Κομισιόν: Διπλό πακέτο μέτρων για την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία

Με στόχο την πλήρη απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να ανακοινώσει μεθαύριο Τετάρτη 18 Μαρτίου ένα διπλό πακέτο μέτρων που θα επιδιώκει την ανάπτυξη συγκεκριμένων έργων «καθαρής» και «πράσινης» ενέργειας, ικανά να προσφέρουν την ενεργειακή ανεξαρτησία στα 27 κράτη – μέλη.

Το πρώτο αφορά στην αναθεώρηση και περαιτέρω εξειδίκευση του REPowerEU, το στρατηγικού σχεδίου της Ευρ. Επιτροπής για την αντικατάσταση του ρωσικού αερίου και πετρελαίου, μέσα από έργα ΑΠΕ, υδρογόνου και βιομεθανίου. Επιπλέον ζητείται η αναθεώρηση των στόχων του «FitFor 55» αλλά και των εθνικών προγραμμάτων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για τη χρηματοδότηση τέτοιων επενδυτικών σχεδίων.

Και το δεύτερο πακέτο μέτρων έχει να κάνει με σχέδιο κοινοτικής οδηγίας σύμφωνα με την οποία οι χώρες της Ε.Ε. θα μπορούν να χωροθετούν περιοχές πρόσβασης σε ΑΠΕ όπου θα είναι δυνατή η ανάπτυξη τέτοιων έργων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσα από ταχύτερες διαδικασίες αδειοδότησης. Ο σχεδιασμός, σύμφωνα με το σχέδιο της κοινοτικής οδηγίας, επιτρέπει στα κράτη μέλη να επικαλούνται τη νομοθεσία περί υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος και να τρέχουν την ανάπτυξη ΑΠΕ.

Το σχέδιο REPowerEU

Το νέο κείμενο της Κομισιόν εξειδικεύει το σχέδιο REPowerEU που είχε παρουσιαστεί στις αρχές Μαρτίου και έθετε ως στόχο τη μείωση κατά 2/3 των εισαγωγών ρωσικού αερίου έως το τέλος του έτους.

Προέβλεπε επίσης την επιτάχυνση επενδύσεων και δράσεων για την παραγωγή υδρογόνου, βιομεθανίου, ΑΠΕ και παρεμβάσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας ώστε η πλήρης απεξάρτηση από την ενέργεια της Ρωσίας να έρθει νωρίτερα από το 2030.

Σύμφωνα με το νέο σχέδιο του REPowerEU τίθεται ως στόχος για την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία το 2027. Αναφέρεται ότι θα απαιτηθούν πρόσθετες επενδύσεις ύψους 195 δις. ευρώ για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Οι δαπάνες αυτές έρχονται να προστεθούν σε εκείνες του πακέτου των μέτρων «FitFor 55», το οποίο προβλέπει τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030.

Το νέο REPowerEU πάει πιο μπροστά ζητώντας την αναθεώρηση του στόχου για τη θέση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα σε ποσοστό 40%. Προτείνει την αύξηση του στο 45% στο 2030. Έτσι σε οκτώ χρόνια οι ΑΠΕ θα είναι της τάξης των 1.236 GW από 1,067 GW που είναι ο σημερινός στόχος.

Στο ίδιο μήκος κύματος το REPowerEU προτείνει και την αναθεώρηση του στόχου της ενεργειακής εξοικονόμησης σε τουλάχιστον 13% από 9% που είναι σήμερα. Επιπλέον προβλέπει μέτρα για την αύξηση της παραγωγής βιομεθανίου στα 35 δισ. κυβικά μέτρα έως το 2030 (με τις απαιτούμενες επενδύσεις να αγγίζουν τα 36 δισ. ευρώ), για τη χρήση 20 εκατ. τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου στον ίδιο χρονικό ορίζοντα, καθώς και για την απανθρακοποίηση των βιομηχανιών έντασης ενέργειας. Μάλιστα, για τον τελευταίο πυλώνα προβλέπεται η εμπροσθοβαρής διάθεση 20 δισ. ευρώ από το ευρωπαϊκό Ταμείο Καινοτομίας.

