Τα αρνητικά ή εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια οδηγούν τις ορθολογικές οικονομίες σε μία τάση συρρίκνωσης του δανεισμού καθώς ελαχιστοποιούνται τα περιθώρια κέρδους και η καθαρή αξία των χρημάτων που προσφέρονται για δανεισμό. Συνεπώς μειώνεται η ευελιξία των τραπεζών στο να δανειοδοτούν το αγοραστικό κοινό.
Βέβαια, πρόσφατες μελέτες δείχνουν τις τράπεζες που επηρεάζονται περισσότερο από τα αρνητικά επιτόκια να επεκτείνουν περισσότερο τον δανεισμό τους. Μετά τη μείωση των επιτοκίων, οι τράπεζες με υψηλές καταθέσεις τείνουν να χαλαρώνουν τους όρους δανεισμού τους περισσότερο από τις τράπεζες με χαμηλές καταθέσεις. Για παράδειγμα, ζητούν χαμηλότερο περιθώριο δανείου, χορηγούν μεγαλύτερα δάνεια, προσφέρουν περισσότερα δάνεια σταθερού επιτοκίου και χρεώνουν λιγότερες προμήθειες δανείων. Μετά την εισαγωγή των αρνητικών επιτοκίων, οι τράπεζες υψηλών καταθέσεων τείνουν να αυξάνουν περισσότερο τον δανεισμό σε τύπους επιχειρήσεων που αποτελούν ήδη μέρος του πιστωτικού χαρτοφυλακίου τους (χορηγώντας τους μεγαλύτερα και περισσότερα δάνεια).
Εξαιρετικά δε ανέφικτο είναι να δανείσουν σε έναν νέο τύπο επιχείρησης που δεν υπάρχει ακόμη στο χαρτοφυλάκιο τους. Συνολικά, τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι οι τράπεζες με υψηλές καταθέσεις αντισταθμίζουν το σχετικά υψηλότερο κόστος χρηματοδότησής τους προσφέροντας χρήμα με πιο γενναιόδωρους όρους δανεισμού και κατ’ αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν να κατακτούν μερίδια αγοράς. Έτσι, σε ένα περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων, η χρηματοδότηση είναι πιο δαπανηρή για τις τράπεζες υψηλών καταθέσεων καθώς τα κέρδη τους υποφέρουν περισσότερο με αποτέλεσμα να μειώνεται η κερδοφορία. Για να αντισταθμίσουν συνεπώς οι τράπεζες την κατάσταση αυτή αναλαμβάνουν περισσότερο ρίσκο (με γενναιόδωρους όρους δανεισμού).
Οι αλλαγές στη συμπεριφορά δανεισμού λόγω επιτοκίων
Για τον εντοπισμό αλλαγών στη συμπεριφορά δανεισμού των τραπεζών μετά την εισαγωγή αρνητικών επιτοκίων πρέπει να βασιστούμε σε τρεις πυλώνες.
- Πρώτον, εστιάζουμε σε μια αλλαγή νομισματικής πολιτικής που θα ήταν απροσδόκητη και εκτενής για τις εγχώριες οικονομικές συνθήκες.
- Δεύτερον, διεξάγουμε μια ανάλυση συγκρίνοντας τη συμπεριφορά δανεισμού πριν και μετά τη μείωση των επιτοκίων μεταξύ τραπεζών με διαφορετικούς δείκτες καταθέσεων προς περιουσιακά στοιχεία ή αναλογίες αποθεματικών ως προς περιουσιακά στοιχεία.
- Τρίτον, συγκρίνουμε τις αποφάσεις δανεισμού πολλών τραπεζών με τον ίδιο τύπο εταιρείας εντός της ίδιας χρονικής περιόδου καθώς αυτό μας επιτρέπει να ελέγχουμε για ετερογενείς αλλαγές στη ζήτηση πιστώσεων.
Εμπειρικές υποθέσεις και συμπεράσματα
Σε ένα θετικό περιβάλλον επιτοκίων, υπάρχουν δύο αντίθετες επιπτώσεις της μείωσης των επιτοκίων. Από την άποψη ενεργητικού, η μείωση του επιτοκίου μειώνει την απόδοση των ασφαλών περιουσιακών στοιχείων και οι τράπεζες αυξάνουν τη ζήτησή τους για ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία (εξισορρόπηση χαρτοφυλακίου). Από την πλευρά των υποχρεώσεων, τα κέρδη συνήθως αυξάνονται λόγω της πτώσης του κόστους βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης καθώς λόγω περιορισμένης ευθύνης, η υψηλότερη κερδοφορία μειώνει τα κίνητρα ανάληψης κινδύνου. Ωστόσο, όταν τα επιτόκια είναι αρνητικά, οι τράπεζες που χρηματοδοτούνται από καταθέσεις δεν βλέπουν το βραχυπρόθεσμο κόστος χρηματοδότησής τους να μειώνεται, καθώς τα κέρδη τους είναι υπό πίεση.
