Κλίμα, η μεγάλη… παράπλευρη απώλεια του πολέμου στην Ουκρανία

Μέχρι σήμερα, το πιο τρομακτικό σενάριο που γεννά ο πόλεμος στην Ουκρανία μοιάζει να είναι η χρήση πυρηνικών ή άλλων όπλων μαζικής καταστροφής από τη Ρωσία. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος που έχει κάνει κυβερνήσεις και πολίτες να εφοδιάζονται μανιωδώς με προστατευτικά μέσα – από χάπια ιωδίου μέχρι ειδικές μάσκες – ενώ ταυτόχρονα τα «ασφαλή» καταφύγια ξεκλειδώνονται, ανακαινίζονται και εφοδιάζονται με τα απαραίτητα.

Υπάρχει, ωστόσο, μία ακόμη πλευρά που έχει άμεση σχέση με τον πόλεμο και μπορεί να απειλήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα: Η επιδείνωση της κλιματικής κρίσης και το ναυάγιο όλων των προσπαθειών που έχουν καταβληθεί μέχρι σήμερα, μέσα από σειρά διεθνών διασκέψεων, προκειμένου να περιοριστεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην επιφάνεια του πλανήτη κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου – ή, έστω, τους 2.

Ποιος ασχολείται πια;

Η αλήθεια δε είναι ότι αυτή η πλευρά έχει κυριολεκτικά… εξαφανιστεί από τα πρωτοσέλιδα της συντριπτικής πλειοψηφίας των εφημερίδων και από τα πρώτα θέματα των τηλεοπτικών δελτίων και των ειδησεογραφικών ιστοσελίδων. Ίσως επειδή η φρίκη του πολέμου «πουλάει» περισσότερο ή εξαιτίας της αγωνίας που προκαλεί η ενεργειακή ακρίβεια και το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου μπλακάουτ.

«Δεν έχουμε την πολυτέλεια να ασχοληθούμε με το αύριο, όταν σήμερα διακυβεύεται κυριολεκτικά το ποιος ζει και ποιος πεθαίνει», θα μπορούσαν να πουν ορισμένοι, εξηγώντας αυτό που συμβαίνει. Όχι μόνο σε επίπεδο ειδησεογραφίας, φυσικά, αλλά και στις αποφάσεις αρκετών κυβερνήσεων οι οποίες, προκειμένου να θωρακιστούν και να διασφαλίσουν τη λειτουργία των δικτύων και της οικονομίας, προχωρούν ακόμη και στο άνοιγμα «σφραγισμένων» ορυχείων και μονάδων λιγνίτη.

«Μαύρα σύννεφα» στον ορίζοντα…

Η πρόσφατη έκθεση της Leopoldina, της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Γερμανίας, είναι αποκαλυπτική και αξόχως ανησυχητική από αυτή την άποψη. Όπως τονίζει, η πολυπληθέστερη χώρα και ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης θα μπορούσε να επιβιώσει τον επόμενο χειμώνα μόνο εάν καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες να υποκαταστήσει το ρωσικό αέριο με εισαγωγές από άλλους προμηθευτές, αλλά και να αναβαθμίσει τις μονάδες παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν με γαιάνθρακα – σε συνδυασμό, φυσικά, με μέτρα περιστολής της κατανάλωσης.

Εκτός Ευρώπης, μάλιστα, η εικόνα και οι προοπτικές είναι πολύ χειρότερες. Ήδη, Κίνα και Ινδία, οι δύο ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες στις οποίες κατοικούν σχεδόν 3 δισ. άνθρωποι, δεν κρύβουν ότι τα λιγνιτωρυχεία τους δουλεύουν σε υπερεντατικούς ρυθμούς, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες – αλλά και να περιορίσουν το κόστος από την κατακόρυφη αύξηση στις τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου.

