Μισθός 2.900 ευρώ – Τον θέλουμε;

«Η ψηφιακή Εσθονία δεν είναι ο προορισμός, αλλά η πυξίδα του πώς θέλουμε να εξελιχθεί η χώρα μας. Η Ελλάδα θέλει να γίνει μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού της, έχουμε το ταλέντο έχουμε τη δυναμική και έχουμε τη στρατηγική για να το πράξουμε.» (Κ. Πιερρακάκης, Ιανουάριος 2021)

Η ψηφιακή Εσθονία είναι η πυξίδα μας λοιπόν. Ποια όμως είναι η Εσθονία και τι έχει καταφέρει στον ψηφιακό χώρο; Η μικρή αυτή βαλτική χώρα κοντά στις σκανδιναβικές χώρες, έκτασης όσο η Μακεδονία και η Θράκη μαζί, απέκτησε το 1991 την ανεξαρτησία της από τη Σοβιετική Ένωση. Από την πρώτη στιγμή θέτει σαν στρατηγικό στόχο τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Για ποιους λόγους το έκανε αυτό; Κατ’ αρχάς διέθετε έναν χαμηλό κρατικό προϋπολογισμό, ο οποίος λόγω ακριβώς λόγω της έλλειψης χρημάτων δεν έδινε τη δυνατότητα να υποστηρίξει παραδοσιακές γραφειοκρατικές δομές. Ταυτόχρονα αξιοποίησε το γεγονός, ότι υποδομές πληροφορικής της Σοβιετικής Ένωσης είχαν την έδρα τους στην Εσθονία, οπότε υπήρχε ήδη μια σχετική τεχνογνωσία.

Τι άλλο αντιλήφθηκαν πολύ γρήγορα οι Εσθονοί; Για να μπορέσουν να αντισταθμίσουν την έλλειψη φυσικών πόρων στη χώρα τους θα έπρεπε να επενδύσουν σε άλλους πόρους. Και τι έκαναν; Επένδυσαν στο μυαλό τους, δηλαδή στην αποτελεσματική εκπαίδευση με στόχο την βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων, τόσο των μαθητών, όσο όμως και όλου του πληθυσμού. Με λίγα λόγια: στόχευσαν στην πιο επικερδή επένδυση που μπορεί να κάνει μια χώρα και συγκεκριμένα στην εκπαίδευση, τόσο των νέων, αξιοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία, ήδη από το νηπιαγωγείο, όσο όμως και των εργαζομένων μέσω της δια βίου μάθησης.

Τούτων δοθέντων τα πολιτικά κόμματα συμφώνησαν ότι η Εσθονία για να πλησιάσει το επίπεδο των σκανδιναβικών κρατών της περιοχής, θα έπρεπε ν’ αξιοποιήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό, όχι μόνο των υποδομών της, αλλά συνολικά της κοινωνίας της. Κατ’ αυτό τον τρόπο θα επιτάχυνε και θα εξορθολόγιζε τη δημόσια γραφειοκρατία, ενώ παράλληλα θα εξοικονομούσε χρόνο και χρήμα για τους πολίτες που θα χρησιμοποιούσαν αυτές τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Κι έτσι τόσο απλά και ξεκάθαρα ξεκίνησε η Εσθονία στις αρχές της δεκαετίας του 90 τον ψηφιακό της μετασχηματισμό. Που βρίσκεται σήμερα; Εν συντομία και αντί να αναφερθούμε σε διάφορα στοιχεία, δεδομένα, αναλύσεις κι επιτεύγματα, ας ρίξουμε μια ματιά στην οικονομική της εξέλιξη συνδυαστικά με τον τομέα Τεχνολογίας Πληροφορικής Επικοινωνιών (ΤΠΕ, αγγλ. ICT), ο οποίος συμμετέχει με περίπου 6% στο ετήσιο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας. Να σημειωθεί ότι ο μέσος μικτός μηνιαίος μισθός ενός εργαζόμενου στον χώρο αυτό το 2022 αναμένεται να ξεπεράσει τα 2.900€. Εντυπωσιακό;

Μάλλον λογικό επακόλουθο μιας συνεχούς ανάπτυξης, η οποία έχει σαν μοχλό την πληροφορική και η οποία αποτυπώνεται στην εξέλιξη του μέσου εισοδήματος ανά άτομο (δείκτης ΑΕΠ κατά κεφαλήν). Ξεκινώντας λίγο πάνω από 3.100$ το 1995 ξεπέρασε τις 23.000$ το 2020.

