούν τον σκληρό τόνο των κρατικών ΜΜΕ, καταγγέλλοντας τους επικριτές της κυβέρνησης και επιτιθέμενοι σε χώρες που τους ενθάρρυναν. Οι αξιωματούχοι αυτοί, που έχουν χαρακτηριστεί «Λύκοι-Πολεμιστές» εξαιτίας μιας δημοφιλούς εθνικιστικής ταινίας της χώρας, δέχονταν την υποστήριξη ενός πλήθους από ύποπτους λογαριασμούς που έμοιαζαν να είναι bots. Μέχρι το τέλος του 2019, το Twitter είχε εντοπίσει και απενεργοποιήσει πολλούς τέτοιους λογαριασμούς, ενώ ακολούθησαν το Facebook και το YouTube με αντίστοιχες εκκαθαρίσεις.

Η κυβέρνηση της Κίνας όχι απλώς δεν το έβαλε κάτω, αλλά αύξησε αυτές τις προσπάθειες μετά το ξέσπασμα της πανδημίας. Πολλοί διπλωμάτες της χώρας, αλλά και εκπρόσωποι κρατικών ΜΜΕ, χρησιμοποίησαν το Twitter για να διαδώσουν θεωρίες συνωμοσίας, υποστηρίζοντας ότι ο κοροναϊός απελευθερώθηκε από κάποιο εργαστήριο βιολογικών όπλων των ΗΠΑ και αμφισβητώντας την ασφάλεια των εμβολίων mRNA.

Έκτοτε, δίκτυα από bots, αλλά και διπλωμάτες και κρατικά ΜΜΕ αναρτούν βίντεο που αμφισβητούν τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σιντζιάνγκ, την εξαφάνιση της Πενγκ Σουέι, της κινέζας πρωταθλήτριας του τένις που κατηγόρησε κορυφαίο κινέζο αξιωματούχο για σεξουαλική κακοποίηση και τονίζουν την επιτυχία των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου.

Η μέχρι τώρα στάση του Twitter

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το Twitter έχει δημοσιεύσει εκθέσεις, συχνά με τη βοήθεια ειδικών κυβερνοασφάλειας που έχουν συνδέσει τους λογαριασμούς με την κινεζική κυβέρνηση ή το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Η εταιρεία ήταν μια από τις πρώτες που τοποθέτησε σχετικές επισημάνσεις σε λογαριασμούς που συνδέονταν με την κυβέρνηση, αλλά και με κυβερνητικά ΜΜΕ.

Παρά το γεγονός ότι γνώριζε τις τεχνικές της Κίνας, το Twitter δεν έχει καταφέρει να ανακόψει τις εκστρατείες προπαγάνδας της χώρας, σύμφωνα με τον Ντάρεν Λίνβιλ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Clemson που ερευνά την παραπληροφόρηση στα κοινωνικά δίκτυα.

«Δεν έχει σημασία αν απενεργοποιηθεί ένας ή και χιλιάδες λογαριασμοί», παρατηρεί μιλώντας στους Times. «Δημιουργούν νέους σε απίστευτο ρυθμό και μέχρι τη στιγμή της απενεργοποίησης του λογαριασμού (που συχνά έρχεται πολύ γρήγορα), έχουν προλάβει να κάνουν τη δουλειά τους».

«Μεγάλο μέρος της παραπληροφόρησης, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τη Ρωσία, αφορά τη δημιουργία ή τη μεγέθυνση αφηγήσεων. Μεγάλο μέρος της κινεζικής παραπληροφόρησης από την άλλη, αφορά τη φίμωσή τους».

«Η κινεζική κυβέρνηση είναι χαρούμενη»

Ως νέος ιδιοκτήτης του Twitter, ο Μάσκ θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πιέσεις από την Κίνα και για άλλα ζητήματα. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να του ζητήσουν όχι μόνο να λογοκρίνει πληροφορίες ακόμη και έξω από την Κίνα, αλλά και εκείνες που αφορούν τις συλλήψεις χρηστών.

Στην Κίνα, η εξαγορά του Twitter από τον Μασκ έχει δημιουργήσει φόβους ότι οι αξιωματούχοι θα έχουν ακόμη μεγαλύτερη δύναμη να φιμώσουν τους επικριτές τους, ορισμένοι εκ των οποίων χρησιμοποιούν τεχνολογίες που τους επιτρέπουν να παρακάμπτουν την κινεζική απαγόρευση.

