Πανδημία: Τα τρία σενάρια του ΠΟΥ και του ΕCDC

Ποια αναμένεται να είναι πορεία της πανδημίας του SARS-CoV-2, που αποδεικνύεται άκρως… επίμονος, είναι το μεγάλο ερώτημα που μας απασχολεί όλους. Το Βήμα-Science αναζήτησε απαντήσεις από τους αρμόδιους οργανισμούς υγείας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ιδού τι μας είπαν οι εκπρόσωποι τόσο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) όσο και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC).

Τρία είναι τα σενάρια σχετικά με την εξέλιξη της πανδημίας αυτό το έτος, σύμφωνα με όσα μας ανέφερε ο εκπρόσωπος του ΠΟΥ Τάρικ Γιασάρεβιτς. «Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι ο ιός θα συνεχίσει να εξελίσσεται, ωστόσο η βαρύτητα της νόσου που θα προκαλεί θα μειώνεται με την πάροδο του χρόνου καθώς η ανοσία θα αυξάνεται χάρη στον εμβολιασμό αλλά και στη φυσική νόσηση. Περιοδικές εξάρσεις κρουσμάτων και θανάτων πιθανώς θα εμφανίζονται καθώς η ανοσία θα φθίνει, γεγονός που μπορεί να απαιτεί περιοδική χορήγηση ενισχυτικής δόσης εμβολίου σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού».

»Στο καλύτερο σενάριο, θα αναδύονται λιγότερο επιθετικές παραλλαγές του ιού, οπότε ενισχυτικές δόσεις εμβολίων ή επικαιροποιημένα εμβόλια δεν θα χρειάζονται. Στο χειρότερο σενάριο, μια πιο λοιμογόνος και πολύ μεταδοτική παραλλαγή του ιού θα εμφανιστεί και απέναντι σε αυτήν τη νέα απειλή η προστασία του πληθυσμού ενάντια στη σοβαρή νόσηση – είτε μέσω εμβολίων είτε μέσω φυσικής νόσησης – θα μειωθεί ταχέως. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα χρειαστεί σημαντική τροποποίηση των υπαρχόντων εμβολίων και διασφάλιση ότι αυτά θα φθάσουν εγκαίρως στα πιο ευάλωτα άτομα που κινδυνεύουν από σοβαρή νόσηση».

Προκειμένου να βάλουμε ένα τέλος στην οξεία φάση της πανδημίας, εφέτος οι χώρες πρέπει να επενδύσουν σε πέντε βασικές κατευθύνσεις, σύμφωνα με τον κ. Γιασάρεβιτς. «Κατ’ αρχάς στην επιτήρηση, στα εργαστήρια και στα έξυπνα συστήματα στη δημόσια υγεία. Κατά δεύτερον στον εμβολιασμό, στα κοινωνικά μέτρα και στα μέτρα δημόσιας υγείας, κατά τρίτον στη φροντίδα των ασθενών με COVID-19 και στα «ανθεκτικά» συστήματα Υγείας, κατά τέταρτον στην έρευνα και στην ανάπτυξη εργαλείων και θεραπειών και, κατά πέμπτον, στον συντονισμό ώστε να υπάρχει μια μακροπρόθεσμη πλέον διαχείριση της COVID-19».

Κάτοικος της Σαγκάης προσπαθεί να κοιτάξει πίσω από το οδόφραγμα που την κρατά εγκλωβισμένη στη γειτονιά της. Στην Κίνα η πανδημία δεν δείχνει να τελειώνει σύντομα (Reuters)

 Αμφίβολη η εποχικότητα

Στο ερώτημα αν ο SARS-CoV-2 εμφανίζει εποχικότητα με αποτέλεσμα να μας αφήσει… ήσυχους το καλοκαίρι ο κ. Γιασάρεβιτς διευκρίνισε ότι «αυτό που βλέπουμε ήδη με τον ιό της γρίπης και άλλους ιούς είναι ότι τον χειμώνα, στις πιο κρύες συνθήκες, όταν τα άτομα βρίσκονται κυρίως σε εσωτερικούς χώρους, εμφανίζεται αύξηση των κρουσμάτων στο βόρειο και στο νότιο ημισφαίριο. Ωστόσο στους τροπικούς δεν υπάρχει εποχικό μοτίβο της γρίπης. Ετσι η σύλληψη της εποχικότητας δεν ισχύει. Αυτό που ισχύει είναι ότι όταν υπάρχει χαμηλή προστασία ενάντια στον ιό στον πληθυσμό, όταν υπάρχει συνωστισμός σε συνθήκες κατά τις οποίες μια παραλλαγή εξαπλώνεται, θα εμφανιστούν υψηλά επίπεδα μετάδοσης, είτε είναι χειμώνας είτε είναι καλοκαίρι. Ετσι κανένας δεν μπορεί ακόμη να πει αν και κατά πόσο ο SARS-CoV-2 θα καταστεί εποχικός».

