Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Να θεωρείται έγκλημα η παραβίαση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας

Νέους κανόνες για τη δέσμευση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων ρώσων ολιγαρχών και την ένταξη της παραβίασης των κυρώσεων στην ευρωπαϊκή νομοθεσία περί εγκλημάτων πρότεινε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Κομισιόν έκρινε ότι ενώ η ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία συνεχίζεται, είναι πρωταρχικής σημασίας να εφαρμοστούν στο ακέραιο τα μέτρα σε βάρος της Ρωσίας και να μην επιτραπεί η παραβίασή τους.

Οι σημερινές προτάσεις στοχεύουν στο να διασφαλίσουν ότι τα περιουσιακά στοιχεία φυσικών προσώπων και οντοτήτων που παραβιάζουν τα περιοριστικά μέτρα μπορούν να δημευθούν αποτελεσματικά στο μέλλον.

Οι προτάσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της Task Force «Freeze and Seize», που συστάθηκε από την Επιτροπή τον Μάρτιο.

Στον κατάλογο των εγκλημάτων

Κατά πρώτον, η Επιτροπή προτείνει να προστεθεί η παραβίαση των περιοριστικών μέτρων στον κατάλογο των εγκλημάτων της ΕΕ. Αυτό θα επιτρέψει τη θέσπιση ενός κοινού βασικού προτύπου για τα ποινικά αδικήματα και τις ποινές σε ολόκληρη την ΕΕ. Με τη σειρά τους, τέτοιοι κοινοί κανόνες της ΕΕ θα διευκόλυναν τη διερεύνηση, τη δίωξη και την τιμωρία των παραβιάσεων των περιοριστικών μέτρων σε όλα τα κράτη μέλη.

Η παραβίαση των περιοριστικών μέτρων πληροί τα κριτήρια που ορίζονται στο άρθρο 83 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, καθώς αποτελεί έγκλημα στην πλειονότητα των κρατών μελών.

Είναι επίσης ένα ιδιαίτερα σοβαρό έγκλημα, επισημαίνει η Κομισιόν, καθώς μπορεί να διαιωνίζει απειλές για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και έχει ένα σαφές διασυνοριακό πλαίσιο, το οποίο απαιτεί ενιαία απάντηση σε επίπεδο ΕΕ και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιπροσθέτως στην πρόταση, η Επιτροπή καθορίζει πώς θα μπορούσε να είναι μια μελλοντική οδηγία για τις ποινικές κυρώσεις σε μια ανακοίνωση με παράρτημα.

Τα πιθανά ποινικά αδικήματα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: εμπλοκή σε ενέργειες ή δραστηριότητες που αποσκοπούν στην άμεση ή έμμεση παράκαμψη των περιοριστικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της απόκρυψης περιουσιακών στοιχείων· αποτυχία δέσμευσης κεφαλαίων που ανήκουν, κατέχονται ή ελέγχονται από καθορισμένο πρόσωπο/οντότητα· ή η ενασχόληση με το εμπόριο, όπως η εισαγωγή ή η εξαγωγή αγαθών που καλύπτονται από εμπορικές απαγορεύσεις.

Μόλις τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφωνήσουν στην πρωτοβουλία της Επιτροπής να επεκτείνει τον κατάλογο των εγκλημάτων της ΕΕ, η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετική πρόταση βασισμένη στη συνοδευτική ανακοίνωση και το παράρτημα.

Ενίσχυση των κανόνων της ΕΕ για την ανάκτηση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων

Δεύτερον, η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση οδηγίας για την ανάκτηση και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων.

Ο βασικός στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η παραβίαση δεν αποδίδει, στερώντας τους παραβάτες  από τα παράνομα κέρδη τους και περιορίζοντας την ικανότητά τους να διαπράττουν περαιτέρω αντίστοιχες παραβιάσεις.

Οι προτεινόμενοι κανόνες θα ισχύουν επίσης για την παραβίαση περιοριστικών μέτρων, διασφαλίζοντας τον αποτελεσματικό εντοπισμό, τη δέσμευση, τη διαχείριση και τη δήμευση των εσόδων που προέρχονται από την παραβίαση περιοριστικών μέτρων.

