Πώς επηρεάζει ο πληθωρισμός το μέλλον των νοικοκυριών και τι προσδοκίες έχουν τα νοικοκυριά γι’ αυτόν

Σε χώρες όπου τα τρόφιμα αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος του καλαθιού της νοικοκυράς, οι αυξανόμενες τιμές αναγκάζουν τους καταναλωτές χαμηλού εισοδήματος να περιορίσουν τις δαπάνες τους για άλλα αγαθά επιβραδύνοντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη.

Στις αναδυόμενες οικονομίες, η ενέργεια, τα τρόφιμα και τα μεταλλεύματα αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό του προϋπολογισμού των νοικοκυριών. Ως εκ τούτου, οι οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα ταλαιπωρούνται περισσότερο από τις αυξανόμενες τιμές, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος των νοικοκυριών τους δαπανάται σε τρόφιμα και ενέργεια. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Τουρκία και η Βραζιλία, ο κατώτατος μισθός έχει αυξηθεί δραστικά για να βοηθηθούν οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα. Ωστόσο, οι συνεχείς αυξήσεις των μισθών, ενώ ενισχύουν την ανάπτυξη, μπορούν να τροφοδοτήσουν έναν πληθωριστικό κύκλο ο οποίος εν τέλη φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα και δεν οδηγεί πουθενά.

Οι δύο παράγοντες

Για να μετρήσουμε εάν οι προσδοκίες των νοικοκυριών για τον πληθωρισμό έχουν σημασία για τις αποφάσεις τους, συνδυάζουμε δύο παράγοντες που παρέχουν αιτιώδη στοιχεία για το ερώτημα αυτό.

• Αρχικά, μέσω μιας σειράς ερευνών ευρείας κλίμακας σε νοικοκυριά, μας δίνεται η ευκαιρία να καταγράψουμε τις προσδοκίες των νοικοκυριών για τον πληθωρισμό, καθώς και να μάθουμε για τις δαπάνες τους σε διαρκή και μη διαρκή αγαθά.
• Δεύτερον, εφαρμόζουμε μια δοκιμή τυχαιοποιημένου ελέγχου (RCT) στην οποία ανακαλύπτουμε ένα τυχαία επιλεγμένο υποσύνολο νοικοκυριών το οποίο λαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τον πληθωρισμό ή τη νομισματική πολιτική δηλαδή γνωρίζει και ενημερώνεται συνεχώς για τις οικονομικές εξελίξεις. Αυτό χρησιμεύει στη δημιουργία μιας μεγάλης εξωγενούς διακύμανσης στις προσδοκίες για τον πληθωρισμό ορισμένων συμμετεχόντων, σε σχέση με μια ομάδα νοικοκυριών τα οποία είτε δεν γνωρίζουν είτε δεν λαμβάνουν τέτοιες πληροφορίες.

Πληθωρισμός και οικονομικά αποτελέσματα

Το βασικότερο εύρημα που προκύπτει από τα γκάλοπ πληροφόρησης είναι ότι όσο τα άτομα αυξάνουν τις προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό, τόσο τείνουν να μειώνουν τις αγορές τους για διαρκή αγαθά, όπως για παράδειγμα αυτοκίνητα, σπίτια και άλλα τέτοιου είδους πάγια κατά τους επόμενους έξι μήνες. Αυτό έχει ως συνέπεια ο υψηλότερος πληθωρισμός να συνδέεται συχνά με χειρότερα οικονομικά αποτελέσματα, τα οποία πλήττουν τις οικονομίες ολόκληρων χωρών. Εν ολίγοις, παρά το πως αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά τον πληθωρισμό και τη νομισματική πολιτική, οι πληθωριστικές προσδοκίες των νοικοκυριών εξακολουθούν να διαδραματίζουν στατιστικά και οικονομικά σημαντικό ρόλο στις αποφάσεις τους για δαπάνες και αποταμίευση.

Οι πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να υποχωρήσουν μέσα στο επόμενο έτος, σύμφωνα με το ΔΝΤ (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), το οποίο βλέπει τα επιτόκια να μειώνονται κάτω του ποσοστού των 5% για τις περισσότερες οικονομίες. Ωστόσο, οι πληθωριστικές πιέσεις συνήθως εντείνονται καθώς ο επιχειρηματικός κύκλος γίνεται όλο και μεγαλύτερος. Ως αποτέλεσμα έχουμε την εμφάνιση περισσότερων περιορισμών στην παραγωγική ικανότητα των επιχειρήσεων στους κλάδους, οπότε θα ήταν ασυνήθιστο να δούμε μία ξαφνική επιβράδυνση του πληθωρισμού, καθώς αυξάνεται η απασχόληση και η παραγωγή.

* Γάζηλας Εμμανουήλ Ταξιάρχης, Φοιτητής του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Πειραιώς