Εγχώρια «ιχνηλάτηση»

Σε ποια φάση βρίσκεται όμως συγκεκριμένα το δικό μας ευρωπαϊκό «σπίτι», ρωτήσαμε την Ελενα Γκόμες, επικεφαλής της Ομάδας Συμβάντων Δημόσιας Υγείας για την COVID-19 του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC). Οπως απάντησε, η Γηραιά Ηπειρος δείχνει να βρίσκεται σε φάση μετάβασης από την οξεία φάση της πανδημίας προς μια νέα, πιο βιώσιμη και ολοκληρωμένη προσέγγιση της μακροπρόθεσμης απόκρισης στην COVID-19. «Παρότι οι αριθμοί κρουσμάτων διαφέρουν μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών, η αύξηση του αριθμού τους σε κάποιες χώρες δεν οδηγεί σε σοβαρή νόσο και θάνατο τόσο συχνά όσο πριν. Η κυρίαρχη αυτή τη στιγμή παραλλαγή Ομικρον είναι λιγότερο επιθετική από τις προηγούμενες παραλλαγές του ιού. Ταυτοχρόνως και η ανοσία του πληθυσμού – είτε μέσω εμβολιασμού είτε μέσω νόσησης – έχει αυξηθεί σημαντικά. Ετσι, παρότι η πανδημία του SARS-CoV-2 δεν έχει ακόμη τελειώσει, η Ευρώπη βγαίνει σταδιακά από την οξεία φάση της πανδημίας». Ωστόσο, η εγρήγορση απέναντι στην ιογενή απειλή δεν πρέπει να σταματήσει, τόνισε η κυρία Γκόμες. «Η μείωση της ανοσίας, η πιθανή εποχικότητα του ιού και η πιθανότητα ανάδυσης και εξάπλωσης νέων παραλλαγών του μπορεί να προκαλέσουν μεγάλα κύματα τους επόμενους μήνες ή χρόνια και έτσι αποτελεί προτεραιότητα η ετοιμότητά μας».

Ανάγκη ετοιμότητας

Συνεχής ετοιμότητα, διότι, όπως είπε το στέλεχος του ECDC, δεν γνωρίζουμε αν θα εμφανιστεί μια νέα, πιο επικίνδυνη παραλλαγή του ιού στο μέλλον. «Είναι αβέβαιο αν στο προσεχές μέλλον παραλλαγές που θα προέρχονται από την Ομικρον θα συνεχίσουν να επικρατούν ή αν θα εμφανιστεί μια νέα παραλλαγή που δεν θα σχετίζεται με την Ομικρον. Αν συνεχιστεί η εμφάνιση παραλλαγών που θα προέρχονται από την Ομικρον, πιθανώς αυτές θα έχουν παρόμοιο ή και χαμηλότερο επίπεδο παθογονικότητας σε σύγκριση με αυτό που βλέπουμε τώρα – και μάλιστα με τα αυξανόμενα ποσοστά ανοσίας του πληθυσμού θα μειώνεται ακόμη περισσότερο η παθογονικότητά τους. Ωστόσο νέα στελέχη που ίσως εμφανιστούν και δεν θα συνδέονται με την Ομικρον πιθανότατα θα σχετίζονται με αυξημένη δριμύτητα. Ωστόσο και πάλι τα αυξανόμενα επίπεδα ανοσίας πιθανώς θα αντισταθμίσουν αυτή την επίδραση σε βαθμό τέτοιον ώστε να μην αντικατοπτρίζεται σε βαρύτερη νόσηση και θανάτους στον πληθυσμό».

Τα δεδομένα και η ενισχυτική δόση

Θέσαμε το θέμα της τέταρτης δόσης του εμβολίου για τον γενικό πληθυσμό στον εκπρόσωπο του Οργανισμού Τάρικ Γιασάρεβιτς, ο οποίος σημείωσε: «Απαιτούνται περαιτέρω στοιχεία προτού υπάρξουν σχετικές συστάσεις. Τα διαθέσιµα αυτή τη στιγµή στοιχεία προέρχονται σε µεγάλο βαθµό από µία µόνο πλατφόρµα εµβολίων και υπάρχουν τέσσερις πλατφόρµες εµβολίων διαθέσιµες παγκοσµίως. Ετσι χρειάζεται να συνεχίσουµε να παρακολουθούµε στενά τα δεδοµένα προτού προχωρήσουµε σε συστάσεις για τις επιπλέον ενισχυτικές δόσεις εµβολίων».

Έντυπη έκδοση Το Βήμα