Ναυτιλία: Πώς διασώζονται τα μεγαλύτερα πλοία του κόσμου

Τεράστια πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων «σκίζουν τα κύματα» καθημερινά, διακινόντας εμπορεύματα αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Τι γίνεται όμως αν κάποιο από αυτά αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα, –όπως συνέβη με το Ever Given και το Ever Forward– πώς μπορεί να σωθεί;

Το «Ever Given»

«Κοντέψαμε να το χάσουμε»

Η βροχή έπεφτε με δύναμη στο κατάστρωμα και τα κύματα σφυροκοπούσαν το ατσάλινο κύτος του πλοίου. Ήταν το μακρινό 2010, όταν το μήκους 230 μέτρων «Kota Kado», προσάραξε  έξω από το λιμάνι του Χονγκ Κονγκ. Το πλήρωμα έλαβε εντολή για εκκένωση και στη γέφυρα βρισκόταν έτοιμος και προετοιμασμένος για το χειρότερο, ο Νικ Σλόουν. Έβλεπε τη δύναμη του τυφώνα που χτυπούσαα μανιασμένα το πληγωμένο πλοίο.

Ο Σλόουν είχε φτάσει με άλλα πέντε μέλη της ομάδας διάσωσης στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας με στόχο να σώσουν το «Kota Kado». Όταν οι μετεωρολόγοι προέβλεπαν ότι ο τυφώνας  θα χτυπήσει το πρασαραγμένο πλοίο, ο Σλόουν πήρε την απόφαση να μείνει στο πλοίο για να καταλάβει πού είχε χτυπηθεί περισσότερο, γνωρίζοντας ότι αυτό θα έδινε πληροφορίες για τις επόμενες κινήσεις. Αλλά ήταν μια πολύ κρίσιμη στιγμή. «Κοντέψαμε να το χάσουμε εκείνο το βράδυ», λέει.

Τα φορτηγά πλοία, τα οποία μεταφέρουν περίπου το 90% του παγκόσμιου εμπορίου, δεν φτάνουν πάντα στον προορισμό τους χωρίς προβλήματα. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Allianz Global Corporate & Specialty SE (AGCS) με θέμα «Safety & Shipping Review 2022», 27 φορτηγά πλοία χάθηκαν το 2021 και 357 κατά την τελευταία δεκαετία. Παίρνουν φωτιά. Χτυπούν σε  βράχους, υφάλους και προσαράζουν. Παρουσιάζουν μηχανικές βλάβες. Αλλά δεν βυθίζονται πάντα. Κάθε φορά που υπάρχει η ευκαιρία να διασωθεί ένα μεγάλο πλοίο, οι ιδιοκτήτες τους σχεδόν πάντα παίρνουν την απόφαση για άμεση αποστολή βοήθειας επειδή αυτά τα σκάφη μπορεί να αξίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.

Οι άνθρωποι που καλούν οι ναυτιλιακές εταιρείες σε τέτοιες καταστάσεις ονομάζονται διασώστες. Και -όπως τονίζουν- έχουν δει απίθανα πράγματα στη θάλασσα. Η εταιρεία Salvors συνέδραμε το τεράστιο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων «Ever Given» αφού προσάραξε, απέκλεισε τη Διώρυγα του Σουέζ και προκάλεσε προβλήματα στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού πέρυσι. Αλλά όταν ένα πλοίο βάρους δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων τόνων κολλήσει κάπου, πώς απελευθερώνεται;

Όπως θυμάται ο Σλόουν, τώρα διευθυντής στο Resolve Marine Group, το 2010 τον ενημέρωσαν ότι το πλοίο «Kota Kado» είχε χτυπήσει σε έναν ύφαλο κατευθυνόμενος προς το λιμάνι, ο οποίος του άνοιξε μια τρύπα στα πλευρά. «Πολλοί από τους επιθεωρητές είπαν, “εντάξει, το πλοίο χάθηκε εντελώς, ετοιμαστείτε για απομάκρυνση ναυαγίου”. Αλλά σκέφτηκα ότι είχα την ευκαιρία για τη διάσωσή του».

Μετά από επίπονη δουλειά και παρά τους δύο τυφώνες, το πλοίο σώθηκε και ρυμουλκήθηκε σε ένα ναυπηγείο για επισκευή. Πλέει ακόμα και σήμερα, αν και με διαφορετικό όνομα.

Μιλώντας στο BBC, η Ροζαλίντ Μπλάζεστσικ, διευθύνουσα σύμβουλος και ναυπηγός της Solis Marine Consultants, εξήγησε πόσο δύσκολο είναι να αποκολληθεί ένα προσαραγμένο πλοίο. Οι εμπειρογνώμονες, όπως η ίδια, χρησιμοποιούν τρισδιάστατα μοντέλα υπολογιστών, προκειμένου να κρίνουν καλύτερα τις επιπτώσεις των δυνάμεων που δρουν στο πλοίο. «Ορισμένες ναυτιλιακές εταιρείες διαθέτουν υπηρεσίες αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης όπου έχει δημιουργηθεί ένα μοντέλο του πλοίου», προσθέτει.

