Λιμάνια: Στο επίκεντρο της βιώσιμης ανάπτυξης

Η διαχείριση ενός λιμένα έχει επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη, τις προσπάθειες αντιμετώπισης κρίσεων, την προστασία του περιβάλλοντος και την ισότητα των φύλων.

Κι εάν δεν έχετε ζήσει ποτέ κοντά σε λιμάνι ή δεν έχετε εργαστεί σε ένα, μπορεί να μην γνωρίζετε τον ζωτικό ρόλο που παίζουν στη ζωή μας.

Τα περισσότερα από τα προϊόντα που καταναλώνουμε καθημερινά ταξιδεύουν μέσω λιμανιών, γεγονός που τα καθιστά βασικό κρίκο στις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής και εφοδιασμού στις οποίες βασιζόμαστε.

«Τα μέσα διαβίωσής μας – τρόφιμα, θέσεις εργασίας, ενέργεια – εξαρτώνται από τις λειτουργικές και ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού», δήλωσε η Γενική Γραμματέας της UNCTAD, Rebeca Grynspan.

Ο τρόπος διαχείρισης των λιμένων έχει επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη, τις προσπάθειες αντιμετώπισης κρίσεων, την προστασία του περιβάλλοντος και την ισότητα των φύλων, τοποθετώντας τα στο επίκεντρο της βιώσιμης ανάπτυξης.

Ενισχύοντας το εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη

Η αποτελεσματικότητα ενός λιμανιού επηρεάζει άμεσα τις οικονομίες των χωρών που εξυπηρετεί, αφού πάνω από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου μεταφέρεται δια θαλάσσης. Το ποσοστό είναι ακόμη υψηλότερο για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.

Η πανδημία της COVID-19 υπενθύμισε ότι όταν τα λιμάνια πλήττονται, όλοι υποφέρουν.

Τα μέτρα lockdown προκάλεσαν διακοπές και καθυστερήσεις σε πολλά λιμάνια σε όλο τον κόσμο. Ο διάμεσος χρόνος που ξοδεύουν τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων σε λιμάνια παγκοσμίως , για παράδειγμα, αυξήθηκε κατά 20% μεταξύ 2019 και 2021.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι ναύλοι έφτασαν σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ και εκτινάχθηκαν ξανά στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία λόγω των διαταραχών της εφοδιαστικής και της συμφόρησης των λιμανιών.

Η ανάλυση της UNCTAD έδειξε πώς οι αυξήσεις των ναύλων μπορούν να αυξήσουν τις τιμές των αγαθών, ειδικά σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και μικρά αναπτυσσόμενα νησιωτικά κράτη.

Υποστήριξη αντιμετώπισης κρίσεων

Όταν χτυπήσει η καταστροφή, τα λιμάνια είναι το κύριο σημείο εισόδου για τα τρόφιμα, το νερό και τα φάρμακα που χρειάζονται οι άνθρωποι για να επιβιώσουν και τα καύσιμα που απαιτούνται για τη λειτουργία των νοσοκομείων και των εγκαταστάσεων υγείας.

Για παράδειγμα, η Υεμένη, η οποία βιώνει μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις, εισάγει μέσω των λιμανιών της περίπου το 90% των τροφίμων της.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν επίσης μια τραγική υπενθύμιση του βασικού ρόλου που παίζουν τα λιμάνια στην καταπολέμηση κρίσεων όπως η παγκόσμια πείνα. Η χώρα ήταν ο έκτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο τη σεζόν 2020-2021.

Τους οκτώ μήνες πριν από τη σύγκρουση, περισσότεροι από 50 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών μεταφέρθηκαν μέσω των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας – αρκετά για να θρέψουν περίπου 400 εκατομμύρια ανθρώπους.

Τώρα, με τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας κλειστά, το σιτάρι έχει κολλήσει σε σιλό στη στεριά ή στα πλοία, ανίκανο να μετακινηθεί ενώ 44 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι αντιμέτωποι με την πείνα .