Ανάπτυξη, η οποία είναι το αποτέλεσμα μιας στρατηγικής, η οποία εξ αρχής στόχευσε στον ψηφιακό μετασχηματισμό της κοινωνίας της και βασίστηκε στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας σε όλους τους τομείς, τροφοδοτώντας ταυτόχρονα μέσω της εκπαίδευσης τους πολίτες της χώρας με τις απαραίτητες γνώσεις, έτσι ώστε ν’ αποκτούν και να βελτιώνουν τις ψηφιακές τους δεξιότητες. Ένας συνεχής κύκλος: εξέλιξη ψηφιακής τεχνολογίας, απόκτηση ψηφιακής τεχνογνωσίας, διοχέτευσή της μέσω της εκπαίδευσης στους κατοίκους της, βελτίωση ψηφιακών και όχι μόνο δεξιοτήτων και πάλι εξέλιξη ψηφιακής τεχνολογίας κοκ. Ή αλλιώς: εκπαίδευση, πληροφορική και οικονομία αποτελούν μια, όπως θα την αποκαλούσαμε στα «αρχαία ελληνικά» win – win περίπτωση για όλους, τη χώρα, το κράτος, την οικονομία, τον τομέα ICT, αλλά βασικά για όλους τους πολίτες.

Αυτά σχετικά με την ψηφιακή Εσθονία, την «πυξίδα» για τη χώρα μας. Που βρίσκεται όμως σήμερα η Ελλάδα σε σχέση με την Εσθονία; Κατ’ αρχάς ας εστιάσουμε στην οικονομία συγκρίνοντας το ετήσιο εισόδημα των κατοίκων των δύο χωρών μέσω του δείκτη ΑΕΠ κατά κεφαλήν (βλ. Σχεδιάγραμμα 1).

Το 1995 ένας Έλληνας είχε τετραπλάσιο μέσο ετήσιο εισόδημα απ’ αυτό του Εσθονού (περίπου 13.000$ έναντι λίγο περισσότερο των 3.000$). Μέχρι το 2008 ζούσαμε έναν «θρίαμβο» φθάνοντας τα 32.000$, όμως στη συνέχεια μας βρήκε η «καταστροφή», με αποτέλεσμα το 2020 το μέσο ετήσιο εισόδημα του Έλληνα να έχει «βυθιστεί» σε περίπου 18.000$. Κι ο Εσθονός; Από τα 3.000$ του 1995 στα 23.000$ το 2020. Δηλ. 30% περισσότερα ο Εσθονός από τον Έλληνα.

Στη συνέχεια ας συγκρίνουμε τη συμμετοχή του τομέα ICT στο ΑΕΠ των δύο χωρών (βλ. Σχεδιάγραμμα 2):

Σχεδιάγραμμα 2: Προστιθέμενη αξία ICT το 2018 στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε δις € (αριστερά, κόκκινο χρώμα), ως ποσοστό (%) του ΑΕΠ κάθε χώρας (δεξιά, γαλάζιο χρώμα)

Το 2018 η προστιθέμενη αξία του τομέα ICT αντιπροσώπευε το 4,4% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU, γαλάζια ευθεία γραμμή), με την Εσθονία (EE) να καταγράφει 5,6%, σχεδόν το διπλάσιο της  Ελλάδας (EL) με 2,9%.

