Αλφρεντ Κάμερ: Εξυγίανση φιλική στην ανάπτυξη

Δημοσιονομική εξυγίανση φιλική προς την ανάπτυξη, επιδιώκοντας ταυτόχρονα να τεθεί το υψηλό χρέος σε πτωτική πορεία, συστήνει στην Ελλάδα ο Αλφρεντ Κάμερ, διευθυντής Ευρώπης του ΔΝΤ, στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ». Ο αξιωματούχος του Ταμείου επιμένει στις συστάσεις για αντιστροφή των κυβερνητικών προθέσεων για μόνιμες περικοπές στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και στην εισφορά αλληλεγγύης, ενώ χαρακτηρίζει «ανοιχτό ζήτημα» την ικανότητα της χώρας να διατηρήσει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα μακροπρόθεσμα.

Πόσο πλήττουν την ευρωπαϊκή οικονομία οι εξελίξεις στην Ουκρανία;

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει ανθρωπιστική και οικονομική καταστροφή στη χώρα και θα έχει εκτεταμένες συνέπειες για την περιοχή και τον κόσμο. Οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν εκτοξευθεί και η προσφορά πολλών προϊόντων έχει διακοπεί. Αυτό ώθησε τον πληθωρισμό στην Ευρώπη σε υψηλά επίπεδα – ρεκόρ και αναμένεται να επιβαρύνει σημαντικά την ανάκαμψη. Αναθεωρήσαμε προς τα κάτω τις προβλέψεις μας για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη το 2022 και το 2023 κατά 1,1% και 0,2% αντίστοιχα. Αν και δεν αναμένουμε ότι αυτές οι αναθεωρήσεις θα ωθήσουν την περιοχή σε ύφεση, ορισμένες χώρες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν τεχνητή ύφεση. Οι προοπτικές παραμένουν θολές λόγω αβεβαιότητας. Μια σημαντική κλιμάκωση του πολέμου θα είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο επιπλέον ανθρώπινες απώλειες, αλλά θα παρέσυρε γρήγορα περαιτέρω την ανάκαμψη.

Θα μπορούσε η ευρωπαϊκή οικονομία να απορροφήσει την πλήρη απαγόρευση του ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου;

Η Ευρώπη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας και θα ήταν δύσκολο να αντικαταστήσει πλήρως τις χαμένες ροές φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα. Αυτό θα οδηγούσε σε περαιτέρω αυξήσεις των τιμών και, με τα αποθέματα φυσικού αερίου σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ελλείψεις αργότερα μέσα στο έτος. Η ΕΕ έχει ανακοινώσει φιλόδοξα σχέδια να αποκοπεί από το ρωσικό φυσικό αέριο τα επόμενα χρόνια και οι αγορές φαίνεται να προεξοφλούν σημαντική μείωση των ροών ρωσικού φυσικού αερίου στο άμεσο μέλλον. Ενα πιο διαφοροποιημένο και ασφαλές ενεργειακό μείγμα θα είναι σημαντικό μέρος της απάντησης στον πόλεμο, αλλά δεν θα πρέπει να γίνει εις βάρος της προόδου στην πράσινη μετάβαση.

Ποιες κατευθύνσεις προτείνετε για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης;

Η δέσμη μεταρρυθμίσεων θα πρέπει να εξεταστεί στο σύνολό της, όπου όλα τα στοιχεία συνεργάζονται για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας της ΕΕ και την αντιμετώπιση μακροπρόθεσμων επενδυτικών αναγκών, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Πάντα υποστηρίζαμε μια ισορροπία μεταξύ της διατήρησης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και της ενίσχυσης του αναπτυξιακού δυναμικού. Από αυτή την άποψη, οι χώρες με υψηλό χρέος θα πρέπει να επιδιώξουν να τεθεί το χρέος με μεγάλη πιθανότητα σε πτωτική πορεία στον προβλεπόμενο ορίζοντα. Αυτό θα μπορούσε να γίνει μέσω ανώτατων ορίων αύξησης των δαπανών. Η πανδημία και ο πόλεμος στην Ουκρανία πιθανώς ενίσχυσαν την πολιτική υποστήριξη για τη δημιουργία μιας κεντρικής δημοσιονομικής ικανότητας σε επίπεδο ΕΕ, την οποία το Ταμείο υποστήριζε εδώ και καιρό.

Ποιες θα ήταν οι συστάσεις σας για τη δημοσιονομική πολιτική, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα;

Βραχυπρόθεσμα, η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να παραμείνει διευκολυντική για να στηρίξει την ανάκαμψη από την πανδημία και να μετριάσει το οικονομικό και ανθρωπιστικό κόστος του πολέμου στην Ουκρανία. Θα πρέπει να επιτραπεί στους αυτόματους δημοσιονομικούς σταθεροποιητές να λειτουργήσουν πλήρως για να αντιμετωπίσουν το σοκ, ενώ οι νέες πρωτοβουλίες δαπανών για την αντιμετώπιση της εισροής προσφύγων και των αυξανόμενων τιμών ενέργειας θα πρέπει να είναι σωστά στοχευμένες με σαφείς ρήτρες λήξης. Ταυτόχρονα, αξιόπιστα μεσοπρόθεσμα σχέδια για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους παραμένουν κρίσιμα. Η ταχύτητα της δημοσιονομικής προσαρμογής θα πρέπει να στηρίζεται σε εκτίμηση του δημοσιονομικού χώρου και της μακροοικονομικής προοπτικής, με τις χώρες με λιγότερο δημοσιονομικό χώρο να χρειάζεται να προσαρμοστούν ταχύτερα.

