Ουκρανία: Οι 5 ημέρες που άλλαξαν τον πόλεμο

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφτασε ήδη τις 65 ημέρες και πληθαίνουν οι ανησυχίες ότι θα συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμα. Οι εκτιμήσεις διαφέρουν, αλλά ολοένα και περισσότεροι είναι οι αναλυτές που εκτιμούν ότι η ειρήνη δεν είναι κοντά.

Σε ανάλυσή του το CNN, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι αυτή ήταν η εβδομάδα κατά την οποία ο πόλεμος μετατράπηκε πραγματικά από τον αιματηρό αγώνα ενός κράτους για απελευθέρωση ενάντια στη βίαιη επίθεση της Ρωσίας σε έναν δυνητικά πολυετή αγώνα ανάμεσα σε μεγάλες δυνάμεις.

Κάθε μέρα έφερνε την αίσθηση σοβαρών, ιστορικών γεγονότων και αποφάσεων που όχι μόνο θα κρίνουν ποιος θα κερδίσει τον μεγαλύτερο χερσαίο πόλεμο μεταξύ δύο χωρών στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά θα διαμορφώσουν την πορεία του υπόλοιπου 21ου αιώνα.

Μπάιντεν: Σε κρίσιμο σημείο ο κόσμος

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε την Πέμπτη ότι δύο μήνες μάχης στον πόλεμο που προκλήθηκε από την απρόκλητη εισβολή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν έφεραν τον κόσμο σε κρίσιμο σημείο.

«Κατά τη διάρκεια της ιστορίας μας, μάθαμε ότι όταν οι δικτάτορες δεν πληρώνουν το τίμημα για την επιθετικότητά τους, προκαλούν περισσότερο χάος και επιδίδονται σε περισσότερη επιθετικότητα», δήλωσε ο Μπάιντεν. «Συνεχίζουν να κινούνται. Και το κόστος, οι απειλές για την Αμερική και τον κόσμο, συνεχίζουν να αυξάνονται. Δεν μπορούμε να το αφήσουμε να συμβεί αυτό», τόνισε ο Αμερικανός.

«Η γεωπολιτική επέστρεψε»

Η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών, που το CNN παρομοιάζει με γεράκι, Λιζ Τρας ήταν πιο ωμή: «Η γεωπολιτική επέστρεψε». Μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, συνειδητοποίησαν κάτι νέο στην Ουάσιγκτον, την Ευρώπη, το Κίεβο και τη Μόσχα.

Ο πόλεμος μεταπίπτει πλέον σε έναν μακρύ, δύσκολο αγώνα, ο οποίος πιθανότατα θα κοστίσει χιλιάδες ακόμη ζωές και δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Η στρατηγική των ΗΠΑ είναι πλέον ξεκάθαρη και δημόσια: να αποδυναμώσουν τη Ρωσία για να μειώσουν την παγκόσμια απειλή της.

Υπάρχουν νέα σημάδια της επιθυμίας του Κρεμλίνου να εξαλείψει την ουκρανική κουλτούρα με την κονιορτοποίηση των ανατολικών και νότιων πόλεων, αναφέρει το CNN. Και ο Πούτιν άνοιξε ένα νέο μέτωπο – τον ενεργειακό πόλεμο – καθώς διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου στη Βουλγαρία και την Πολωνία σε κάτι που η ΕΕ χαρακτήρισε γρήγορα «εκβιασμό».

Καθώς αυτοί οι αντικρουόμενοι στόχοι ήρθαν στο προσκήνιο, η πυρηνική ρητορική αναθερμάνθηκε για άλλη μια φορά, με τη Ρωσία να θέλει να προειδοποιήσει για την υπονοούμενη ισχύ του τεράστιου οπλοστασίου της και την Ουάσιγκτον να προσπαθεί να αποφύγει έναν κύκλο κλιμάκωσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση σύγκρουση των υπερδυνάμεων.

Η σφαγή στην Ουκρανία, εν τω μεταξύ, συνεχίζεται. Σφοδρές επιθέσεις και πολιορκίες αμάχων προηγήθηκαν της νέας επίθεσης της Ρωσίας στο νότο και τα ανατολικά – μάχες που θα μπορούσαν να αποφασίσουν αν η Ουκρανία θα επιβιώσει ως έθνος. Ωστόσο, αυτή η εβδομάδα έφερε επίσης τα πρώτα σημάδια ότι οι Ρώσοι που κατηγορούνται για φρικαλεότητες θα μπορούσαν να λογοδοτήσουν.