Ποιο είναι το συμπέρασμα για τη χώρα μας; Ο τομέας ICT μπορεί ν’ αποτελέσει, όπως και στην Εσθονία, βασικό και συνεχή μοχλό βιώσιμης ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Γιατί; Κατ’ αρχάς έχουμε την «πρώτη ύλη», δηλ. το «μυαλό» του Έλληνα προγραμματιστή, το οποίο έχει πέραση στην διεθνή αγορά, βλ. επενδύσεις παγκοσμίων κολοσσών σε κέντρα ανάπτυξης λογισμικού στη χώρα μας. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η ψηφιακή τεχνολογία δεν είναι μόνο ένας αυτόνομος κλάδος, αλλά αποτελεί ήδη και στο μέλλον θ’ αποτελεί όλο και πιο πολύ απαραίτητο συστατικό των περισσότερων τομέων της οικονομίας, η πολλαπλασιαστική άμεση και έμμεση συμμετοχή του συγκεκριμένου τομέα στο ΑΕΠ της χώρας θα έχει ανοδική πορεία (βλ. άρθρο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Ελλάδα 2.0: Οδύσσεια ή Ιθάκη;»).

Πως μπορούμε να το πετύχουμε και ν’ αποκτήσουμε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα; Κατ’ αρχάς να το αντιληφθούμε. Όπως η Εσθονία. Εν συνεχεία να το «καλλιεργήσουμε» τόσο με βραχυπρόθεσμες, όσο και με μακροπρόθεσμες κινήσεις, δηλ. με επενδύσεις. Που; Πρώτα απ’ όλα στην εκπαίδευση. Βραχυπρόθεσμα αξιοποιώντας τους αποφοίτους των Σχολών Πληροφορικής, αλλά και μετεκπαιδεύοντας αποφοίτους άλλων κλάδων, π.χ. μηχανικών, έτσι ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες ανάπτυξης λογισμικού ιδιαίτερα σε ξένες εταιρείες, αλλά ταυτόχρονα και οι ελληνικές να είναι σε θέση να παρέχουν μεταξύ άλλων υπηρεσίες IT outsourcing στη διεθνή αγορά. Άρα ανάπτυξη μέσω άμεσων επενδύσεων στη χώρα μας και ταυτόχρονης αύξησης των εξαγωγών, κάτι που θ’ αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εταιρειών.

Μακροπρόθεσμα θα πρέπει να στοχεύσουμε στη δημιουργία «ψηφιακής» νοοτροπίας σε όλο τον πληθυσμό. Πως; Ξεκινώντας, αν όχι από τον παιδικό σταθμό, από το νηπιαγωγείο και προσφέροντας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης τ’ αντίστοιχα μαθήματα πληροφορικής και προγραμματισμού με τέτοιο τρόπο, ώστε οι μαθητές να χαίρονται να κάνουν αυτά τα μαθήματα. Ει δυνατόν κι οι δάσκαλοι κι οι καθηγητές των. Και να μην αγνοήσουμε τους ενήλικες, εργαζόμενους και μη, οι οποίοι με στοχευμένες εκπαιδεύσεις θα κάνουν πράξη την θεωρία της δια βίου μάθησης. Όπως στην e-σθονία.

Αναφερθήκαμε στο τι πρέπει να κάνουμε, στο γιατί και στο πως. Την «πυξίδα» την έχουμε, πετυχημένα παραδείγματα επίσης, βλ. Πιερρακάκης και η ομάδα του. Δεν φθάνουν όμως μόνο αυτά. Κάποιος πρέπει να πατήσει το πλήκτρο “Enter”. Εδώ ποιος θ’ αναλάβει να το «πληκτρολογήσει»; Ο / η Πιερρα-μέως;

Κι ας μην ξεχνάμε. Ο μισθός μπορεί ν’ ανέρχεται σε 2.900€ μηνιαίως. Τον θέλουμε;

Γιάννης Γούσης, Σύμβουλος Επιχειρήσεων