Ο Μουρόνγκ Σουετσούν, ένας πολύ γνωστός συγγραφέας, ανακρίθηκε από την αστυνομία επί 4 ώρες το 2019 για δυο αναρτήσεις που είχε κάνει στο Twitter τρία χρόνια νωρίτερα. Στη μία, εμφανιζόταν μια μονταρισμένη φωτογραφία με τον Σι Τζινπίνγκ, τον κινέζο πρόεδρο, να εμφανίζεται γυμνός επάνω σε μια μπάλα κατεδάφισης. Στην άλλη, ένα καρτούν έδειχνε τον Σι να πυροβολεί τους ταράνδους του Άι Βασίλη στον ουρανό.

«Πιστεύω ότι η κινεζική κυβέρνηση θα είναι χαρούμενη που ο Μασκ αγόρασε το Twitter», δήλωσε ο Μουρόνγκ, «και στο μέλλον, η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει τις επιχειρήσεις του στην Κίνα για τον πιέσει να ελέγξει το Twitter και να συμβάλει στη φίμωση των επικριτών του Κομμουνιστικού Κόμματος και της κινεζικής κυβέρνησης».

«Πλήρης εκκαθάριση του Twitter»

Ιδιωτικά, σημείωσε, ο ίδιος και οι φίλοι του αποκαλούν την παρενόχληση στους χρήστες του Twitter στη χώρα «πλήρη εκκαθάριση του Twitter». Ο Μουρόνγκ εκτιμά ότι η αστυνομία έχει ανακρίνει δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους για τις αναρτήσεις τους τα τελευταία χρόνια. Η τιμωρητική εκστρατεία και ο αυξανόμενος αριθμός των κινέζων αξιωματούχων στο Twitter δείχνουν ότι η κυβέρνηση ενδιαφέρεται πολύ για τα όσα λέγονται στα ξένα κοινωνικά δίκτυα, τόνισε, περιγράφοντας τις προσπάθειες των αξιωματούχων ως μια προσπάθεια «να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και ιδεολογικούς πολέμους» στο εξωτερικό.

«Αυτή η κυβέρνηση έχει κάνει πολλά παρόμοια πράγματα και δεν πρόκειται να σταματήσει στο μέλλον», υποστήριξε μιλώντας στους Times. «Δεν ξέρω πώς θα αντιμετωπίσει αυτή την πίεση ο Μασκ, όμως εξετάζοντας τη στάση του απέναντι στην Κίνα πιστεύω ότι ίσως το Twitter μετατραπεί σε μια μεγάλη μηχανή της κινεζικής προπαγάνδας».

Εκπρόσωπος του υπουργείου εξωτερικών της Κίνας, απέρριψε την Τρίτη τις ανησυχίες για το Twitter και τις επενδύσεις του Μασκ στη χώρα. «Μπορώ να σας πω ότι είστε πολύ καλοί στις εικασίες, όμως δεν έχουν καμία βάση», απάντησε σε έναν δημοσιογράφο.

Ο Μπέζος, από την πλευρά του, πρόσθεσε στην ανάρτησή του για τις πιθανές πιέσεις της Κίνας στον Μασκ: «Ο Μασκ είναι εξαιρετικά καλός στη διαχείριση τέτοιου είδους περίπλοκων καταστάσεων».

Μείωση της διαφάνειας;

Ωστόσο, παρατηρούν οι Times, μια πιθανή συνέπεια της εξαγοράς του Twitter από τον Μασκ είναι η μείωση της διαφάνειας. Ως εισηγμένη εταιρεία, το Twitter δεχόταν πιέσεις από τους μετόχους του όταν υπήρχαν ανησυχίες για παραπληροφόρηση, απενεργοποιήσεις λογαριασμών και επιβολή κανόνων που επηρέαζαν την αξία των μετοχών του. Αυτό με τη σειρά του ανάγκαζε την πλατφόρμα να εξηγήσει τις πολιτικές που ακολουθούσε για την αντιμετώπιση της προπαγάνδας. Με τον Μασκ να σχεδιάζει να μετατρέψει το Twitter σε ιδιωτική εταιρεία, υπάρχουν λιγότερα κίνητρα για να απαντά σε τέτοιου είδους ερωτήματα.

«Ακόμη και αν δεχτώ αυτό που λέει – την ιδέα του για το Twitter ως εργαλείο για πιο δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις εδώ και στο εξωτερικό – βασικά έχει δημιουργήσει μια πίσω πόρτα από την οποία η Κίνα μπορεί να μπει και να χειραγωγήσει ακριβώς αυτό που ο ίδιος παρουσιάζει ως ισχυρό ανάχωμα της ελευθερίας του λόγου», δήλωσε στους Times ο Άντζελο Καρουσόνε, πρόεδρος του παρατηρητηρίου Media Matters για την Αμερική.

Πηγή: New York Times