Ένας πόλεμος που επεκτείνεται

Η επίσκεψη στο Κίεβο του υπουργού Άμυνας, Λόιντ Όστιν και του υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, υπό συνθήκες συσκότισης των ειδήσεων την Κυριακή, έθεσε τις βάσεις για μια εβδομάδα κατά την οποία η Δύση ρίχτηκε όλο και πιο βαθιά σε αυτό που μοιάζει με πόλεμο δι’ αντιπροσώπων με τη Ρωσία.

«Θέλουμε να δούμε τη Ρωσία να αποδυναμώνεται σε βαθμό που να μην μπορεί να κάνει τα πράγματα που έκανε με την εισβολή στην Ουκρανία», δήλωσε ο Όστιν στην Πολωνία μετά την επιστροφή του από την Ουκρανία.

Ο Μπλίνκεν είπε ότι θα υπάρχει μια ανεξάρτητη, κυρίαρχη Ουκρανία «πολύ περισσότερο καιρό από ό, τι θα υπάρχει ένας Βλαντιμίρ Πούτιν».

Οι ΗΠΑ υποστήριξαν τη νέα στρατηγική τους συγκεντρώνοντας υπουργούς Άμυνας σημαντικών χωρών στη Γερμανία και δεσμευόμενες για μηνιαίες συναντήσεις για την αξιολόγηση των αναγκών της κυβέρνησης στο Κίεβο.

Η ανησυχητική τοποθέτηση Στόλτενμπεργκ

Οι κινήσεις αυτές τροφοδότησαν την αυξανόμενη αίσθηση ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα τελειώσει σύντομα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε την Πέμπτη ότι ο πόλεμος θα μπορούσε «να τραβήξει και να διαρκέσει μήνες και χρόνια».

Εν τω μεταξύ, η Τρας προέτρεψε για την επέκταση της στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ και της Δύσης για την προστασία από τον ρωσικό επεκτατισμό – ζητώντας τον εξοπλισμό των κρατών στα Δυτικά Βαλκάνια και των μη ΝΑΤΟϊκών κρατών Γεωργία και Μολδαβία.

Η Ρωσία απάντησε στην αυστηρότερη στρατηγική της Δύσης με τη λήψη των δικών της μέτρων για να διευρύνει το αποτύπωμα της σύγκρουσης, διακόπτοντας τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία, αφού αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στο σχέδιό της για την αποφυγή κυρώσεων, ώστε να πληρώνουν τους λογαριασμούς τους σε ρούβλια. Μια περαιτέρω διεύρυνση του ενεργειακού πολέμου θα μπορούσε να ρίξει την Ευρώπη σε ύφεση.

Ανησυχεί και η Παγκόσμια Τράπεζα

Οι κατακλυσμιαίες παγκόσμιες συνέπειες του πολέμου υπογραμμίστηκαν, εν τω μεταξύ, όταν η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποίησε για το χειρότερο σοκ στα εμπορεύματα εδώ και 50 χρόνια. Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι βασικοί παραγωγοί λιθάνθρακα, πετρελαίου, φυσικού αερίου και μαγειρικών ελαίων και οι προϋπολογισμοί εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο θα υποστούν πλήγμα.

Η πιθανή αποτυχία της συγκομιδής του φετινού καλοκαιριού στην Ουκρανία – μια σημαντική πηγή σιταριού και καλαμποκιού για τον κόσμο – θα μπορούσε να στείλει τις τιμές των τροφίμων σε ένα νέο πληθωριστικό σπιράλ και να τροφοδοτήσει μεγαλύτερη επισιτιστική ανασφάλεια. Στις ΗΠΑ, οι υψηλότερες τιμές θα μπορούσαν να έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου.

Ο Μπάιντεν έκλεισε μια εβδομάδα που αναδιαμόρφωσε τον κόσμο αποκαλύπτοντας ένα έκτακτο αίτημα ύψους 33 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς το Κογκρέσο για όπλα, οικονομική στήριξη και ανθρωπιστική βοήθεια προς την Ουκρανία, προειδοποιώντας: «Το κόστος αυτής της μάχης δεν είναι φθηνό».

