ΗΠΑ και Κίνα: Ο μεγάλος… τελικός σε γεωπολιτική και οικονομία

Μπορεί τα βλέμματα των ποδοσφαιρόφιλων της Ευρώπης – και μεγάλου μέρους του πλανήτη – να στράφηκαν εδώ και ημέρες στον τελικό των τελικών, τη αναμέτρηση του Παρισιού ανάμεσα στη «βασίλισσα» Ρεάλ Μαδρίτης και τους «you’ll never walk alone» της Λίβερπουλ, στο γήπεδο της γεωπολιτικής και της οικονομίας, όμως, οι πάντες μοιάζουν σιγά-σιγά να ετοιμάζονται και να πιάνουν πόστα για τον άλλο μεγάλο τελικό: Των Ηνωμένων Πολιτειών με την Κίνα, που έχει ως βαρύτιμο έπαθλο την παγκόσμια ηγεμονία στον 21^ο αιώνα.

Παρά το γεγονός, άλλωστε, ότι το κύριο πολεμικό μέτωπο βρίσκεται εδώ και τρεις μήνες στην Ουκρανία, αποτελεί κοινό μυστικό ότι όσα συμβαίνουν εκεί αποτελούν κάτι σαν… σκηνές από ταινία προσεχώς από το θρίλερ που θα παιχθεί, αργά ή γρήγορα, στην «οθόνη» της νοτιοανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού. Όσο για την έκβαση του εν εξελίξει πολέμου, που έχει ως πρωταγωνίστρια τη Ρωσία, οι ειδικοί μοιάζουν να συμφωνούν ότι αυτό που κυρίως θα κρίνει είναι οι συσχετισμοί που θα έχουν διαμορφωθεί όταν σημάνει η ώρα της Αμερικής και της Κίνας.

Επειδή δε η στιγμή αυτή είναι βέβαιο ότι θα έρθει, όπως διδάσκει και η ιστορία της «εναλλαγής» των υπερδυνάμεων, η οποία ποτέ δεν συντελέστηκε ειρηνικά και μέσω διαλόγου, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι έχουν αρχίσει να προετοιμάζονται από τώρα, σε όλα τα επίπεδα.

Ετοιμάζονται πυρετωδώς

Σε στρατιωτικό, συνεχίζουν να αναπτύσσουν και να εξελίσσουν τις μεγαλύτερες και πιο τρομακτικές πολεμικές μηχανές που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι δύο χώρες δαπανούν (επισήμως και ανεπισήμως) σχεδόν ένα τρισ. δολάρια ετησίως για τον σκοπό αυτό, σε αέρα, ξηρά, θάλασσα, διάστημα, Διαδίκτυο και όπου αλλού μπορεί κανείς να φανταστεί.

Σε πολιτικό-διπλωματικό, οικοδομούν προσεκτικά αλλά εντατικά τις συμμαχίες τους. Η συνθήκη AUKUS που υπέγραψαν οι ΗΠΑ με Βρετανία και Αυστραλία, όπως και η Quad με Ιαπωνία, Νότιο Κορέα και Ινδία και, από την άλλη, η κοινή στάση του Πεκίνου με τη Μόσχα σε όλα σχεδόν τα σημαντικά θέματα, καθώς και η συμφωνία συνεργασίας της Κίνας με τα – μικροσκοπικά αλλά στρατηγικής σημασίας – Νησιά του Σολομώντα αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

Σε οικονομικό και νομισματικό, επίσης, το δολάριο και το γιουάν έχουν εδώ και καιρό ξεκινήσει τη δική τους αναμέτρηση. Όμιλοι-κολοσσοί όλων των κλάδων, με τη χείρα βοηθείας (φανερή ή κρυφή) των κυβερνήσεων και των κρατικών μηχανισμών, προσπαθούν με κάθε τρόπο να διασφαλίσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες αγορές και σφαίρες επιρροής. Επενδύσεις και εξαγορές, προνομιακές συνεργασίες, ακόμη και δασμοί ή κυρώσεις – όλα επιτρέπονται σε αυτή την αρένα, όπου η σύγκρουση διεξάγεται μέχρι τελικής πτώσης.

Προπαγάνδα και παραμύθια

Σε επικοινωνιακό επίπεδο, τέλος, οι μηχανισμοί και των δύο στρατοπέδων δουλεύουν επίσης στο φουλ, ενώ η προπαγάνδα, όπως και η κοροϊδία, πάνε κυριολεκτικά… σύννεφο. Κάτι που αποτυπώθηκε σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις το τελευταίο διάστημα, με τη μία να αφορά στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος παρουσίασε την Πέμπτη το πλαίσιο της στρατηγικής της χώρας του έναντι της Κίνας.

Στην αρχή των δηλώσεών του, ο Μπλίνκεν υπήρξε αποκαλυπτικά ειλικρινής, επιβεβαιώνοντας ότι η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ τον απασχολεί περισσότερο από τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Την χαρακτήρισε, για μια ακόμη φορά, ως «τη σημαντικότερη μακροπρόθεσμη απειλή για την παγκόσμια τάξη πραγμάτων» – άρα και για τις ΗΠΑ, που κυριαρχούν σε αυτήν.