Αν. Γκουτέρες: Είναι μία τρέλα

«Πρόκειται για τρέλα. Ο εθισμός στα ορυκτά καύσιμα αποτελεί μια εγγυημένη συνταγή για την καταστροφή», είχε δηλώσει τον Μάρτιο, σχεδόν ένα μήνα μετά τη ρωσική εισβολή, ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Όπως είπε, μιλώντας στο Economist Sustainability Summit, «το πρόβλημα δεν λύθηκε στη Γλασκόβη (…) στην πράξη, επιδεινώνεται».

Ο ίδιος, παράλληλα, παρουσίασε στοιχεία που δείχνουν ότι στο τέλος της τρέχουσας δεκαετίας – η οποία έχει χαρακτηριστεί από όλους ως η πλέον κρίσιμη – οι εκπομπές των αποκαλούμενων «αερίων του θερμοκηπίου» όχι απλώς δεν θα μειωθούν, αλλά θα αυξηθούν κατά 14% παγκοσμίως, εάν δεν αλλάξει ριζικά η τάση που επικρατεί σήμερα.

Τζον Κέρι: Χρειαζόμαστε ένα θαύμα

Χθες, ήταν η σειρά του ειδικού επιτετραμμένου του Τζο Μπάιντεν για το κλίμα και πρώην αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Αναφερόμενος στον πόλεμο, δήλωσε ότι «όσο περισσότερο διαρκεί τόσο δυσκολότερο γίνεται να πιαστεί ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου». «Υπάρχουν επιστήμονες οι οποίοι πιστεύουν ότι τώρα είμαστε στο όριο και οτιδήποτε δεν συνάδει με την προσπάθεια περιορισμού των εκπομπών μετατρέπεται σε εμπόδιο», πρόσθεσε.

Εμφανίστηκε, μάλιστα, σχετικά απαισιόδοξος όσον αφορά στις εξελίξεις. «Εξαρτάται από το τι θα γίνει με τον πόλεμο, πώς θα εξελιχθεί και πόσο θα διαρκέσει. Εάν, ως εκ θαύματος, καταφέρουμε με κάποιο τρόπο να λύσουμε ορισμένα από τα θεμελιώδη προβλήματα στους επόμενους έξι μήνες, τότε ίσως θα μπορούσαμε να επιταχύνουμε τις προσπάθειές μας», τόνισε με βάση αποκλειστικό ρεπορτάζ του The Guardian.

Η αισιόδοξη εκδοχή

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν και κάποιοι που υποστηρίζουν πως, παρά τη βραχυπρόθεσμη απειλή και την βέβαιη επιδείνωση της κλιματικής κρίσης, μεσοπρόθεσμα ο πόλεμος στη Ουκρανία μπορεί να αποδειχθεί ευεργετικός. Κι αυτό διότι, όπως λένε, είναι πολύ πιθανό να επιταχύνει τη στροφή στην πράσινη ενέργεια και την απεξάρτηση από τους υδρογονάνθρακες.

Το ερώτημα που τίθεται, βεβαίως, είναι κατά πόσο υπάρχει έστω και ελάχιστος χρόνος για χάσιμο. Άλλωστε, ο Κέρι δεν αναφέρθηκε τυχαία στο διάστημα των έξι μηνών.

Το έκανε επειδή τον Νοέμβριο (και υπό την προϋπόθεση ότι η πανδημία ή κάποιο άλλο έκτακτο γεγονός δεν θα οδηγήσει σε τρίτη κατά σειρά αναβολή…) προγραμματίζεται να διεξαχθεί στην Αίγυπτο η νέα διεθνής διάσκεψη για το κλίμα – η COP27. Μια διάσκεψη η οποία δεν αποκλείεται, εάν επικρατήσει το χειρότερο σενάριο, να μετατραπεί σε κηδεία για τις συμφωνίες (έστω και ελλιπέστατες) που έχουν επιτευχθεί στο Παρίσι και τη Γκασκόβη…