Συνοπτικά, οι μελέτες οδηγούν στις ακόλουθες «ελεγχόμενες» υποθέσεις σχετικά με τον ρόλο των καταθέσεων στις τράπεζες όταν τα επιτόκια είναι αρνητικά. Εάν κυριαρχεί η αποστροφή κινδύνου χρηματοδότησης των καταθέσεων στα κανάλια τραπεζικού δανεισμού και τραπεζικού ισολογισμού, αναμένουμε ότι οι τράπεζες υψηλών καταθέσεων θα δανείζουν λιγότερο και σε υψηλότερες τιμές από ό,τι οι όμοιές τους, ως απάντηση στη μείωση των επιτοκίων. Εάν από την άλλη πλευρά κυριαρχεί η τάση ανάληψης κινδύνου, αναμένουμε από τις τράπεζες υψηλών καταθέσεων να αναλάβουν σαφώς περισσότερους κινδύνους
(α) επιχειρώντας να επεκτείνουν τις δανειοδοτικές τους δραστηριότητες προσφέροντας με χαλαρότερους όρους δανεισμού και
(β) χορηγώντας δάνεια σε εταιρείες με μεγαλύτερο κίνδυνο.
Ο Γάζηλας Εμμανουήλ Ταξιάρχης είναι Φοιτητής του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Latest News
Στην 62η θέση παγκοσμίως στην ερευνητική δραστηριότητα το ΕΚΠΑ
Το ΕΚΠΑ ανέβηκε 30 θέσεις στη διεθνή ερευνητική κατάταξη Πανεπιστημίων AD Scientific Index World Top Universities Ranking 2024-2025
Τα αχνά σημάδια ανάκαμψης του δανεισμού – Οι εκτιμήσεις της Oxford Economics για τα επιτόκια
Αν η ΕΚΤ καθυστερήσει τον κύκλο χαλάρωσης η πιστωτική ανάπτυξη θα περιοριστεί, λέει η Oxford Economics
Με «ΑΡΙΣΤΑ» σε όλα τα Κριτήρια Αξιολόγησης πιστοποιήθηκε το ΕΚΠΑ
Για πρώτη φορά το ΕΚΠΑ πιστοποιήθηκε με «Άριστα» σε όλα τα κριτήρια που συνιστούν το πλαίσιο αξιολόγησης
Πού θα είναι το ΑΕΠ και ο πληθωρισμός το 2025-2026; - 22 οίκοι προβλέπουν την ελληνική οικονομία
Τις εκτιμήσεις οργανισμών, τραπεζών και οίκων αξιολόγησης για την ελληνική οικονομία το 2026 παρουσιάζει για πρώτη φορά η Focus Economics
Με 114 εταιρείες και περισσότερους από 800 φοιτητές οι Ημέρες Καριέρας του ΟΠΑ
Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) πραγματοποίησε με μεγάλη επιτυχία τις Ημέρες Καριέρας 2024 - Τι δηλώνει στον ΟΤ ο πρύτανης
Γιώργος Μπάλτας: Πώς το διαδίκτυο και τα social media επηρεάζουν τις τιμές στην αγορά
Ο Γιώργος Μπάλτας είναι καθηγητής του Τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάκτωρ της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου του Warwick της Αγγλίας.
Ορόσημο για το Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Έναρξη Διατμηματικών Μαθημάτων Κινεζικής Φιλοσοφίας και Πολιτισμού
Τα μαθήματα διοργανώνονται από το Ελληνικό Κέντρο Σινολογίας, σε σύμπραξη με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Tα δύο σημάδια της οικονομικής στασιμότητας στην Ευρωζώνη
Σύμφωνα με την Oxford Economics ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης παρέμεινε άτονος
Μακροοικονομικές επιπτώσεις των φορολογικών αλλαγών – Η περίπτωση της Ελλάδας
Η εμπειρική ανάλυση υποδεικνύει ότι οι αυξήσεις στους φορολογικούς συντελεστές έχουν αρνητικές επιδράσεις στην οικονομική ανάπτυξη
UOA STORE: Το ΕΚΠΑ απέκτησε το δικό του κατάστημα αναμνηστικών ειδών
Εγκαινιάστηκε το νέο κατάστημα αναμνηστικών ειδών του ΕΚΠΑ και τα γραφεία της Εταιρείας Αξιοποίησης της Περιουσίας του