Η πρόταση εκσυγχρονίζει τους κανόνες της ΕΕ για την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων, μεταξύ άλλων, με:

• Επέκταση της εντολής των Γραφείων Ανάκτησης Περιουσιακών Στοιχείων για τον γρήγορο εντοπισμό και τον εντοπισμό περιουσιακών στοιχείων ατόμων και οντοτήτων που υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα της ΕΕ. Αυτές οι εξουσίες θα ισχύουν επίσης για εγκληματικά περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της επείγουσας δέσμευσης περιουσιακών στοιχείων όταν υπάρχει κίνδυνος εξαφάνισης περιουσιακών στοιχείων.
• Διεύρυνση των δυνατοτήτων δήμευσης περιουσιακών στοιχείων από ένα ευρύτερο σύνολο εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της παραβίασης των περιοριστικών μέτρων της ΕΕ, μόλις εγκριθεί η πρόταση της Επιτροπής για την επέκταση του καταλόγου των εγκλημάτων της ΕΕ.
• Ίδρυση γραφείων διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ για να διασφαλιστεί ότι τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία δεν θα χάσουν την αξία τους, επιτρέποντας την πώληση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων που θα μπορούσαν εύκολα να υποτιμηθούν ή να είναι δαπανηρή η συντήρηση.

Ιστορικό

Τα περιοριστικά μέτρα αποτελούν ουσιαστικό εργαλείο για την υπεράσπιση της διεθνούς ασφάλειας και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, περιορισμούς εισαγωγών και εξαγωγών και περιορισμούς στις τραπεζικές και άλλες υπηρεσίες. Επί του παρόντος, υπάρχουν περισσότερα από 40 καθεστώτα περιοριστικών μέτρων στην ΕΕ και οι κανόνες που ποινικοποιούν τις παραβιάσεις τέτοιων μέτρων διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών.

Η Ένωση έχει θέσει σε εφαρμογή μια σειρά περιοριστικών μέτρων κατά Ρώσων και Λευκορώσων ατόμων και εταιρειών, καθώς και τομεακά μέτρα, ορισμένα από τα οποία χρονολογούνται από το 2014. Η εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων της ΕΕ μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία δείχνει την πολυπλοκότητα του προσδιορισμού περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν σε ολιγάρχες, οι οποίοι τα κρύβουν σε διαφορετικές δικαιοδοσίες μέσω πολύπλοκων νομικών και οικονομικών δομών. Η ασυνέπεια απέναντι στην επιβολή περιοριστικών μέτρων υπονομεύει την ικανότητα της Ένωσης να μιλά με μία φωνή.

Προκειμένου να ενισχυθεί ο συντονισμός σε επίπεδο Ένωσης για την επιβολή αυτών των περιοριστικών μέτρων, η Επιτροπή δημιούργησε την Task Force «Freeze and Seize». Εκτός από τη διασφάλιση του συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών, η Task Force επιδιώκει να διερευνήσει την αλληλεπίδραση μεταξύ περιοριστικών μέτρων και μέτρων ποινικού δικαίου. Μέχρι στιγμής, τα κράτη μέλη ανέφεραν δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία αξίας 9,89 δισ. ευρώ και μπλοκάρουν συναλλαγές αξίας 196 δισ. ευρώ. Στις 11 Απριλίου, η Europol, από κοινού με τα κράτη μέλη, την Eurojust και τον Frontex, ξεκίνησε την επιχείρηση Oscar για να υποστηρίξει οικονομικές και ποινικές έρευνες που στοχεύουν εγκληματικά περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που καλύπτονται από κυρώσεις της ΕΕ.

Τα περιοριστικά μέτρα είναι αποτελεσματικά μόνο εάν επιβάλλονται συστηματικά και πλήρως και οι παραβιάσεις τιμωρούνται. Τα κράτη μέλη καλούνται ήδη να θεσπίσουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για παραβιάσεις περιοριστικών μέτρων. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη χρησιμοποιούν πολύ ευρύτερους ορισμούς, άλλα έχουν πιο λεπτομερείς διατάξεις. Σε ορισμένα κράτη μέλη, η παραβίαση περιοριστικών μέτρων είναι διοικητικό και ποινικό αδίκημα, σε ορισμένα καθαρά ποινικό αδίκημα, και σε ορισμένα, οι παραβιάσεις περιοριστικών μέτρων επί του παρόντος οδηγούν μόνο σε διοικητικές κυρώσεις. Αυτό το συνονθύλευμα δίνει τη δυνατότητα στα άτομα που υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα να τα παρακάμψουν.

Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης σήμερα έκθεση προόδου σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για την ασφάλεια της Ένωσης, η οποία υπογραμμίζει τις απειλές για την ασφάλεια που προέρχονται από τον απρόκλητο και αδικαιολόγητο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η έκθεση τονίζει την ανάγκη μιας συντονισμένης προσέγγισης της ΕΕ σε μια σειρά θεμάτων και τονίζει ότι η καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος αποτελεί μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες της ΕΕ για τη διασφάλιση μιας Ένωσης ασφάλειας για όλους.

Δηλώσεις

Η Αντιπρόεδρος για τις Αξίες και τη Διαφάνεια, Věra Jourová δήλωσε: «Οι κυρώσεις της ΕΕ πρέπει να γίνονται σεβαστές και όσοι προσπαθούν να τις παρακάμψουν να τιμωρούνται. Η παραβίαση των κυρώσεων της ΕΕ είναι σοβαρό έγκλημα και πρέπει να έχει σοβαρές συνέπειες. Χρειαζόμαστε κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για να το καθορίσουμε αυτό. Ως Ένωση υπερασπιζόμαστε τις αξίες μας και πρέπει να κάνουμε όσους κρατούν σε λειτουργία την πολεμική μηχανή του Πούτιν να πληρώσουν το τίμημα».

Ο Επίτροπος Δικαιοσύνης και Καταναλωτών, Ντιντιέ Ρέιντερς, δήλωσε: «Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα πρόσωπα ή οι εταιρείες που παρακάμπτουν τα περιοριστικά μέτρα της ΕΕ τηρούνται σε λογαριασμό. Μια τέτοια ενέργεια είναι ποινικό αδίκημα που θα πρέπει να τιμωρείται αυστηρά σε ολόκληρη την ΕΕ. Επί του παρόντος, οι αποκλίνοντες ποινικοί ορισμοί και κυρώσεις όσον αφορά την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων μπορούν να οδηγήσουν σε ατιμωρησία. Πρέπει να κλείσουμε τα κενά και να παρέχουμε στις δικαστικές αρχές τα κατάλληλα εργαλεία για τη δίωξη των παραβιάσεων των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης».

Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ylva Johansson είπε: «Τα αφεντικά του εγκλήματος χρησιμοποιούν τον εκφοβισμό και τον φόβο για να αγοράσουν τη σιωπή και την πίστη. Αλλά συνήθως η απληστία τους σημαίνει ότι αποκτούν έναν πλούσιο τρόπο ζωής. Αυτό αφήνει πάντα ίχνη. Τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νέα εργαλεία για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος ακολουθώντας αυτό το ίχνος περιουσιακών στοιχείων. Αυτή η πρόταση επιτρέπει στους υπεύθυνους ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων να εντοπίζουν και να παγώνουν: να εντοπίζουν πού βρίσκονται τα περιουσιακά στοιχεία και να εκδίδουν επείγουσα εντολή δέσμευσης. Ο εντοπισμός επιτρέπει την ανεύρεση περιουσιακών στοιχείων και η επείγουσα δέσμευση δίνει χρόνο στα δικαστήρια να ενεργήσουν. Αυτή η πρόταση θα καλύψει νέους τύπους εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας όπλων, του εκβιασμού, ύψους 50 δισεκατομμυρίων. Η πρότασή μας πηγαίνει επίσης πέρα από τον ανεξήγητο πλούτο. Όσοι βρίσκονται στην κορυφή των εγκληματικών συμμοριών δεν θα είναι πλέον απομονωμένοι από τη δίωξη. Τέλος, η ποινικοποίηση της παραβίασης των κυρώσεων σημαίνει ότι ο χρόνος αντίδρασης εναντίον αδίστακτων παραγόντων είναι πολύ πιο γρήγορος».