
Για όσους ζουν σε γεωπολιτικά «ευαίσθητες» περιοχές, όπως είναι η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο. Οι αφορμές για καταναλωτικά «γιουρούσια» στα σούπερ μάρκετ επιστρέφουν με περιοδικό ρυθμό θα έλεγε κανείς. Πότε μια επιστράτευση, πότε μια αεροναυτική άσκηση, πότε ο απόπλους ενός ωκεανογραφικού σκάφους για έρευνα σε υφαλοκρηπίδες αδιαμφισβήτητα ελκυστικές, δίνουν το σύνθημα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία μετέφερε τον πανικό αρκετά βορειότερα. Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια. Μόλις προ διετίας τα ίδια παρατηρήθηκαν με αφορμή την παγκόσμια υγειονομική κρίση. Οι καταναλωτές πανικοβλήθηκαν δίχως ουσιαστικό λόγο, ωστόσο. Και τότε και τώρα. «Ακόμα και τα αποθέματα ηλιέλαιου – ενός τροφίμου που προέρχεται κυρίως από τις εμπόλεμες περιοχές – αρκούν στη Γαλλία για να καλύψουν τη ζήτηση έως τον προσεχή Οκτώβριο», σύμφωνα με την αναλύτρια του Ινστιτούτου IRI, Εμιλί Μεγιέρ.
Στρατηγικές επιβίωσης
«Προς τι λοιπόν αυτές οι “αγορές πανικού” από τους Γάλλους καταναλωτές;», αναρωτιέται η ρεπόρτερ της «Le Figaro» Σιμπίλ Σαστένγκ. Και όμως, «όσοι σαρώνουν τα μπουκάλια με το ηλιέλαιο και τα πακέτα με τα μακαρόνια από τα ράφια των σούπερ μάρκετ δεν είναι τελείως παράλογοι», υπογραμμίζει μιλώντας στη γαλλική εφημερίδα η ανθρωπολόγος Φανί Παρίζ.
«Υπάρχουν διαφορετικές λογικές που διέπουν τους ανθρώπους. Κάποιες εξ αυτών στρέφουν τους καταναλωτές σε στρατηγικές επιβίωσης απολύτως δικαιολογημένα. Διότι πολλά νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα σπεύδουν να εφοδιαστούν ένα προϊόν που θεωρούν ότι, λόγω της γεωπολιτικής αναταραχής και της συνεπαγόμενης αισχροκέρδειας, θα ακριβύνει σε σύντομο χρονικό διάστημα», εξηγεί η ανθρωπολόγος.
Δεν φοβούνται δηλαδή οι καταναλωτές ότι δεν θα βρίσκουν σε λίγο καιρό ηλιέλαιο στην αγορά. Φοβούνται ότι, ακόμα κι αν τα αποθέματα είναι υπεραρκετά, το προϊόν θα ακριβύνει τόσο που θα αναγκαστούν να δαπανήσουν πολύ μεγαλύτερο μέρος του (μετρημένου) εισοδήματός τους για να το προμηθευτούν. «Ταξικά» οι επιδρομές στα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι απολύτως δικαιολογημένες, σημειώνουν οι ειδικοί.
Η υπερκατανάλωση ως αξία
Η παρατηρούμενη υπερκατανάλωση, βέβαια, εξηγείται και από το γεγονός ότι κάθε πολίτης αντιμετωπίζει τις αγορές ως «αξία καταφυγής». Διότι η υπερκατανάλωση ήταν συνώνυμη με τον πλούτο και την ευημερία κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, σημειώνει η Φανί Παρίζ. Πέραν αυτού, τα συναισθήματα που δημιουργεί ο φόβος μιας διατροφικής κρίσης είναι παρόμοια με εκείνα που δημιουργεί ο φόβος της αλλαγής.
Ο φόβος δηλαδή ότι θα τερματιστεί μια ρουτίνα σταθερή και άκρως πολύτιμη για τον ψυχισμό του ανθρώπου. Η αντίληψη αυτή προκαλεί ένα αίσθημα της έλλειψης στους ανθρώπους. Μια αγωνιώδη ανησυχία ότι τίποτε δεν θα είναι όπως πριν, ότι θα πρέπει να αλλάξουν ζωή και συνήθειες. Να ξεβολευτούν για να προσαρμοστούν σε κάτι νέο και άγνωστο. Να υποβαθμιστεί η καθημερινότητά τους εν τέλει.
Η ανθρωπολόγος παρατηρεί ότι οι «αγορές πανικού» αποκαλύπτουν και μια μανιχαϊστική τάση των ανθρώπων. Να θέλει δηλαδή κανείς να κατηγοριοποιήσει τα άτομα ως «καλά» ή «κακά». Από τη μια πλευρά κάποιοι μιλούν για «παράλογα άτομα που ρίχνονται δίχως ουσιαστικό λόγο σε μπουκάλια με λάδι». Από την άλλη, κάποιοι μιλούν για «κακομαθημένα παιδιά».
Οι ηθικολόγοι της δεύτερης αυτής κατηγορίας θεωρούν ότι εκείνοι που αντικειμενικά δεν πρόκειται ποτέ να πεινάσουν, αποτελούν ουσιαστικά «άτομα δίχως ταξική συνείδηση, που επικρίνουν μεν την καταναλωτική κοινωνία αλλά ταυτόχρονα αφήνουν το σύστημα να διαιωνίζεται».
Στο ίδιο έργο θεατές
Η εμπλοκή στις αλυσίδες εφοδιασμού λόγω άτυπων μαζικών αγορών αποτελεί ουσιαστικά μια επανάληψη των όσων συνέβησαν κατά τον πρώτο εγκλεισμό λόγω της πανδημίας, το Μάρτιο του 2020. «Τότε σε πολλές αγορές της Ευρώπης εφαρμόστηκε μια μορφή διανομής τροφίμων και βασικών προϊόντων με δελτίο, ένα είδος ποσοστώσεων», γράφει η ρεπόρτερ του «Figaro».
«Είχα μια συνάδελφο, μητέρα τεσσάρων παιδιών, η οποία δεν μπορούσε να πάρει αρκετά γιαούρτια για την οικογένειά της κατά τον πρώτο εγκλεισμό», καταθέτει η Εμιλί Μεγιέρ του IRI, η οποία χαρακτηρίζει τις αγορές πανικού ως «τιμωρία της συλλογικότητας».
Τελικά αυτός ο απόηχος των «αγορών πανικού» του Μαρτίου 2020 φαίνεται να προοιωνίζεται την κυκλική φύση του φαινομένου. «Πρόκειται για μια συμπεριφορά που εξελίσσεται σε δομικό στοιχείο της κοινωνίας της αφθονίας», εξηγεί η Φανί Παρίζ.
Αν συνυπολογίσει κανείς τα έντονα καιρικά φαινόμενα που γίνονται και πιο συχνά λόγω της κλιματικής αλλαγής, υποψιάζεται ότι η ακρίβεια και ο πληθωρισμός θα αποκτήσουν ενδημικά χαρακτηριστικά, προσθέτει η Εμιλί Μεγιέρ.
Επομένως, «ο κίνδυνος ελλείψεων στην αγορά, ανεξάρτητα αν αυτός είναι πραγματικός ή φανταστικός, θα ανανεώνει όλο και πιο συχνά στους καταναλωτές την τάση για αγορές πανικού», συμπεραίνει η αναλύτρια. Το «σύνδρομο του μυρμηγκιού» και ο φόβος για το πάθημα του τζίτζικα θα εδραιωθούν στις δυτικές κοινωνίες. Και οι μύθοι του Αισώπου θα διαιωνίζουν εσαεί τις ανασφάλειες της ανθρώπινης ύπαρξης.


