Ο Ερντογάν στον… λάκκο με τα φίδια: Λίρα, ΝΑΤΟ, Ουκρανία, εκλογές

Πυκνώνουν, για μια ακόμη φορά, οι αναλύσεις για τα μεγάλα ζόρια του Ταγίπ Ερντογάν, που τον οδηγούν στο χείλος της κατάρρευσης. Το ίδιο και οι προβλέψεις για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, εντός του έτους, αντί του καλοκαιριού του 2023 που προβλέπεται να διεξαχθούν τυπικά (όπως και οι αντίστοιχες στην Ελλάδα).

Τα επιχειρήματα είναι περίπου τα ίδια με το παρελθόν: Από τη μία, η δεινή οικονομική κατάσταση δεκάδων εκατομμυρίων Τούρκων, εξαιτίας και της νέας «βουτιάς» που καταγράφει η ισοτιμία της λίρας. Από την άλλη, υπάρχει ο νέος γύρος στην κόντρα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που αποτυπώνεται ταυτόχρονα σε μια σειρά μέτωπα.

Ο οικονομικός Γολγοθάς

Είναι γεγονός, όσον αφορά στο πρώτο, ότι το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει περίπου το 20% της αξίας του σε σύγκριση με το δολάριο από τις αρχές του έτους και συνεχίζει να υποχωρεί. Όσο για τον πληθωρισμό, «καλπάζει» με πάνω από 70%, καθιστώντας κυριολεκτικά τον βίο… αβίωτο σε μεγάλη μερίδα του λαού – και μάλιστα, σε εκείνα τα τμήματα που παραδοσιακά αποτέλεσαν την «ραχοκοκαλιά» της κοινωνικής και εκλογικής βάσης του Ερντογάν και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.

«Ένας από τους κυριότερους λόγους για τους οποίους ο Ταγίπ Ερντογάν ανήλθε στην εξουσία ήταν το γεγονός ότι αντιμετώπισε την οικονομική κρίση που ταλαιπωρούσε προηγουμένως τη χώρα. Έχτισε όλες του τις εκλογικές νίκες πάνω στο αφήγημα της οικονομικής ευημερίας και της ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση δεν είναι ρόδινη και πολλές ξένες επενδύσεις έχουν φύγει από τη χώρα», όπως σημειώνει ο Ισραηλινός αναλυτής Χέι Εϊτάν Γιανορακάκ σε συνέντευξή του στην κυπριακή εφημερίδα «Φιλελεύθερος», την οποία αναδημοσιεύει το in.gr.

«Πόλεμος» με τις ΗΠΑ

Την ίδια στιγμή, στο άλλο μέτωπο δεν ξέρει κανείς από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει. Από την άρνηση της Άγκυρας να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία και το βέτο της στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με τη Σουηδία και τη Φινλανδία; Το μπλόκο του αμερικανικού Κογκρέσου στην αναβάθμιση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, με την αγορά νέων και τον εκσυγχρονισμό παλαιών αεροσκαφών, εξαιτίας της παρουσίας των ρωσικών S-400 στο οπλοστάσιο του Ερντογάν;

Μήπως από το άσυλο που προσφέρουν οι ΗΠΑ στον Φετουλάχ Γκιουλέν και τη συμμαχία τους με τους «τρομοκράτες» Κούρδους της Συρίας, που εκφράστηκε και στην δημόσια θέση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατά των νέων στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχής; Την υπόθεση της τουρκικής τράπεζας Halkbank, που θεωρείται σκάνδαλο μεγατόνων και, καθώς βρίσκεται στο στόχαστρο των Αμερικανών, μπορεί να «κάψει» τον Ερντογάν; Ή κάτι άλλο, από τα πολλά ακόμη;

«Νάρκη» οι κρατικές εγγυήσεις

Αναμφίβολα, δεν πρόκειται για αυθαίρετες εκτιμήσεις, οι οποίες είναι άσχετες με την πραγματικότητα. Αξίζει να σημειώσουμε, άλλωστε, ότι σε επίπεδο οικονομίας, η νέα υποχώρηση της λίρας μοιάζει να τινάζει οριστικά στον αέρα το σχήμα που επινόησε και έθεσε σε εφαρμογή το επιτελείο του Ερντογάν, τον Δεκέμβριο του 2021, προκειμένου να ανακόψει την ελεύθερη πτώση.