Το χρέος της Ελλάδας είναι υψηλότερο από 200% του ΑΕΠ, ενώ το ενεργειακό σοκ δημιουργεί νέες απαιτήσεις στον κρατικό προϋπολογισμό. Πόσο ανησυχείτε για τις δημοσιονομικές προοπτικές;

Παρά την απαιτητική και αβέβαιη κατάσταση, διατηρούμε μια σχετικά θετική αξιολόγηση των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών προοπτικών. Η ανάπτυξη αναμένεται να είναι στο 3,5% το 2022, με τον πληθωρισμό κατά μέσο όρο στο 4,5%. Οσον αφορά τις δημοσιονομικές προοπτικές, στηρίζουμε τη δέσμευση των Αρχών για σταδιακή δημοσιονομική εξυγίανση, ενώ ταυτόχρονα αποζημιώνονται τα ευάλωτα νοικοκυριά για το υψηλό ενεργειακό κόστος και υποστηρίζονται οι βιώσιμες επιχειρήσεις που επηρεάζονται. Συμβουλεύσαμε την κυβέρνηση να είναι η εξυγίανση φιλική στην ανάπτυξη και κοινωνικά δίκαιη. Προστατεύοντας την αύξηση των δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη και τις δημόσιες επενδύσεις που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς και αντιμετωπίζοντας τα κενά κάλυψης στο καθεστώς Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και προσαρμόζοντας τα επίπεδα παροχών του στον πληθωρισμό. Επιπλέον, τα σχέδια για μόνιμες περικοπές στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και στην εισφορά αλληλεγγύης για όλους τους φορολογουμένους θα πρέπει να αντιστραφούν, καθώς δεν είναι σωστά στοχευμένα, και πρέπει να υπάρξει αντίσταση έναντι των πιέσεων στις δαπάνες συντάξεων και μισθών των δημοσίων υπαλλήλων. Αναμένουμε ότι ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα μειωθεί κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα το 2023. Αν και ο συνολικός κίνδυνος πιέσεων από το δημόσιο χρέος είναι μέτριος, μακροπρόθεσμα παραμένουν ορισμένα ανοιχτά ζητήματα, όπως η ικανότητα της Ελλάδας να διατηρήσει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και η μελλοντική πορεία των επιτοκίων όταν η Ελλάδα αρχίσει να αντικαθιστά την επίσημη χρηματοδότηση με χρηματοδότηση από την αγορά.

Η αποπληρωμή από την Ελλάδα των μνημονιακών χρεών προς το ΔΝΤ έγινε δεκτή ως το τέλος μιας εποχής. Τι παρεμβάσεις χρειάζεται η Ελλάδα;

Πράγματι, η Ελλάδα ολοκλήρωσε την αποπληρωμή των εκκρεμών πιστώσεων ύψους περίπου 1,9 δισ. ευρώ προς το ΔΝΤ στις 4 Απριλίου 2022, δύο χρόνια νωρίτερα. Η αποπληρωμή μειώνει το κόστος τόκων της Ελλάδας και τους κινδύνους μετακύλισης. Βλέπουμε τέσσερις γενικές προτεραιότητες για το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων μελλοντικά. Πρώτον, είναι σημαντικό να υπάρξει στόχευση σε μια φιλική προς την ανάπτυξη, σταδιακή και κοινωνικά δίκαιη πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής. Δεύτερον, έχουμε παρατηρήσει σημαντική βελτίωση στους ισολογισμούς των τραπεζών και οι προσπάθειες πρέπει τώρα να επικεντρωθούν στην αποκατάσταση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα για να διασφαλιστεί η συνεχής παροχή πιστώσεων στην οικονομία. Αυτό απαιτεί την αναπλήρωση των κεφαλαιακών αποθεμάτων ασφαλείας, την κάλυψη των αναγκών χρηματοδότησης και την αντιμετώπιση του debt overhang μέσω της εφαρμογής του νέου κώδικα αφερεγγυότητας και του εκσυγχρονισμού των δικαστικών διαδικασιών. Οσον αφορά τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας των Αρχών προσφέρει ένα καλό σχέδιο μεταρρυθμίσεων, αλλά η εφαρμογή θα είναι καθοριστική για τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου οργανισμού απασχόλησης, την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων και την ευθυγράμμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Τέλος, επαινέσαμε την Ελλάδα για το φιλόδοξο σχέδιο νόμου για το κλίμα, το οποίο θα απαιτήσει την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας για τη διευκόλυνση της πράσινης μετάβασης.