Η τεχνολογία ως «εργαλείο» στο κυνήγι των τζαμπατζήδων στα ΜΜΜ

Οι δημόσιες αστικές συγκοινωνίες σχεδόν παντού στον κόσμο επιδοτούνται από τις κυβερνήσεις και τις τοπικές αρχές διότι είναι ελλειμματικές. Και είναι ελλειμματικές για δύο βασικούς λόγους. Πρωτίστως για κοινωνικούς λόγους, προκειμένου να κρατηθούν σε χαμηλά επίπεδα τα κόμιστρα δηλαδή, ώστε η αστική μετακίνηση να παραμείνει ένα δημόσιο αγαθό προσιτό στους πολίτες όλων των εισοδηματικών τάξεων. Δευτερευόντως τα ελλείμματα φουσκώνουν εξαιτίας των λαθρεπιβατών. Των τζαμπατζήδων, δηλαδή, που προτιμούν να μετακινούνται τελείως δωρεάν με λεωφορεία, μετρό, τραμ ή με οποιοδήποτε άλλο δημόσιο μέσο μεταφοράς λειτουργεί στην πόλη τους.

Για να αντιμετωπίσει το μεγάλο κόστος της λαθρεπιβίβασης, που υπολογίζουν ότι φθάνει σε ποσοστό το 12% του συνόλου των χρηστών δημόσιων μέσων μεταφοράς και στοιχίζει σε διαφυγόντα έσοδα περί το 1 εκατ. ευρώ ετησίως, η εταιρεία που λειτουργεί τα αστικά λεωφορεία της πόλης Μπεζανσόν της δυτικής Γαλλίας έθεσε από τις 9 Μαΐου πιλοτικά σε εφαρμογή ένα «εργαλείο» με το οποίο ελπίζει να εξαναγκάσει τους τζαμπατζήδες να υιοθετήσουν μια πιο «κοινωνική» συμπεριφορά έναντι των συμπολιτών τους κυρίως. Όσων πληρώνουν εισιτήριο για να μετακινηθούν.

Εγκατέστησε λοιπόν στα λεωφορεία των γραμμών 4 και 5 της πόλης ένα «απατεωνόμετρο», όπως το ονόμασε, προκειμένου να καταγράψει το μέγεθος της λαθρεπιβίβασης, αλλά και τις συνήθειες και τις ιδιαιτερότητες των τζαμπατζήδων, προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με πιο στοχευμένους, άρα και αποτελεσματικότερους ελέγχους.

«Έξυπνες» καταγραφές

Η λειτουργία του συστήματος είναι απλή. Σε κάθε στάση ένας μηχανισμός καταγράφει τον αριθμό των επιβατών που εισέρχονται και εξέρχονται από το λεωφορείο. Ταυτόχρονα τα ακυρωτικά μηχανήματα καταγράφουν όσους «χτυπούν» εισιτήριο. Μια απλή αφαίρεση αρκεί για να διαπιστωθεί πόσοι είναι οι τζαμπατζήδες.

Η πειραματική καταγραφή θα συνεχιστεί στις συγκεκριμένες γραμμές έως τον Ιούλιο. Στη συνέχεια τα «απατεωνόμετρα» θα εγκατασταθούν στα λεωφορεία άλλων γραμμών της Μπεζανσόν. Στόχος είναι να καταγραφούν επακριβώς όχι μόνο όσοι δεν ακυρώνουν τα εισιτήριά τους αλλά να διαπιστωθεί σε ποιες στάσεις συχνάζουν οι περισσότεροι «αμελείς». Και ποιες ώρες της ημέρας κυκλοφορούν συνήθως.

Για την ώρα η καινοτομία αυτή, που αναπτύχθηκε από την εταιρεία δημοσίων αστικών συγκοινωνιών της Μπεζανσόν, Keolis, σε συνεργασία με μια εταιρεία που εδρεύει στη Λυών και ειδικεύεται στις υπολογιστικές επιστήμες, δεν έχει ως στόχο την τιμωρία των τζαμπατζήδων αλλά τον εντοπισμό και τον… εκφοβισμό τους.

Θέλει να τους δείξει ότι πλέον θα είναι πιο δύσκολο να ξεφεύγουν, αφού μετά την επεξεργασία των στοιχείων, ομάδες ελεγκτών θα εστιάσουν τη δράση τους τοπικά στους σταθμούς και χρονικά στις ώρες όπου εντοπίζεται οξύτερο το φαινόμενο.

Στο μυαλό του τζαμπατζή

Για την ώρα οι ομάδες των ελεγκτών στα αστικά λεωφορεία της Μπεζανσόν εργάζονται επτά ημέρες την εβδομάδα και πραγματοποιούν 30.000 ελέγχους επιβατών μηνιαίως. Αλλά, όπως προαναφέρθηκε, το «χόμπι» της λαθρεπιβίβασης στοιχίζει (μόνο στο δίκτυο Ginko των λεωφορείων της πόλης) περί το ένα εκατομμύριο ευρώ ετησίως.

Στο ρεπορτάζ της «Le Figaro» από τη Μπεζανσόν δεν διευκρινίζεται πόσο κοστίζει, κατά μέσον όρο, το εισιτήριο ή μια μηνιαία κάρτα απεριορίστων διαδρομών για τα λεωφορεία και τα άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς της πόλης. Ούτε το ποσό που πληρώνουν ως πρόστιμο οι παραβάτες. Όμως οι τζαμπατζήδες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης γνωρίζουν τη συχνότητα με την οποία συλλαμβάνονται. Και με βάση το κόστος του προστίμου υπολογίζουν αν τους συμφέρει ή όχι να «χτυπούν» εισιτήριο.

Αν δηλαδή, για παράδειγμα, μια μηνιαία κάρτα απεριορίστων διαδρομών κοστίζει 30 ευρώ και το πρόστιμο για τους παραβάτες είναι 60 ευρώ, τότε αν κάποιος τζαμπατζής δεν συλλαμβάνεται συχνότερα από μια φορά το δίμηνο, τότε είναι κερδισμένος. Δεν τον συμφέρει να βγάζει κάρτα. Και συνήθως οι έλεγχοι στις γραμμές των λεωφορείων και των τραμ δεν είναι τόσο συχνοί.

«Συστημένοι» επί του πεδίου

Παρεμπιπτόντως πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόβλημα των τζαμπατζήδων στο μετρό έχει, ειδικά στη Γαλλία, λυθεί. Οι εταιρείες έχουν εγκαταστήσει στις εισόδους πανάκριβα συστήματα διπλού μπλοκαρίσματος και είναι αδύνατο να «γλιστρήσει» και να φτάσει κάποιος στις αποβάθρες αν δεν διαθέτει τις ικανότητες ενός… Χουντίνι.

Στις πόρτες των λεωφορείων και των τραμ, όμως, δεν μπορούν να τοποθετηθούν ανάλογα συστήματα. Αλλά με το «απατεωνόμετρο» οι εταιρείες αστικών συγκοινωνιών θα έχουν στη διάθεσή τους μια «ακτινογραφία» των διαδρομών που κάνουν και των ωρών που μετακινούνται οι τζαμπατζήδες. Και θα στέλνουν τους ελεγκτές «συστημένους» επί του πεδίου της παρανομίας, τη σωστή μέρα και ώρα.