Πώς θα ρευστοποιήσει το ΤΧΣ τη συμμετοχή στις συστημικές τράπεζες

Την παράταση της διάρκειας ζωής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) έως και το 2025 και τον καθορισμό της διαδικασίας αποεπένδυσής του από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, προβλέπει μεταξύ άλλων το πολυαναμενόμενο από την αγορά νομοσχέδιο για το Ταμείο, που έδωσε προς δημόσια διαβούλευση έως και τις 13/5 το υπουργείο Οικονομικών.

Επιπλέον προωθούνται αλλαγές στον τρόπο διοίκησής του με στόχο να γίνει πιο αποτελεσματική η εφαρμογή της στρατηγικής του, ενώ περιορίζονται τα δικαιώματά του στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών που συμμετέχουν εκπρόσωποί του.

Στόχος της κυβέρνησης με τις αλλαγές που προωθεί είναι να δώσει στην επενδυτική κοινότητα σήμα επιστροφής στην κανονικότητα για τον εγχώριο κλάδο, με δεδομένο ότι το ΤΧΣ συστάθηκε στις αρχές της περασμένης δεκαετίας για τη διάσωσή του μετά το κούρεμα του ελληνικού χρέους που εξανέμισε μονομιάς κεφάλαια 30 δισ. ευρώ.

Μάλιστα, για τη διευκόλυνση της διαδικασίας, θα επιτρέπεται η πώληση των μετοχών του ΤΧΣ να γίνεται και σε τιμές χαμηλότερες της τρέχουσας χρηματιστηριακής αποτίμησης ή του τιμήματος που έχει καταβάλλει σε προηγούμενες εκδόσεις το ίδιο το Ταμείο.

Πρόκειται για μία κρίσιμη παράμετρο, καθώς το ΤΧΣ έχει τοποθετηθεί σε παρελθούσες αυξήσεις κεφαλαίου σε τιμές σημαντικά υψηλότερες από τις σημερινές.

Αυτή τη στιγμή, μετά από αυξήσεις κεφαλαίου που έχουν υλοποιηθεί επιτυχώς με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα τα ποσοστά του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών, διαμορφώνονται στα ακόλουθα επίπεδα:

• Εθνική Τράπεζα: 40,3%
• Τράπεζα Πειραιώς: 27%
• Alpha Bank: 9%
• Eurobank: 1,4%
• Attica Bank (μη συστημική): 63,1%

Η διαδικασία αποεπένδυσης

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, σκοπός του Ταμείου είναι:

(α) η συνεισφορά στη διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, προς χάριν του δημοσίου συμφέροντος

(β) η αποτελεσματική διάθεση των μετοχών ή άλλων χρηματοπιστωτικών μέσων που κατέχει σε πιστωτικά ιδρύματα, η οποία συντελείται βάσει στρατηγικής αποεπένδυσης με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα οριστικής και πλήρους υλοποίησης

Για να ληφθεί απόφαση για τη θέσπιση στρατηγικής αποεπένδυσης από τις τράπεζες, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΧΣ προσλαμβάνει Σύμβουλο Στρατηγικής Αποεπένδυσης, ο οποίος είναι ανεξάρτητος χρηματοοικονομικός σύμβουλος και συντάσσει για λογαριασμό του Ταμείου σχετική έκθεση.

Επιπρόσθετα, για να λάβει την απόφαση περί διάθεσης μετοχών, το Ταμείο προσλαμβάνει Σύμβουλο Διάθεσης, που διαθέτει διεθνώς αναγνωρισμένο κύρος και πείρα σε αντίστοιχες συναλλαγές.

Για την επιλογή του Συμβούλου Διάθεσης, το υπουργείο Οικονομικών παρέχει τη γνώμη του προς το Ταμείο επί τη βάσει καταλόγου τουλάχιστον 3 υποψηφίων συμβούλων, τον οποίο του υποβάλλει το Ταμείο.

Η έκθεση εκπονείται εν όψει σχεδιαζόμενης διάθεσης για συγκεκριμένο πιστωτικό ίδρυμα και περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον την εισήγηση του συμβούλου διάθεσης προς το Ταμείο για τα εξής:

(α) πρόταση συγκεκριμένης συναλλαγής διάθεσης σύμφωνα με τη στρατηγική αποεπένδυσης,

(β) αποτύπωση και αξιολόγηση των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά,

(γ) αιτιολογημένη πρόταση της πλέον ενδεδειγμένης δομής της συναλλαγής.

Η έκθεση συνοδεύεται από χρονοδιάγραμμα αναφοράς για τη διάθεση των μετοχών ή άλλων χρηματοπιστωτικών μέσων, στην οποία αιτιολογούνται επαρκώς οι προϋποθέσεις και ο τρόπος διάθεσης των μετοχών ή των  άλλων χρηματοπιστωτικών μέσων που κατέχει το Ταμείο, καθώς και οι απαραίτητες ενέργειες για την ολοκλήρωση της διαδικασίας και την τήρηση του χρονοδιαγράμματος.

Ο σύμβουλος διάθεσης παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη στο Ταμείο και μετά την υποβολή της εκθέσεώς του, καθώς και σε όλα τα στάδια υλοποίησης της συναλλαγής.