Η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι κρίσιμη

Ενώ τα λιμάνια είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη και την αντιμετώπιση κρίσεων, η σχετική θαλάσσια κυκλοφορία, η διακίνηση εμπορευμάτων και οι οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές επηρεάζουν το περιβάλλον μέσω της ρύπανσης του αέρα και των υδάτων.

Αυτό προκαλείται από τον εξοπλισμό διακίνησης φορτίου που λειτουργεί με καύσιμο, τα πλοία, τα φορτηγά, τα τρένα και τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που παρέχουν την ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία λιμένων.

Οι εκπομπές περιλαμβάνουν αέρια του θερμοκηπίου, όπως διοξείδιο του άνθρακα και σωματίδια, που προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού όπως βρογχίτιδα και πνευμονία και χρόνιες πνευμονικές και καρδιακές παθήσεις.

Η μείωση των εκπομπών των λιμανιών θα μειώσει τη ρύπανση του αέρα και των υδάτων και θα βελτίωνε την υγεία περισσότερων από 3,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ θα συμβάλει στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής.

Ανάγκη ενδυνάμωσης των γυναικών

Τα λιμάνια αποτελούν σημαντική πηγή τοπικής απασχόλησης, αλλά ιστορικά έχουν δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας για άνδρες παρά γυναίκες.

Δεδομένα από περισσότερα από 50 λιμάνια που συνεργάζονται με το πρόγραμμα διαχείρισης λιμένων TrainForTrade της UNCTAD δείχνουν ότι οι γυναίκες κατείχαν μόλις το 18% των επίσημων λιμενικών θέσεων το 2021. Τα λιμάνια βρίσκονται σε όλη την Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική.

Ο υψηλότερος περιφερειακός μέσος όρος ήταν 22%, που αναφέρθηκε από τα ευρωπαϊκά λιμάνια που συμμετείχαν στη μελέτη.

Μια πιο προσεκτική ματιά έδειξε έναν πιο ενθαρρυντικό μέσο όρο 42% για διοικητικούς ρόλους στα λιμάνια. Αλλά στη διακίνηση και τις λειτουργίες φορτίου, μόλις το 6% των εργαζομένων ήταν γυναίκες.

Τα στοιχεία υπογραμμίζουν την ανάγκη ενδυνάμωσης των γυναικών λιμενικών και συνέχισης της εργασίας για την ισότητα των φύλων στον κλάδο.

Πώς η UNCTAD υποστηρίζει τα λιμάνια

Για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων προκλήσεων, η UNCTAD παρέχει έρευνα, ανάλυση και τεχνική βοήθεια για να βοηθήσει τα λιμάνια και τον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών –ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες– να βελτιώσουν τις λειτουργίες, να ενδυναμώσουν τις γυναίκες και να γίνουν πιο βιώσιμες και ανθεκτικές σε κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής.

Αυτή η εργασία περιλαμβάνει την ετήσια ανασκόπηση των θαλάσσιων μεταφορών και μια πολυετή συνάντηση εμπειρογνωμόνων για τις μεταφορές, την εμπορική επιμελητεία και τη διευκόλυνση.

Όσον αφορά τη δημιουργία ικανοτήτων, το πρόγραμμα διαχείρισης λιμένων TrainForTrade της UNCTAD έχει πιστοποιήσει πάνω από 6.700 διαχειριστές λιμένων σε 140 χώρες για διάφορα θέματα.

Και η Εβδομάδα Διαχείρισης Λιμένων του TrainForTrade, που πραγματοποιήθηκε φέτος από τις 10 έως τις 13 Μαΐου στο Λας Πάλμας ντε Γκραν Κανάρια της Ισπανίας , συγκέντρωσε πάνω από 100 ανώτερα στελέχη από όλο τον κόσμο για να διερευνήσουν πώς το πρόγραμμα θα μπορούσε να βοηθήσει τα λιμάνια να συμβάλουν ακόμη περισσότερο στην επίτευξη των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ.