Εξοπλισμοί

Ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν αντιδρά με σφοδρότητα και εφηβική αγένεια («δεν υπάρχει για μένα Μητσοτάκης») και οδηγεί για μία ακόμη φορά σε ναυάγιο την προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων. Ο φαύλος κύκλος δεν θέλει να σπάσει. Αν και ευστόχως ο έλληνας πρωθυπουργός δεν παγιδεύεται στη λογική της έντασης.

Η επίσκεψη στην Ουάσιγκτον ενοχλεί. Και ενοχλεί γιατί ήταν εξόχως πετυχημένη στην ανάδειξη του σύγχρονου πολύπλευρου ρόλου της Ελλάδας. Ο μόνος προβληματισμός που μπορεί να διατυπωθεί αφορά την (προ)δέσμευση να αποκτήσει η χώρα το αμερικανικό αεροσκάφος 5ης γενιάς F-35 από το 2028 και μετά, όταν θα υπάρξει ο αναγκαίος δημοσιονομικός χώρος.

Ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην αγορά μιας μοίρας (18-24 αεροσκαφών δηλαδή). Ετσι, μετά την αγορά των 24 Rafale από τη Γαλλία (Ντασό) θα ακολουθήσει η αγορά από τις ΗΠΑ των F-35 (Λόκχιντ Μάρτενς). Δεν είμαι ειδικός για να εκτιμήσω τα θεαματικά – όπως γράφεται – πλεονεκτήματα του εν λόγω αεροσκάφους ειδικά για το Αιγαίο. Αλλά το γεγονός ότι η χώρα μπαίνει σε μια νέα κούρσα εξοπλισμών δεν μπορεί να θεωρηθεί η πλέον άριστη εξέλιξη. Το αεροσκάφος αυτό είναι ιδιαίτερα δαπανηρό (82 εκατ. δολάρια χωρίς τον εξοπλισμό του) και με πολύ υψηλό κόστος λειτουργίας. Και βέβαια η Ελλάδα θα πρέπει να έχει επαρκή και ικανή αποτρεπτική δύναμη.

Αλλά άλλο «αποτροπή» και εντελώς διαφορετικό «η κούρσα εξοπλισμών». Η χώρα ήδη με τις πρόσφατες αγορές νέων οπλικών συστημάτων εκτόξευσε τις αμυντικές της δαπάνες στο 3,84% του ΑΕΠ, τις υψηλότερες απ’ όλες τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ περιλαμβανομένων και των ΗΠΑ (ΕΕ, 1,5%).

Φαίνεται ωστόσο να είναι βαθιά εμπεδωμένη η πεποίθηση ότι με τους ισχυρούς εξοπλισμούς («σκληρή ισχύς») διασφαλίζεται η ακεραιότητα της χώρας ή ότι θα οδηγηθεί η άλλη πλευρά σε αναδίπλωση θέσεων. Η εμπειρία δείχνει το αντίθετο. Οι (αλόγιστοι) εξοπλισμοί κατά κανόνα διαιωνίζουν τον φαύλο κύκλο. Η άλλη πλευρά επιδίδεται σε αντίστοιχους εξοπλισμούς και ως εκ τούτου η επιδίωξη της υπεροπλίας καθίσταται απατηλός στόχος (ο Ερντογάν διαφημίζει ήδη τα νέα του υποβρύχια). Μια χώρα που επένδυσε κολοσσιαία ποσά τα τελευταία χρόνια σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς ήταν η Ρωσία (αύξηση στρατιωτικών δαπανών 292% την τελευταία εικοσαετία!). Το αποτέλεσμα των εξοπλισμών αυτών φάνηκε επί του πεδίου, στον πόλεμο της Ουκρανίας. Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις ηττήθηκαν πανηγυρικά. Και δεν ηττήθηκαν γιατί η Ουκρανία είχε καμιά υπεροπλία. Ηρωισμό και ψυχή είχε (και βοήθεια από Δύση / ΗΠΑ βέβαια). Και εν πάση περιπτώσει η κατοχύρωση της ασφάλειας, ανεξαρτησίας, ακεραιότητας της χώρας είναι συνάρτηση πολλών παραμέτρων. Οπως λ.χ. των διπλωματικών συμμαχιών, των ρητρών αμοιβαίας συνδρομής (όπως της ΕΕ, άρθ. 42,7 ΣΕΕ ή αυτή με τη Γαλλία, κ.α.). Αλλά στη λογική των συνεχών εξοπλισμών ενθυλακώνεται και μια άλλη παραδοχή: ότι ακόμη και σε βάθος χρόνου (μετά το 2028) τα προβλήματα που έχουμε με τη γείτονα θα συνεχίζονται και ίσως εντείνονται. Τα έχουμε άλλωστε εδώ και πενήντα χρόνια. Επιπλέον, οι νέες επενδύσεις σε εξοπλισμούς μπορεί να βρεθούν σε δυσαρμονία με τη νέα πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης σύμφωνα με την οποία οι «στρατιωτικές επενδύσεις» θα πρέπει να συντονίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας. Να είναι «ευρωπαϊκές»…

Αλλά εάν υπήρξε ένα κάποιο ελλειμματικό στοιχείο στη γενικώς λαμπρή παρουσία του Πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον αυτό ήταν εμφανώς η μάλλον ισχνή αναφορά στην Ευρώπη…

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Tελευταίο του βιβλίο: Επιτεύγματα και στρατηγικά λάθη της εξωτερικής πολιτικής της Μεταπολίτευσης (Θεμέλιο).