Οι τιμές πώλησης

Με βάση το ίδιο νομοσχέδιο, η τιμή διάθεσης των μετοχών είναι αυτή που προκύπτει από τη διαδικασία του βιβλίου προσφορών που διενεργείται από κάθε πιστωτικό ίδρυμα.

Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, το Ταμείο δέχεται αυτήν την τιμή υπό την προϋπόθεση ότι έχει αναθέσει και έχει λάβει γνώμη από τον Σύμβουλο Αποεπένδυσης, ο οποίος γνωμοδοτεί ότι η διαδικασία βιβλίου προσφορών είναι σύμφωνη με τη διεθνή βέλτιστη πρακτική στις συγκεκριμένες περιστάσεις.

Δεν επιτρέπεται η διάθεση νέων μετοχών στον ιδιωτικό τομέα σε τιμή κατώτερη της τιμής κάλυψης αυτών που καλύπτονται από το Ταμείο στο πλαίσιο της ίδιας έκδοσης.

Διευκρινίζεται πάντως ότι η τιμή διάθεσης των μετοχών του ΤΧΣ μπορεί να είναι χαμηλότερη της τιμής προηγούμενων καλύψεων μετοχών από το Ταμείο ή της τρέχουσας χρηματιστηριακής τιμής.

Κατάργηση δικαιωμάτων

Μία ακόμη σημαντική παράμετρος του νέου νομοσχεδίου αφορά στα ειδικά δικαιώματα του Ταμείου, τα οποία περιορίζονται.

Σύμφωνα με τη σχετική αιτιολογική έκθεση, «επικαιροποιούνται, προκειμένου να αρθούν οι θεσμικές και νομικές επικαλύψεις που προέκυψαν ως αποτέλεσμα διατάξεων, οι οποίες εισήχθησαν κατόπιν του ν. 3864/2010, και ιδίως της εισαγωγής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού τον Νοέμβριο 2014 για την ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία».

Συγκεκριμένα ο νέος νόμος καταργεί μεταξύ άλλων το δικαίωμα του εκπροσώπου του ΤΧΣ στα Διοικητικά Συμβούλια των Τραπεζών να ζητούν την σύγκλιση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων και το δικαίωμα να εγκρίνει τον οικονομικό διευθυντή.

Αμοιβές διοικήσεων

Παράλληλα, ο νόμος καταργεί το πλαφόν στις αμοιβές των διοικήσεων των τραπεζών που ισχύει με τον παρόντα νόμο, εφόσον τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν πετύχει τη μείωση του δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων κάτω του 10%.

Σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή για όσο διάστημα ο δείκτης υπερβαίνει το 10%,  οι σταθερές αποδοχές του πρόεδρου, του διευθύνοντος συμβούλου και των λοιπών μελών του διοικητικού συμβουλίου, καθώς και όσων έχουν τη θέση ή εκτελούν καθήκοντα γενικού διευθυντή, καθώς και των αναπληρωτών τους, δεν μπορούν να υπερβαίνουν το σύνολο των αντίστοιχων αποδοχών του Διοικητή της ΤτΕ.

Επίσης, οι πάσης φύσης πρόσθετες μεταβλητές απολαβές (bonus) των ιδίων προσώπων καταργούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του υποβληθέντος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της διαδικασίας εγκρίσεως του προγράμματος κεφαλαιακής ενίσχυσης, σχεδίου αναδιάρθρωσης του πιστωτικού ιδρύματος και μέχρι την ολοκλήρωση αυτού.

Ομοίως, για το χρονικό διάστημα συμμετοχής του πιστωτικού ιδρύματος στο πρόγραμμα κεφαλαιακής ενίσχυσης, οι μεταβλητές αποδοχές μπορούν να λαμβάνουν μόνο τη μορφή μετοχών ή δικαιωμάτων προαίρεσης (stock options) ή άλλων μέσων.

Διοικητικές αλλαγές στο ΤΧΣ

Ειδικό κεφάλαιο στο νέο νόμο αφορά στις διοικητικές αλλαγές στο Ταμείο.

Ειδικότερα, τα δύο υφιστάμενα όργανα διοίκησης, δηλαδή η 3μελής Εκτελεστική Επιτροπή και το 7μελές Γενικό Συμβούλιο, καταργούνται, και πλέον ως όργανο διοίκησης ορίζεται το Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο θα είναι 9μελές.

Από τα 9 μέλη, 6 θα είναι μη εκτελεστικά και 3 εκτελεστικά και όπως ορίζει τα εκτελεστικά του μέλη, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου, επιλέγονται μεταξύ προσώπων με διεθνή εμπειρία σε τραπεζικά θέματα.

Το υπουργείο Οικονομικών και η ΤτΕ υποδεικνύουν 1 από τα 6 μη εκτελεστικά μέλη και επιπλέον ορίζουν τα 2 μη εκτελεστικά μελη του Διοικητικού Συμβουλίου. Η θητεία των μελών είναι τριετής, με δυνατότητα ανανέωσης έως τη λήξη της διάρκεια του Ταμείου.

Το Δ.Σ. συγκαλείται τουλάχιστον μία φορά το μήνα και στις συνεδριάσεις του καλούνται να συμμετέχουν 1 εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 1 εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και 1 εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ή οι αναπληρωτές τους ως Παρατηρητές και χωρίς δικαίωμα ψήφου.