Τόνισε, επίσης, ότι είναι «η μοναδική χώρα που όχι απλώς έχει την πρόθεση, αλλά διαθέτει και την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική ισχύ» για να αλλάξει τα δεδομένα – άρα, να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ. «Για να το πω απλά, ΗΠΑ και Κίνα είναι αναγκασμένες να αντιμετωπίζουν η μία την άλλη για το ορατό μέλλον», σημείωσε.

Επιχείρηση περικύκλωση

Ακολούθησε το… προπέτασμα καπνού, για να συγκαλύψει τις πραγματικές προθέσεις και την τακτική της Ουάσιγκτον. «Δεν επιδιώκουμε τη σύγκρουση ούτε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο. Αντιθέτως, είμαστε αποφασισμένοι να τα αποφύγουμε. Δεν θέλουμε να εμποδίσουμε την Κίνα να αναλάβει ρόλο μιας μεγάλης δύναμης ή να την εμποδίσουμε να αναπτύξει την οικονομία της ή να προωθήσει τα συμφέροντα του λαού της», ισχυρίστηκε.

Μόνο που διαψεύστηκε από τα ίδια του τα λόγια, καθώς στη συνέχεια ξεκαθάρισε πως οι ΗΠΑ «θα διαμορφώσουν το στρατηγικό περιβάλλον γύρω από το Πεκίνο προκειμένου να προωθήσουμε το όραμά μας για ένα ανοιχτό και χωρίς αποκλεισμούς διεθνές σύστημα». Με άλλα λόγια: Με τις συμμαχίες μας, θα περικυκλώσουμε την Κίνα, έτσι ώστε τελικά να αποδεχθεί ότι θα περάσει το δικό μας…

Είμαστε καλά παιδιά…

Όχι, βεβαίως, ότι το Πεκίνο πάει πίσω σε οτιδήποτε, όπως αποδεικνύει η δεύτερη από τις περιπτώσεις στις οποίες αναφερθήκαμε νωρίτερα. Την πρόταση που διατύπωσε πρόσφατα ο Σι, για μια νέα «Παγκόσμια Πρωτοβουλία για την Ασφάλεια», η οποία αρκεί για να αποκαλύψει τις δικές του προθέσεις, αλλά και τις αντιφάσεις στις οποίες πέφτει.

Στόχος, είχε πει ο Σι στις 21 Απριλίου, είναι «η υπεράσπιση της αρχής της αδιαίρετης ασφάλειας, που θα οικοδομείται πάνω σε μια ισορροπημένη, αποτελεσματική και βιώσιμη αρχιτεκτονική και θα είναι αντίθετη στην οικοδόμηση της εθνικής ασφάλειας στη βάση της ανασφάλειας άλλων χωρών».

Μία εβδομάδα αργότερα, ο υπουργός Εξωτερικών του, Ουάνγκ Γι, επιχείρησε να μας διαβεβαιώσει πως «η Κίνα δεν θα διεκδικήσει ποτέ ηγεμονία, δεν θα επιδιώξει εξάπλωση ή σφαίρες επιρροής, ούτε θα εμπλακεί σε μια κούρσα εξοπλισμών». Μόνο που θα πρέπει να έχουμε… μνήμη χρυσόψαρου ή να έχουμε υποστεί λοβοτομή για να μην καταλάβουμε εξαρχής ότι πρόκειται για παραμύθι!

Ένα παραμύθι που ελάχιστη σχέση έχει με την πραγματικότητα – αυτή στην οποία η Κίνα μετατρέπει ατόλες του ωκεανού σε βάσεις, αυξάνει και ενισχύει ταχύτατα το συμβατικό και πυρηνικό της οπλοστάσιο, αφήνει να εννοηθεί ότι θα εισβάλει στην Ταϊβάν και «αγοράζει» επιρροή στην Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη με τη δύναμη των γεμάτων ταμείων της.

Επιχειρήματα-καρμπόν από Πεκίνο και Μόσχα

Το ανησυχητικό είναι – και σε αυτή τη διαπίστωση έπεσε διάνα ο εκπρόσωπος του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ – ότι τα επιχειρήματα των Κινέζων μοιάζουν πολύ με τα αντίστοιχα της Ρωσίας, πριν την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά και σήμερα. Αμφότερες επιχειρούν, εξάλλου, να εκμεταλλευτούν κάτι που όντως συμβαίνει – το σχέδιο περικύκλωσής τους από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους – προκειμένου να εμφανιστούν ως αθώες και αμυνόμενες χώρες απέναντι στην κακή Δύση.

Μετά από όλα αυτά, λοιπόν, ίσως είναι πιο εύκολο στον καθένα να διακρίνει τι πραγματικά συμβαίνει: Κίνα και Ρωσία αισθάνονται πλέον αρκετά δυνατές για να αμφισβητήσουν την τάξη πραγμάτων στην οποία κυριαρχούν οι ΗΠΑ και η Δύση, που με τη σειρά τους προσπαθούν να κινηθούν προληπτικά, περιορίζοντας τον «ελεύθερο χώρο» για τους ανταγωνιστές τους.

Η διαδικασία αυτή οδήγησε ήδη στη μεγαλύτερη ένοπλη σύρραξη επί ευρωπαϊκού εδάφους εδώ και δεκαετίες, όπου το ΝΑΤΟ πολεμά δι’ αντιπροσώπων με τη Ρωσία. Όλοι δε ετοιμάζονται για την επόμενη και κυρίως πράξη – τον μεγάλο τελικό ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, που δεν θα εκτυλιχθεί με πατατάκια μπροστά στην τηλεόραση…