Το αίτημα του Αμερικανού προέδρου υπογράμμισε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν αποτελεί απλώς μια καθοριστική στάση της κυβέρνησής του, αλλά ότι τα γεγονότα των τελευταίων ημερών θα προκαλέσουν αλυσιδωτές πολιτικές, οικονομικές και γεωπολιτικές αντιδράσεις που θα είναι αδύνατο να προβλεφθούν και δύσκολο να ελεγχθούν.

Αυξάνεται ο φόβος για πυρηνική κρίση

Η στρατηγική διεύρυνση του πολέμου συνοδεύτηκε από έναν νέο γύρο ανησυχητικής πυρηνικής ρητορικής από τη Μόσχα. Αν και η περιστασιακή συζήτηση για τη χρήση των πιο επικίνδυνων όπλων του κόσμου μπορεί να έχει σχεδιαστεί για να τρομάξει τους δυτικούς πληθυσμούς, ωστόσο υπογράμμισε ότι η πιθανότητα μιας καταστροφικής σύγκρουσης μεταξύ των δύο ισχυρότερων πυρηνικών εθνών του κόσμου – των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας – θα υπάρχει όσο διαρκεί ο πόλεμος.

Ορισμένοι Αμερικανοί εμπειρογνώμονες απορρίπτουν τη σκληρή ρητορική της Ρωσίας ως ένδειξη ότι ο Πούτιν είναι απογοητευμένος από την αποτυχία εκπλήρωσης των στρατηγικών του στόχων στην Ουκρανία. Αλλά χρησιμεύει επίσης για να υπενθυμίσει στους δυτικούς ηγέτες ότι η μαζική μεταφορά όπλων τους στην Ουκρανία θα μπορούσε να προσκρούσει στις δύσκολα καθορισμένες κόκκινες γραμμές του Πούτιν και να προκαλέσει μια επικίνδυνη κλιμάκωση.

Και οι φόβοι παραμένουν ότι αν στριμωχτεί στη γωνία, ο Πούτιν θα μπορούσε να αναπτύξει ένα από τα μικρότερης ισχύος τακτικά πυρηνικά όπλα της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία, σημειώνει ανάμεσα σε άλλα το CNN.

Καθώς οι ΗΠΑ παρουσίαζαν τη σκληρότερη προσέγγισή τους στον πόλεμο – αποδυναμώνοντας τη ρωσική στρατιωτική ισχύ – ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ κατέφυγε και πάλι στη γνωστή ρωσική τακτική να μιλάει για πυρηνικό πόλεμο, προειδοποιώντας: «Ο κίνδυνος είναι πραγματικός και δεν πρέπει να τον υποτιμήσουμε».

Η σφαγή στην Ουκρανία χειροτερεύει

Η ρωσική προσπάθεια να ελέγξει την ανατολική και τη νότια Ουκρανία και να στραγγαλίσει τη χώρα αποκόπτοντας την πρόσβασή της στη Μαύρη Θάλασσα – μια νέα φάση της πολεμικής στρατηγικής της Μόσχας μετά την αποτυχία της να καταλάβει το Κίεβο – εντείνεται.

Αλλά ένα πράγμα δεν έχει αλλάξει. Οι Ουκρανοί πολίτες σηκώνουν το κύριο βάρος της φρίκης σε μια έκφραση της αποφασιστικότητας και της σκληρότητας του Πούτιν. Οι Ρώσοι στρατιώτες πληρώνουν επίσης προφανώς ένα εξαιρετικό τίμημα για την εμμονή του ηγέτη τους με την Ουκρανία, σημειώνει το CNN.

Ο στρατός της Ουκρανίας δήλωσε την Πέμπτη ότι οι ρωσικές δυνάμεις εξαπολύουν σκληρές επιθέσεις σε πολλαπλά μέτωπα. Επιδιώκουν να επιτύχουν διάσπαση στην περιοχή Ιζιούμ της ανατολικής Ουκρανίας και προσπαθούν να προωθηθούν μέσω των περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.