Με το σχέδιο REPowerEU θα χρειαστούν πρόσθετες επενδύσεις 29 δις. ευρώ για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, ενώ συνολικά η ευρωπαϊκή οικονομία θα εξοικονομήσει ετησίως 80 δισ. ευρώ από το σβήσιμο… των εισαγωγών ρωσικού αερίου. Από τα μέτρα του REPowerEU και του «Fit for 55» θα προκύψει και ετήσιο όφελος 12 δις. ευρώ από τον τερματισμό των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και 1,7 δις. ευρώ από τον ρωσικό άνθρακα.

Αναθεώρηση

Η Κομισιόν προτείνει στα κράτη μέλη σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να προχωρήσουν στην αναθεώρηση των αντίστοιχων εθνικών προγραμμάτων.

Ζητά αναθεώρηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων ώστε να καλυφθούν χρηματοδοτικά και σε συνδυασμό και με άλλα ευρωπαϊκά ταμεία, τέτοια έργα «καθαρής» ενέργειας.

Η κοινοτική οδηγία για τις ΑΠΕ

Το δεύτερο πακέτο μέτρων της Κομισιόν, όπως αναφέρουν πληροφορίες, περιλαμβάνει και το σχέδιο κοινοτικής οδηγίας που προβλέπει τη δραστική μείωση αδειοδοτικών διαδικασιών συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ όπως και των συνοδευτικών έργων δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Το ενδιαφέρον στην οριζόντια παρέμβαση που επιδιώκει με αυτόν τον τρόπο η Ευρ. Επιτροπή είναι πως ζητά από τα κράτη – μέλη να χαρακτηρίζουν έργα ΑΠΕ ως «έργα υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος». Και η Κομισιόν στην αιτιολογική έκθεση της κοινοτικής οδηγίας δικαιολογεί αυτόν τον χαρακτηρισμό από την ευρωπαϊκή νομοθεσία σύμφωνα με την οποία η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η μείωση των ορυκτών καυσίμων είναι ζητήματα «πρωταρχικού δημοσίου συμφέροντος». Κι επιπλέον προσθέτει έναν ακόμη λόγο: «Λαμβάνοντας υπόψη το γεωπολιτικό πλαίσιο και τον επείγοντα χαρακτήρα της επιτάχυνσης της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και προκειμένου να διευκολυνθεί η χρήση των υφιστάμενων ευελιξίας στην περιβαλλοντική νομοθεσία της Ένωσης, ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η λειτουργία μονάδων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η σύνδεσή τους με το δίκτυο και το ίδιο το σχετικό δίκτυο και τα περιουσιακά στοιχεία αποθήκευσης θα πρέπει να θεωρούνται επιτακτικός λόγος υπεράσπισης του δημόσιου συμφέροντος και εξυπηρέτησης του κοινού…»

Περιοχές πρόσβασης ΑΠΕ

Έτσι, η Κομισιόν στο σχέδιο της οδηγίας προτρέπει στα κράτη – μέλη τη χωροθέτηση συγκεκριμένων χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών ανάπτυξης τεχνολογιών ΑΠΕ.

Καλεί να εφαρμόσουν στρατηγικά σχέδια για τέτοιες περιοχές πρόσβασης ΑΠΕ λαμβάνοντας υπόψη την παραγόμενη ισχύ ηλεκτρικής ενέργειας, τα δίκτυα και άλλες υποδομές και τεχνικές προδιαγραφές.

Κάθε σχέδιο θα πρέπει να υπόκειται σε στρατηγική περιβαλλοντική αξιολόγηση που διενεργείται σύμφωνα με τους όρους που ορίζονται στην οδηγία 2001/42/ΕΚ, προκειμένου να αξιολογούνται οι επιπτώσεις κάθε τεχνολογίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στους σχετικούς τομείς του εν λόγω σχεδίου. Η διεξαγωγή στρατηγικής περιβαλλοντικής αξιολόγησης για τον σκοπό αυτό θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να έχουν μια πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική προσέγγιση του εδαφικού σχεδιασμού και να λαμβάνουν υπόψη τις περιβαλλοντικές παραμέτρους σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού σε στρατηγικό επίπεδο. «Αυτό θα συμβάλει στη μεγιστοποίηση της χρήσης του ενεργειακού δυναμικού από διαφορετικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με ταχύτερο και εξορθολογισμένο τρόπο, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τα εν λόγω έργα», αναφέρει η σχετική οδηγία.