REPοwerEU: Προς την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης

H ατζέντα REPowerEU της Ευρώπης – η απάντηση της ενεργειακής της πολιτικής στην επιθετικότητα της Ρωσίας – θέτει με ακρίβεια τις ορθές προτεραιότητες. Θα μειώσει δραστικά την εξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων και θα επιταχύνει την ανάπτυξη της εγχώριας αιολικής ενέργειας.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία μας υπενθύμισε ότι η ενεργειακή πολιτική είναι πολιτική ασφάλειας. Ένα ενεργειακό σύστημα που στηρίζεται σε εγχώριες, ανανεώσιμες και με προσιτές στον καταναλωτή τιμές, είναι καλύτερο για την ασφάλειά μας. Μειώνει τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθεί η ενέργεια ως γεωπολιτικό όπλο. Μας δίνει ελευθερία από αναξιόπιστους και ανεπιθύμητους προμηθευτές.

Ένα μεγάλο βήμα προς την ενεργειακή ασφάλεια

Στις 18 Μαΐου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Σχέδιο Δράσης REPowerEU, την απάντηση της ενεργειακής πολιτικής σε αυτήν ακριβώς την απειλή. Η Επιτροπή είναι ξεκάθαρη: πρέπει να σταματήσει η υπερβολική εξάρτηση από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία και αλλού. Θέλει να μειώσει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου κατά δύο τρίτα πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους και να τερματιστούν όλες οι ρωσικές εισαγωγές ενέργειας έως το 2027.

Κρίσιμο στοιχείο για αυτό το στόχο είναι η μαζική ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ο εξηλεκτρισμός του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης. Σήμερα, μόνο το ένα τέταρτο της ενέργειας που καταναλώνουμε στην Ευρώπη είναι ηλεκτρική. Τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης κατανάλωσης. Η ΕΕ θέλει το 75% του ενεργειακού συστήματος να λειτουργεί με ηλεκτρική ενέργεια έως το 2050.

Αντιμετώπιση της αδειοδοτικής γραφειοκρατίας

Με το REPowerEU, η ΕΕ θέλει να αυξήσει την εγκατεστημένη αιολική ισχύ από 190 GW σε τουλάχιστον 480 GW έως το 2030. Αναγνωρίζει ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μια σημαντική απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης των αιολικών πάρκων.

Επί του παρόντος, η αδειοδότηση διαρκεί πολύ και είναι πολύ περίπλοκη. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει την αλλαγή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας:

Τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα θεωρείται πλέον ότι υπηρετούν «υπέρτατο δημόσιο συμφέρον». Αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη στάθμιση με άλλα αγαθά, και έτσι, κατά περίπτωση, μπορεί να δίνεται προτεραιότητα στην εγκατάστασή τους. Η προσέγγιση αυτή θα εφαρμόζεται κατά την τρέχουσα ενεργειακή κρίση και μέχρι να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα.

Περιοχές “Go-to”

Τα κράτη μέλη πρέπει να ορίσουν ευρύτερες περιοχές «go-to» για ανανεώσιμες πηγές. Έπειτα από μια στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση για όλη την περιοχή, η κατασκευή των έργων Α.Π.Ε. θα πρέπει να εγκρίνεται εντός ενός έτους από την αίτηση.

Για τις υπόλοιπες περιοχές, το σχέδιο REPowerEU διατηρεί τις υφιστάμενες προθεσμίες αδειοδότησης που ήδη προβλέπονται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία  – δύο χρόνια για τα νέα έργα και ένα έτος για τα έργα ριζικής ανακαίνισης (repowering). Διευκρινίζεται με σαφήνεια ότι η υφιστάμενη διετής προθεσμία αφορά όλες τις άδειες, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Παράλληλα, η Επιτροπή εξέδωσε λεπτομερείς οδηγίες και συστάσεις προς τις εθνικές κυβερνήσεις σχετικά με το πώς ακριβώς μπορούν να απλοποιήσουν τους κανόνες και τις διαδικασίες αδειοδότησης.

Προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα

Το Σχέδιο Δράσης REPowerEU είναι εξαιρετικό για την αδειοδότηση. Τώρα η Επιτροπή πρέπει να επικεντρωθεί στην ενίσχυση των αλυσίδων εφοδιασμού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή αλυσίδα εφοδιασμού αιολικής ενέργειας αντιμετωπίζει προβλήματα. Και οι πέντε ευρωπαίοι κατασκευαστές ανεμογεννητριών λειτουργούν με ζημία. Κλείνουμε εργοστάσια και χάνουμε θέσεις εργασίας – ακριβώς τη στιγμή που θα έπρεπε να αναπτυσσόμαστε για να ανταποκριθούμε στην τεράστια ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας που θέλει η Ευρώπη. Εάν συνεχιστεί αυτό, η ίδια η Πράσινη Συμφωνία θα αντιμετωπίσει προβλήματα, και φυσικά οι στόχοι ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.

Διατήρηση της εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ευρώπη

Για το σκοπό αυτό, η ΕΕ πρέπει να εφαρμόσει τις σωστές βιομηχανικές και εμπορικές πολιτικές για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας της αιολικής βιομηχανίας. Η απλούστευση της αδειοδότησης θα βοηθήσει γιατί θα αυξήσει την αγορά. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να σχεδιάσουν τους διαγωνισμούς για νέα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με τον σωστό τρόπο: θα πρέπει να επιταχύνουν τους νέους διαγωνισμούς και να ανταμείβουν την προστιθέμενη αξία που η ευρωπαϊκή βιομηχανία προσφέρει στη βιωσιμότητα και στην αποτελεσματική ενσωμάτωση στο Σύστημα. Η ΕΕ πρέπει επίσης να υποστηρίξει την «επαν-ευρωποίηση» εξαρτημάτων και υλικών που εισάγουμε αυτήν τη στιγμή από την Ασία.

«Ενέργεια ελευθερίας»

Είναι θετικό που το REPowerEU υποστηρίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρέχοντα σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ. Σε μια ολοένα και πιο περίπλοκη αγορά, οι επενδυτές και οι επιχειρήσεις που ενεργούν για να πετύχει η Πράσινη Συμφωνία δεν χρειάζονται επιπλέον αβεβαιότητα.

Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας το έθεσε καλύτερα: «Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ενέργεια ελευθερίας». Με το RepowerEU, η Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται λίγο πιο ελεύθερη, πλησιάζοντας πιο κοντά σε ένα εγχώριο, καθαρό και αποκεντρωμένο ενεργειακό σύστημα – το οποίο είναι ανεξάρτητο από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. Σε ένα τέτοιο ενεργειακό σύστημα η αιολική ενέργεια έχει να παίξει κεντρικό ρόλο.

Η Ελλάδα δεν πρέπει να χάσει την ευκαιρία να είναι στην πρωτοπορία για την επίτευξη του στόχου αυτού. Το πλούσιο αιολικό δυναμικό της, χερσαίο και θαλάσσιο, είναι ο 100% βεβαιωμένος ενεργειακός της πλούτος. Μαζί με επενδύσεις στις υπόλοιπες Α.Π.Ε., την αποθήκευση και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις μπορεί να καταστήσει την Ελλάδα σημαντικό πυλώνα της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης, να προσφέρει νέες δουλειές και ανάπτυξη, να εξασφαλίσει φθηνό ρεύμα με σταθερές τιμές και βέβαια να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

*Ο Giles Dickson είναι Δ/νων Σύμβουλος WindEurope, της ευρωπαϊκής ένωσης αιολικής ενέργειας

*Ο Παναγιώτης Λαδακάκος είναι Πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ, της ελληνικής επιστημονικής ένωσης αιολικής ενέργειας