Πρόκειται, όπως ίσως θυμούνται αρκετοί, για ένα σύστημα κρατικών εγγυήσεων προς όσους, ιδιώτες και επιχειρήσεις, αποφάσιζαν να τοποθετήσουν σε νέους, ειδικούς λογαριασμούς το συνάλλαγμα που έχουν στην κατοχή τους. Με αντάλλαγμα τη δέσμευση ότι εάν η ισοτιμία υποχωρήσει περαιτέρω, σε σύγκριση με το σημείο που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή, οι απώλειες θα καλυφθούν από το κράτος.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Reuters, που επικαλείται τους υπολογισμούς τεσσάρων Τούρκων οικονομολόγων, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο λήγουν προθεσμιακές καταθέσεις – που έγιναν με βάση το προαναφερθέν σύστημα κρατικών εγγυήσεων – συνολικής αξίας 30 δισ. δολαρίων (10 και 20 δισ. αντιστοίχως για τους δύο μήνες). Εάν, λοιπόν, η κυβέρνηση δεν θέλει να χάσει αυτό το ποσό, που είναι εξαιρετικά πολύτιμο εξαιτίας της διαρκούς «αιμορραγίας» στα συναλλαγματικά αποθέματα, οφείλει να προσφέρει νέα κίνητρα στους καταθέτες, ενδεχομένως και υψηλότερα επιτόκια. Κι αυτό, με τη σειρά του, θα ανακυκλώσει το πρόβλημα, οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο με φόντο την οικονομική κατάρρευση.

Πόσο θα τραβήξει το σκοινί;

Όσον αφορά στις σχέσεις με τις ΗΠΑ, την ίδια στιγμή, σχεδόν όλοι αναρωτιούνται πόσο μακριά είναι διατεθειμένος και μπορεί να φτάσει την κόντρα ο Ερντογάν. Θα μπλοκάρει όντως την ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ; Θα εισβάλει στη Συρία αδιαφορώντας για την «κίτρινη κάρτα» της Ουάσιγκτον; Μήπως φτάσει και στο σημείο να οδηγήσει την κατάσταση στα άκρα και στο Αιγαίο, προκαλώντας μια κρίση εντός του ΝΑΤΟ;

Η αλήθεια είναι ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας μπορεί να μην έχει πλέον πολύ χρήμα για να ποντάρει στην γεωπολιτική παρτίδα, όμως στα χέρια του εξακολουθεί να κρατά πολλά καλά χαρτιά. Έχει αποδείξει δε ότι μπορεί να τα αξιοποιεί με επιδεξιότητα, πότε μπλοφάροντας και πότε όχι.

Αυτοί μπορούν να τον ρίξουν!

Ένα είναι βέβαιο. Ο Ερντογάν – όπως άλλωστε και ο Πούτιν – δεν πρόκειται να πέσει επειδή χειροτερεύουν οι δείκτες ή διότι θα τρομάξει καθώς του κουνούν το δάχτυλο απειλητικά οι Αμερικανοί ή, πολύ περισσότερο, κάποιοι άλλοι. Μετά από 20 χρόνια στην εξουσία δε, με τη «βοήθεια» και του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016, ελέγχει πολύ καλύτερα και τον στρατό, ο οποίος πολύ δύσκολα θα επιχειρήσει κάποιο πραξικόπημα με βάση τα σημερινά δεδομένα.

Οι μόνοι που έχουν τη δυνατότητα να τον ρίξουν είναι οι ίδιοι οι Τούρκοι. Είτε στις εκλογές με την ψήφο τους είτε νωρίτερα, βγαίνοντας στους δρόμους και τις πλατείες μέχρι να δικαιωθούν. Ας κρατήσουμε, όμως, τούτο: Εάν ο Ερντογάν χάσει την εξουσία, κάθε άλλο παρά βέβαιο είναι ότι οι διάδοχοί του θα είναι πιο συνεργάσιμοι, διαλλακτικοί και φιλικοί. Τουλάχιστον με τους γείτονες.