Κεντρικές τράπεζες: Προχωρούν στις πιο μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες

Οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκια με ταχείς ρυθμούς στην πιο εκτεταμένη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής εδώ και περισσότερες από δύο δεκαετίες, σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times που αποκαλύπτει την αντιστροφή της προηγούμενης ιστορικά χαλαρής στάσης τους.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο έχουν ανακοινώσει περισσότερες από 60 αυξήσεις στα τρέχοντα βασικά επιτόκια τους τελευταίους τρεις μήνες, σύμφωνα με ανάλυση των δεδομένων των κεντρικών τραπεζών από τους FT – είναι ο μεγαλύτερος αριθμός τουλάχιστον από την αρχή του 2000.

Τα στοιχεία δείχνουν την ξαφνική και γεωγραφικά εκτεταμένη αντιστροφή των πολύ διευκολυντικών νομισματικών πολιτικών που υιοθετήθηκαν λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2008 και ενισχύθηκαν περαιτέρω κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Τα επιτόκια κυμάνθηκαν κοντά σε πρωτοφανή χαμηλά επίπεδα στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες την τελευταία δεκαετία και σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν αρνητικά.

Η ξαφνική αλλαγή της πολιτικής έρχεται καθώς ο πληθωρισμός έχει φτάσει σε υψηλά πολλών δεκαετιών σε πολλές χώρες, τροφοδοτούμενος από το αυξανόμενο κόστος ενέργειας και τροφίμων από τον Φεβρουάριο που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.

Η Jennifer McKeown, επικεφαλής της υπηρεσίας παγκόσμιας οικονομίας στην εταιρεία ερευνών Capital Economics δήλωσε: «Οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου έχουν ξεκινήσει τον πιο συντονισμένο κύκλο σύσφιξης των τελευταίων δεκαετιών».

Μεταξύ των 55 βασικών επιτοκίων πολιτικής που αυξήθηκαν πρόσφατα είναι αυτά της Federal Reserve και της Τράπεζας της Αγγλίας, οι οποίες αμφότερες έδωσαν τέλος σε δεκαετίες εξαιρετικά χαλαρής νομισματικής πολιτικής και ανταποκρίθηκαν στην άνοδο των τιμών με αυξήσεις επιτοκίων σε διαδοχικές συνεδριάσεις.

Ο Christian Keller, οικονομολόγος της Barclays, δήλωσε: «Ο κύκλος σύσφιξης είναι πραγματικά ένα παγκόσμιο φαινόμενο».

Στις αρχές Μαΐου η Fed αύξησε το βασικό της επιτόκιο κατά 50 μονάδες βάσης σε ένα εύρος από 0,75 τοις εκατό έως 1 τοις εκατό, τη μεγαλύτερη αύξηση από το 2000. Η Τράπεζα της Αγγλίας αύξησε τα επιτόκια στις τελευταίες τέσσερις συνεδριάσεις, με την αύξηση του Μαίου να οδηγεί το βασικό επιτόκιο σε 1 τοις εκατό.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φαίνεται έτοιμη να αυξήσει το κόστος δανεισμού για πρώτη φορά από το 2011 από τον Ιούλιο και να ολοκληρώσει το οκταετές πείραμά της με τα αρνητικά επιτόκια τον Σεπτέμβριο. Οι κεντρικές τράπεζες του Καναδά, της Αυστραλίας, της Πολωνίας και της Ινδίας αναμένεται να αυξήσουν τα επιτόκια τις επόμενες εβδομάδες.

Παρόλα αυτά, τα ποσοστά εξακολουθούν να είναι χαμηλά με βάση τα ιστορικά πρότυπα και οι οικονομολόγοι προειδοποίησαν ότι οι πρόσφατες αυξήσεις είναι μόνο η αρχή ενός παγκόσμιου κύκλου σύσφιξης.

Η McKeown είπε ότι από τις 20 μεγάλες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, οι 16 είναι πιθανό να αυξήσουν τα επιτόκια τους επόμενους έξι μήνες. Η σύσφιξη αναμένεται να είναι ταχύτερη στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι αγορές αναμένουν αύξηση των επιτοκίων πολιτικής κατά τουλάχιστον 100 μονάδες βάσης μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους ή στις αρχές του επόμενου έτους στην Ευρωζώνη, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.

Ο Κέλερ είπε ότι η ευρέως διαδεδομένη τάση κάνει πιθανό οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να εξετάσουν πιο ουσιαστικές κινήσεις: «Η ανακοίνωση απροσδόκητα μεγαλύτερων ή βημάτων πολιτικής είναι ευκολότερη αν όλοι οι άλλοι το κάνουν».

Οι αναδυόμενες αγορές στη Λατινική Αμερική ξεκίνησαν κύκλους σύσφιξης πέρυσι, καθώς οι οικονομίες τους υπέστησαν ζημιές από την πανδημία. Η Βραζιλία αύξησε τα επιτόκια 10 φορές σε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο στο 12,75 τοις εκατό, από μόλις 2 τοις εκατό τον Μάρτιο του περασμένου έτους. Το Μεξικό, το Περού, η Κολομβία και η Χιλή έχουν επίσης αυξήσει το κόστος δανεισμού.

Η Silvia Dall’Angelo, οικονομολόγος στην εταιρεία διαχείρισης επενδύσεων Federated Hermes, δήλωσε ότι οι κεντρικές τράπεζες στις αναδυόμενες αγορές «αντέδρασαν περισσότερο στην εμφάνιση αυξημένου πληθωρισμού».

Στην Αφρική, η Γκάνα, η Αίγυπτος και η Νότια Αφρική έχουν αυξήσει τα επιτόκιά  τους.

Ενώ ο πληθωρισμός ήταν χαμηλότερος στην Ανατολική Ασία, η Τράπεζα της Κορέας αύξησε την περασμένη Πέμπτη το επιτόκιο αναφοράς της για δεύτερο συνεχόμενο μήνα και η Bank Negara Malaysia (η κεντρική τράπεζα της Μαλαισίας) εξέπληξε τις αγορές με άνοδο 25 μονάδων βάσης νωρίτερα αυτό το μήνα.

Μια σημαντική οικονομία που ανατρέπει την τάση είναι η Κίνα, όπου η αυξανόμενη οικονομική ζημιά από τους εκτεταμένους περιορισμούς του ιού και τα προβλήματα στον τομέα των ακινήτων ώθησαν τους αξιωματούχους να μειώσουν το βασικό επιτόκιο του ενός έτους κατά 10 μονάδες βάσης από 3,8 τοις εκατό σε 3,7 τοις εκατό. Οι ιδιώτες δανειστές έχουν επίσης μειώσει τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων τους.

Η Τράπεζα της Ιαπωνίας διατήρησε τη δέσμευσή της να διατηρήσει τις αποδόσεις στο μηδέν, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του ισολογισμού της εάν χρειαστεί.

Η Τράπεζα της Ρωσίας, η οποία αύξησε επιθετικά τα επιτόκια πέρυσι και στην αρχή της εισβολής της στην Ουκρανία, τα μείωσε τρεις φορές τους τελευταίους μήνες, αντανακλώντας τη σταθεροποίηση του ρουβλίου.