Τα ρυμουλκά που προσπαθούν να απελευθερώσουν τα πλοία ασκούν επίσης σημαντικές δυνάμεις – αλλά, γενικά, αυτό από μόνο του δεν είναι καθόλου αρκετό για να απελευθερώσει ένα προσαραγμένο σκάφος, λέει η Μπλάζεστσικ. Αυτό συμβαίνει επειδή τα ρυμουλκά αντιμετωπίζουν μάχη ενάντια στη δύναμη αντίδρασης εδάφους. Η ίδια θυμάται μια προσάραξη όταν υπολόγισε ότι θα χρειάζονταν 200 ρυμουλκά για να απελευθερώσουν το σκάφος – κάτι που είναι πρακτικά αδύνατο. Αντίθετα, οι ομάδες πρέπει συχνά να ελαφρύνουν τα πλοία με κάποιο τρόπο ή να απομακρύνουν το ίζημα που τα έχει παγιδεύσει.

Μερικές φορές υπάρχει τεράστια πίεση για να γίνει αυτή η δουλειά όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Όταν το Ever Given, ένα από τα μεγαλύτερα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο, κόλλησε στη Διώρυγα του Σουέζ στις 23 Μαρτίου πέρυσι, το πλοίο βρισκόταν διαγώνια στην πλωτή οδό, εμποδίζοντας όλη την κυκλοφορία. Χρειάστηκαν πολλές ημέρες για να απελευθερωθεί, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν μπόρεσαν να περάσουν περισσότερα από 200 άλλα σκάφη, οδηγώντας σε μια ουρά πλοίων μήκους άνω των 100 χλμ.

«Όταν το εμπόριο σταματά εκεί, σταματά και σε άλλα λιμάνια του κόσμου γιατί είναι μια ολόκληρη αλυσίδα εμπορίου», εξηγεί ο Λίντερτ Μούλερ, διευθύνων σύμβουλος της Multraship.

Τον Μάρτιο, ένα άλλο πλοίο ιδιοκτησίας της εταιρείας Evergreen, το «Ever Forward», που φέρει σημαία Χονγκ Κονγκ, προσάραξε μετά τον απόπλου από το λιμάνι της Βαλτιμόρης και το «Seagirt Terminal» τη νύχτα της Κυριακής. Το 334 μέτρων πλοίο ταξίδευε προς το Νόρφολκ της Βιρτζίνια, όταν κόλλησε στον Κόλπο Τσέζαπικ. Οι αρχικές προσπάθειες για την απελευθέρωση του σκάφους αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς και έτσι οι διασώστες στράφηκαν στην αφαίρεση των εμπορευματοκιβωτίων ένα προς ένα. Ένας συνδυασμός αυτής της απομάκρυνσης φορτίου, της βυθοκόρησης και της μείωσης της στάθμης του νερού έρματος μέσα στο πλοίο, πέτυχε τελικά να απελευθερώσει το πλοίο ένα μήνα μετά.

Οι προσαράξεις είναι εφιαλτικά σενάρια, αλλά οι πυρκαγιές είναι από τους μεγαλύτερους κινδύνους στη θάλασσα. Παρά το σύνολο του νερού που είναι συνήθως κοντά, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να σβήσει μια πυρκαγιά στη μέση του ωκεανού. Σε πλοία γεμάτα καύσιμα και μερικές φορές πολύ εύφλεκτο ή εκρηκτικό φορτίο, οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Τα τελευταία χρόνια, τα πλοία που μεταφέρουν αυτοκίνητα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις πυρκαγιές, καθώς δυσλειτουργίες ή βραχυκυκλώματα έχουν πυροδοτήσει πυρκαγιές. Οι μπαταρίες ιόντων λιθίου – ειδικά αυτές στα ηλεκτρικά οχήματα – θεωρούνται πλέον αυξανόμενος κίνδυνος, σύμφωνα με τους ασφαλιστές.

Το 2018, το «Maersk Honam», ένα μεγάλο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων μήκους 353 μέτρων, έπιασε φωτιά στην Αραβική Θάλασσα. Δυστυχώς πέντε ναυτικοί έχασαν τη ζωή τους, ενώ 22 μέλη του πληρώματος επέζησαν και το πλοίο διασώθηκε, χάρη στις προσπάθειες της SMIT Salvage.

«Ήταν μια πολύ έντονη πυρκαγιά στο πρωραίο τμήμα. Κρατώντας τις φλόγες περιορισμένες στο μπροστινό μέρος του πλοίου, αποφεύχθηκε η ζημιά στο μηχανοστάσιο και στο πίσω μέρος. Ήταν η μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει αντιμετωπίσει ποτέ η SMIT στη θάλασσα», ανέφερε ο τεχνικός διευθυντής της SMIT Ρίτσαρντ Γιάνσεν. Αργότερα, ολόκληρο το τμήμα πλώρης του «Honam» κόπηκε και εγκαταστάθηκε ένα νέο ώστε να μπορέσει να επιστρέψει στην υπηρεσία με ένα νέο όνομα.

Η τεχνολογία πλοήγησης έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, λέει Λίντερτ Μούλερ, πράγμα που σημαίνει ότι οι συγκρούσεις πλοίων και οι προσαράξεις θα πρέπει να γίνονται λιγότερο συχνές, κατά μέσο όρο, με την πάροδο του χρόνου. Από την άλλη πλευρά, τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων έχουν γίνει μεγαλύτερα και πιο δύσχρηστα την τελευταία δεκαετία. «Με την αύξηση του μεγέθους, ο αντίκτυπος των προσαράξεων γίνεται επίσης μεγαλύτερος».

Με πληροφορίες από BBC