Σε μια άλλη ένδειξη ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να τραβήξει για πολύ περισσότερο καιρό, ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής άμυνας δήλωσε ότι οι ρωσικές δυνάμεις σημειώνουν μόνο «αργή και σταδιακή» πρόοδο στην περιοχή του Ντονμπάς, εν μέρει λόγω προβλημάτων υλικοτεχνικής υποδομής και υποστήριξης.

Αλλά οι επιθέσεις της Ρωσίας κατά αμάχων εξακολουθούν να προκαλούν τρομακτικές σφαγές. Ο Ιβάν Φεντόροφ, δήμαρχος της Μελιτόπολης, προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι οι δυνάμεις του Πούτιν θέλουν να «σκοτώσουν όλο το (σ.σ. ουκρανικό) έθνος».

Σύμφωνα με μια νέα συγκλονιστική εκτίμηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, 8,3 εκατομμύρια πρόσφυγες αναμένεται τώρα να εγκαταλείψουν τη χώρα. Μέχρι τη Δευτέρα, 5,2 εκατομμύρια είχαν ήδη φύγει.

«Παγωμένη» η διπλωματία

Η μεγάλη διπλωματική ελπίδα της εβδομάδας ήταν το ταξίδι του Αντόνιο Γκουτέρες του ΟΗΕ τόσο στη Μόσχα όσο και στο Κίεβο. Αλλά καμία από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται να βλέπει λογική για συνομιλίες αυτή τη στιγμή.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στην κατανοητή δυσπιστία της Ουκρανίας απέναντι στον Πούτιν μετά την απρόκλητη εισβολή του. Αλλά υπάρχει επίσης η αίσθηση στην Ουκρανία και στις δυτικές πρωτεύουσες ότι η αδιαφορία του Πούτιν για το αιματηρό κόστος του πολέμου του είναι ένα σαφές σημάδι ότι είναι αποφασισμένος να συνεχίζει να επιτίθεται μέχρι να έχει εύλογους λόγους να κηρύξει κάποιου είδους νίκη που δεν είναι ακόμη ορατή.

Ο Γκουτέρες δήλωσε στο CNN ότι ο Πούτιν συμφώνησε κατ’ αρχήν να επιτρέψει στον ΟΗΕ και τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό να βοηθήσουν στην εκκένωση πολιτών από το χαλυβουργείο Azovstal στη Μαριούπολη, το τελευταίο προπύργιο της ουκρανικής αντίστασης στην πόλη.

Αλλά το ταξίδι του στο Κίεβο την Πέμπτη, το οποίο έληξε καθώς ρωσικοί πύραυλοι βομβάρδιζαν την πόλη, ήταν ένα εύστοχο σύμβολο της τρέχουσας στάσης της Ρωσίας απέναντι στη διπλωματία – και της περιφρόνησής της για το κράτος του διεθνούς δικαίου, το οποίο τα Ηνωμένα Έθνη δημιουργήθηκαν για να διαφυλάξουν, σημειώνεται στο άρθρο του CNN.

Η ειρήνη πιο μακριά από ποτέ

Η αποκαρδιωτική πραγματικότητα στο τέλος μιας καθοριστικής εβδομάδας για τη Δύση και τη Ρωσία είναι ότι η ειρήνη στην Ουκρανία μπορεί να είναι πιο μακριά από ό, τι ήταν ποτέ μετά την εισβολή. Και ενώ η Δύση μπορεί να στείλει ένα «χείμαρρο» όπλων, πυρομαχικών και βοήθειας στη χώρα, δεν μπορεί να τερματίσει έναν πόλεμο που θα στείλει επώδυνα και επικίνδυνα πολιτικά, στρατιωτικά και οικονομικά κύματα που θα κλονίοσυν όλο τον κόσμο για τους επόμενους μήνες. Μόνο ο Πούτιν μπορεί να το κάνει αυτό.

Όπως το έθεσε ο Γκουτέρες στη συνέντευξή του στον Άντερσον Κούπερ του CNN: «Ο πόλεμος δεν θα τελειώσει με συναντήσεις. Ο πόλεμος θα τελειώσει όταν η Ρωσική Ομοσπονδία αποφασίσει να τον τερματίσει και όταν υπάρξει μια σοβαρή πολιτική συμφωνία. Μπορούμε να έχουμε όλες τις συναντήσεις, αλλά δεν είναι αυτό που θα τερματίσει τον πόλεμο».