Latest News

Μεγάλη, έως και επικίνδυνη, η έκθεση των ξένων στις αγορές των ΗΠΑ
H προειδοποίηση που απευθύνει η Deutsche Bank σε όσους έχουν επενδύσει στα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία

Το σχέδιο του Κρετίνσκι πίσω από εξαγορά της Daily Mail - Πώς σκοπεύει να την μεταμορφώσει
Η Royal Mail αναμένεται -εκτός απροόπτου- να περάσει στα χέρια του Τσέχου μεγιστάνα, Ντάνιελ Κρετίνσκι, στα τέλη Απριλίου

Με καθυστέρηση οι προπαραγγελίες του Nintendo Switch 2 λόγω δασμών
Η προπαραγγελίες για το Nintendo Switch 2 θα ξεκινήσουν στις 24 Απριλίου - Οι προπαραγγελίες είχαν αρχικά προγραμματιστεί για τις 9 Απριλίου

Επένδυση 256 εκατ. ευρώ από την τουρκική αυτοκινητοβιομηχανία Tofas
Η Αρχή Ανταγωνισμού στην Τουρκία ενέκρινε την πώληση της επιχείρησης τοπικής διανομής από την Stellantis στην Tofas

Οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός σπάνιων γαιών - Υστερα ήρθε... η Κίνα
Μέχρι τη δεκαετία του 1980 οι ΗΠΑ ήταν στην πραγματικότητα ο μεγαλύτερος παραγωγός για σπάνιες γαίες

Δύσκολο στοίχημα το Made in USA- Πώς θα γυρίσει η παραγωγή στις ΗΠΑ
Η αισιοδοξία των CEO's για την ενίσχυση της μεταποιητικής δραστηριότητας αλλά και οι επιφυλάξεις τους

Η διπλή «απειλή» Τραμπ για τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες [γραφήματα]
Σε κρίσιμο σταυροδρόμι οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες από την Stellantis έως την BMW - Σε συνομιλίες ΕΕ και Κίνα για να αποφευχθούν τα χειρότερα

Η βιομηχανία διατηρεί την ανοδική της τάση στην οικονομία της Κίνας
Η Κίνα είναι σίγουρη και ικανή να σταθεροποιήσει την εκτεταμένη βιομηχανική της οικονομία, δηλώνουν αξιωματούχοι της χώρας

Βιετνάμ: Ο «μοναδικός δεσμός» με τις ΗΠΑ – Οι ασκήσεις ισορροπίας
Το Βιετνάμ είναι από τις πρώτες χώρες που έσπευσαν να διαπραγματευτούν με τις ΗΠΑ τους δασμούς - Η επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ

Ιαπωνία: Εξετάζει παραχωρήσεις σε σόγια και ρύζι στις συνομιλίες για τους δασμούς των ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ ανέβαλαν για 90 μέρες τους «αμοιβαίους δασμούς» 24% στα Ιαπωνικά προϊόντα, ενώ σε ισχύ είναι ο καθολικός δασμός 10% και 25% για τα αυτοκίνητα