Καμία σπηλιά δεν είναι αρκετά βαθιά για να ξεφύγει κάποιος από τη ραδιενέργεια…

Οι νεότεροι, όσοι δηλαδή  δεν βίωσαν στο πετσί τους τον πανικό που προκλήθηκε , πριν από 36 χρόνια, εξαιτίας του πυρηνικού ατυχήματος στο Τσερνόμπιλ, έχουν κατά γενική ομολογία, όπως μού εξηγεί, ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace Νίκος Χαραλαμπίδης  μια γκρίζα και θολή εικόνα για το μέγεθος της καταστροφής που προκλήθηκε.

-Γιατί;

-« Επειδή δεν ένοιωσαν την ανησυχία εκείνων των ημερών από τον άγνωστο (έως τότε) και αόρατο κίνδυνο, δεν φοβήθηκαν τη βροχή που έπεσε στην Ελλάδα τις ημέρες ακριβώς που το ραδιενεργό νέφος βρέθηκε πάνω από τη χώρα μας,  δεν έζησαν τον πανικό που προκλήθηκε στα ράφια των σούπερ μάρκετ για τις κονσέρβες και τα γάλατα εβαπορέ, δεν έμαθαν ποτέ για τα σκάνδαλα με την εισαγωγή σιτηρών από την επιμολυσμένη περιοχή…», επισημαίνει ο διευθυντής της περιβαλλοντικής οργάνωσης.

Στα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν λίγοι εκείνοι ( και δυστυχώς δεν είναι ακόμη και σήμερα) που πίστευαν ( και ακόμη πιστεύουν) πως η επανάληψη ενός παρόμοιου ατυχήματος στις μέρες μας ήταν ( και είναι) μάλλον αδύνατη, μιας και η τεχνολογία έχει πραγματοποιήσει προόδους.

Και ύστερα ήρθε η Φουκουσίμα… 

Και ύστερα προκλήθηκε το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα. Σήμερα, 11 χρόνια μετά  από την πυρηνική καταστροφή (έγινε στις 11 Μαρτίου 2011), η κήρυξη κατάστασης έκτασης ανάγκης δεν έχει αρθεί, ενώ κάτοικοι βρίσκονται ακόμη σε κέντρα φιλοξενίας ή άλλες τοποθεσίες…

« Τα ραδιενεργά νερά που ψύχουν το καύσιμο του πυρηνικού αντιδραστήρα εξακολουθούν να χύνονται στον Ειρηνικό ωκεανό και να ανιχνεύονται στις δυτικές ακτές των ΗΠΑ», συμπληρώνει ο Νίκος Χαραλαμπίδης.

Τώρα και πάλι ο κόσμος κρατάει την αναπνοή του… 

Και φθάσαμε στον πόλεμο της Ουκρανίας. Όπου ο φόβος της έκλυσης ραδιενέργειας  από τον ανενεργό σταθμό του Τσερνόμπιλ, εξαιτίας των εχθροπραξιών που σημειώθηκαν στην περιοχή, κάνει και πάλι τον κόσμο να κρατάει την αναπνοή του…

Γιατί; Επειδή ο σκελετός του Τσερνόμπιλ είναι ακόμη εκεί. Ναι, είναι κλεισμένος σε διπλή τσιμεντένια σαρκοφάγο, αλλά είναι ακόμη επικίνδυνος.

Αρπάζει κάθε ευκαιρία να κρατηθεί στη ζωή… 

-«Κοντά τέσσερις δεκαετίες μετά το τραγικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, η πυρηνική βιομηχανία πνέει τα λοίσθια και αρπάζει κάθε ευκαιρία να κρατηθεί στη ζωή. Ανακαινίζει την πρόσοψή της και – με αφορμή την κλιματική κρίση- επανέρχεται. Μας χαμογελάει και μας υπόσχεται ασφάλεια και καθαρό περιβάλλον», υποστηρίζει ο Νίκος Χαραλαμπίδης.

Κανείς δεν μας μιλάει για τις καταραμένες γωνιές του πλανήτη… 

-«Το χαλί  μπορεί να σηκώθηκε αλλά κανείς δεν μας μιλάει για τα εκατοντάδες μικρά ή μεγάλα πυρηνικά ατυχήματα. Ούτε για τα εκατοντάδες δις δολάρια και ευρώ των ετήσιων κρατικών επιδοτήσεων. Κανείς δεν μας μιλάει για τις χωματερές ραδιενεργών αποβλήτων», αναφέρει ο Νίκος Χαραλαμπίδης.

Και συνεχίζει: « Η πυρηνική βιομηχανία δεν μας μιλάει όμως ούτε για τις καταραμένες γωνιές του πλανήτη. Πέρα από το Τσερνόμπιλ, δεν μας μιλάνε για το Μάγιακ, το Τομσκ, το Σεμιπαλατίνσκ κι ένα σωρό άλλες περιοχές».

Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι… 

Για την ιστορία, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσα από παλιά δημοσιεύματα: στο πυρηνικό συγκρότημα Μαγιάκ («φάρος» στα ρωσικά), στις 29 Σεπτεμβρίου 1957, μια βίαιη έκρηξη από ξηρά νιτρικά άλατα σε μια δεξαμενή αποβλήτων, που περιείχε εξαιρετικά ραδιενεργά απόβλητα, μόλυνε έκταση άνω των 15.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Το ατύχημα αποκρύφτηκε σε μεγάλο βαθμό από την τότε σοβιετική ηγεσία, μέχρι και το 1980 . Το 1990 υπολογίστηκε, ότι τότε, περίπου 10.000 άνθρωποι ζούσαν σε περιοχές όπου το επίπεδο ακτινοβολίας περιβάλλοντος ήταν τετραπλάσιο από το μέσο όρο στην περιορισμένη περιοχή του Τσερνόμπιλ μετά το 1986 (!).

Το πυρηνικό ατύχημα στην πόλη Τομσκ έγινε στις 6 Απριλίου 1993, και είναι το πιο σοβαρό πυρηνικό ατύχημα μετά το Τσερνόμπιλ (1986), και το ατύχημα στο Μαγιάκ (1957). Το ραδιενεργό σύννεφο κάλυψε με αυξημένα επίπεδα ραδιενέργειας μια συνολική περιοχή 120 τετραγωνικών χιλιομέτρων, εκθέτοντας χιλιάδες άτομα σε αυξημένα επίπεδα ραδιενέργειας και ρυπαίνοντας τον αέρα, τον νερό και το έδαφος για πολλές γενιές. Η έκρηξη στο Τομσκ  κατετάγη στο επίπεδο 4 της Διεθνούς Κλίμακας Εκδήλωσης Πυρηνικών και Ραδιολογικών Γεγονότων (ΙΝΕS) και ήταν συγκρίσιμο με το πυρηνικό ατύχημα της Tokai –mura στην Ιαπωνία το 1999.

Σε ό,τι αφορά τώρα το Σεμιπαλατίνσκ του Καζακστάν, αυτό, όπως έμαθα, φιλοξένησε το κύριο πεδίο πυρηνικών δοκιμών της πρώην Σοβιετικής ‘Ένωσης. Γύρω στις 506 πυρηνικές δοκιμές έβαλαν χώρα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Και δεν είναι τα μόνα πυρηνικά ατυχήματα .  Αυτά είναι απλώς ενδεικτικά, σε ένα μακρύ κατάλογο. Σε αυτόν τον μακρύ κατάλογο έχουν καταγραφεί, μεταξύ άλλων, το πυρηνικό ατύχημα του Windscale που συνέβη στις 10 Οκτωβρίου 1957 στο πυρηνικό εργοστάσιο της κομητείας Cumberland, στη Βορειοδυτική Αγγλία. Το πυρηνικό ατύχημα που συνέβη στο Three Mile Island στις ΗΠΑ, στις 28 Μαρτίου 1979. Το πυρηνικό ατύχημα της Τokai-mura, που έγινε στις 30 Σεπτεμβρίου 1999 στην Ιαπωνία,   αλλά  και το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα που προκλήθηκε στις 11 Μαρτίου 2011, το επίπεδο του οποίου δεν έχει ακόμη εκτιμηθεί (!).

Παράγει μόνο το 2% της πρωτογενούς ενέργειας του πλανήτη 

-«Η πυρηνική βιομηχανία , αν και παράγει μόλις το 2% της πρωτογενούς ενέργειας του πλανήτη, έχει καταφέρει να είναι μια παγκόσμια απειλή», μού λέει, ο Νίκος Χαραλαμπίδης. «Έχει καταφέρει ήδη να υποθηκεύσει το μέλλον χιλιάδων παιδιών που γεννηθήκαν, και άλλων που θα γεννηθούν, με καρκίνο του εγκεφάλου, εξασθενημένο ανοσοποιητικό, νοητική στέρηση…».

Και έρχεται, συνεχίζει, η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης (αλλά όχι μόνο) από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο, να μας ωθήσει στην ανεύρεση εναλλακτικών πηγών ενέργειας.  Και βρήκαν ευκαιρία κάποιοι με «εξασθενημένη μνήμη» να εμφανίσουν την πυρηνική ενέργεια ως λύση στο σημερινό πρόβλημα της ενεργειακής ανεξαρτησίας και αυτάρκειας…

Βλέπουν το δένδρο και χάνουν το δάσος 

-«Στη χώρα μας συζητούν την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στη Βουλγαρία για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τελικο παραλήπτη την Ελλάδα. Και καμώνονται πως είναι κάτι έξυπνο (και ασφαλές). Είναι όμως κάτι που εγγυάται τη συνέχιση της εξάρτησης της αντιπυρηνικής –κατά τα άλλα χώρα μας- από την πυρηνική ενέργεια που παράγεται στη Βουλγαρία, και προφανώς, μειώνει στο ελάχιστο τα όποια επιχειρήματα εναντίον της κατασκευής του πυρηνικού σταθμού ‘Ακκουγιου στην Τουρκία», υποστηρίζει, ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace.

Για το τέλος της κουβέντας ,κρατάω μια φράση που μού είπε ο Νίκος Χαραλαμπίδης. « Η καταγραφή των επιπτώσεων στην Ελλάδα ( με κλινικά δεδομένα),  από το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, μέσα από την εξαιρετική δουλειά του καθηγητή πυρηνικής φυσικής Θανάση Γεράνιου, δείχνει ότι καμία σπηλιά δεν είναι αρκετά βαθιά για να ξεφύγει κάποιος από τη ραδιενέργεια…»