Τα αρνητικά ή εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια οδηγούν τις ορθολογικές οικονομίες σε μία τάση συρρίκνωσης του δανεισμού καθώς ελαχιστοποιούνται τα περιθώρια κέρδους και η καθαρή αξία των χρημάτων που προσφέρονται για δανεισμό. Συνεπώς μειώνεται η ευελιξία των τραπεζών στο να δανειοδοτούν το αγοραστικό κοινό.
Βέβαια, πρόσφατες μελέτες δείχνουν τις τράπεζες που επηρεάζονται περισσότερο από τα αρνητικά επιτόκια να επεκτείνουν περισσότερο τον δανεισμό τους. Μετά τη μείωση των επιτοκίων, οι τράπεζες με υψηλές καταθέσεις τείνουν να χαλαρώνουν τους όρους δανεισμού τους περισσότερο από τις τράπεζες με χαμηλές καταθέσεις. Για παράδειγμα, ζητούν χαμηλότερο περιθώριο δανείου, χορηγούν μεγαλύτερα δάνεια, προσφέρουν περισσότερα δάνεια σταθερού επιτοκίου και χρεώνουν λιγότερες προμήθειες δανείων. Μετά την εισαγωγή των αρνητικών επιτοκίων, οι τράπεζες υψηλών καταθέσεων τείνουν να αυξάνουν περισσότερο τον δανεισμό σε τύπους επιχειρήσεων που αποτελούν ήδη μέρος του πιστωτικού χαρτοφυλακίου τους (χορηγώντας τους μεγαλύτερα και περισσότερα δάνεια).
Εξαιρετικά δε ανέφικτο είναι να δανείσουν σε έναν νέο τύπο επιχείρησης που δεν υπάρχει ακόμη στο χαρτοφυλάκιο τους. Συνολικά, τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι οι τράπεζες με υψηλές καταθέσεις αντισταθμίζουν το σχετικά υψηλότερο κόστος χρηματοδότησής τους προσφέροντας χρήμα με πιο γενναιόδωρους όρους δανεισμού και κατ’ αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν να κατακτούν μερίδια αγοράς. Έτσι, σε ένα περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων, η χρηματοδότηση είναι πιο δαπανηρή για τις τράπεζες υψηλών καταθέσεων καθώς τα κέρδη τους υποφέρουν περισσότερο με αποτέλεσμα να μειώνεται η κερδοφορία. Για να αντισταθμίσουν συνεπώς οι τράπεζες την κατάσταση αυτή αναλαμβάνουν περισσότερο ρίσκο (με γενναιόδωρους όρους δανεισμού).
Οι αλλαγές στη συμπεριφορά δανεισμού λόγω επιτοκίων
Για τον εντοπισμό αλλαγών στη συμπεριφορά δανεισμού των τραπεζών μετά την εισαγωγή αρνητικών επιτοκίων πρέπει να βασιστούμε σε τρεις πυλώνες.
- Πρώτον, εστιάζουμε σε μια αλλαγή νομισματικής πολιτικής που θα ήταν απροσδόκητη και εκτενής για τις εγχώριες οικονομικές συνθήκες.
- Δεύτερον, διεξάγουμε μια ανάλυση συγκρίνοντας τη συμπεριφορά δανεισμού πριν και μετά τη μείωση των επιτοκίων μεταξύ τραπεζών με διαφορετικούς δείκτες καταθέσεων προς περιουσιακά στοιχεία ή αναλογίες αποθεματικών ως προς περιουσιακά στοιχεία.
- Τρίτον, συγκρίνουμε τις αποφάσεις δανεισμού πολλών τραπεζών με τον ίδιο τύπο εταιρείας εντός της ίδιας χρονικής περιόδου καθώς αυτό μας επιτρέπει να ελέγχουμε για ετερογενείς αλλαγές στη ζήτηση πιστώσεων.
Εμπειρικές υποθέσεις και συμπεράσματα
Σε ένα θετικό περιβάλλον επιτοκίων, υπάρχουν δύο αντίθετες επιπτώσεις της μείωσης των επιτοκίων. Από την άποψη ενεργητικού, η μείωση του επιτοκίου μειώνει την απόδοση των ασφαλών περιουσιακών στοιχείων και οι τράπεζες αυξάνουν τη ζήτησή τους για ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία (εξισορρόπηση χαρτοφυλακίου). Από την πλευρά των υποχρεώσεων, τα κέρδη συνήθως αυξάνονται λόγω της πτώσης του κόστους βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης καθώς λόγω περιορισμένης ευθύνης, η υψηλότερη κερδοφορία μειώνει τα κίνητρα ανάληψης κινδύνου. Ωστόσο, όταν τα επιτόκια είναι αρνητικά, οι τράπεζες που χρηματοδοτούνται από καταθέσεις δεν βλέπουν το βραχυπρόθεσμο κόστος χρηματοδότησής τους να μειώνεται, καθώς τα κέρδη τους είναι υπό πίεση.
Συνοπτικά, οι μελέτες οδηγούν στις ακόλουθες «ελεγχόμενες» υποθέσεις σχετικά με τον ρόλο των καταθέσεων στις τράπεζες όταν τα επιτόκια είναι αρνητικά. Εάν κυριαρχεί η αποστροφή κινδύνου χρηματοδότησης των καταθέσεων στα κανάλια τραπεζικού δανεισμού και τραπεζικού ισολογισμού, αναμένουμε ότι οι τράπεζες υψηλών καταθέσεων θα δανείζουν λιγότερο και σε υψηλότερες τιμές από ό,τι οι όμοιές τους, ως απάντηση στη μείωση των επιτοκίων. Εάν από την άλλη πλευρά κυριαρχεί η τάση ανάληψης κινδύνου, αναμένουμε από τις τράπεζες υψηλών καταθέσεων να αναλάβουν σαφώς περισσότερους κινδύνους
(α) επιχειρώντας να επεκτείνουν τις δανειοδοτικές τους δραστηριότητες προσφέροντας με χαλαρότερους όρους δανεισμού και
(β) χορηγώντας δάνεια σε εταιρείες με μεγαλύτερο κίνδυνο.
Ο Γάζηλας Εμμανουήλ Ταξιάρχης είναι Φοιτητής του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς
Latest News
Ημέρα Εθελοντισμού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Το ΟΠΑ επιβραβεύει 115 φοιτήτριες και φοιτητές για την προσφορά τους
Grant Thornton και Οικονομικό Πανεπιστήμιο στηρίζουν τους μαθητές της ακριτικής Ελλάδας
Ο.Π.Α. και Grant Thornton υποδέχθηκαν τους μαθητές οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν για τον επαγγελματικό προσανατολισμό και τις δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης
Ανθεκτική η ελληνική οικονομία, αγκάθι η καταναλωτική εμπιστοσύνη
Είναι κρίσιμη η ανάγκη για στοχευμένες πολιτικές παρεμβάσεις που θα ενισχύσουν τη ζήτηση, θα σταθεροποιήσουν την αγορά εργασίας και θα στηρίξουν τη βιομηχανική παραγωγή
Το ΕΚΠΑ συζητά για το Στρατηγικό Σχέδιό του – Ημερίδα της Μονάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού
Μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα της Μονάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού του ΕΚΠΑ για το Στρατηγικό Σχέδιο του ΕΚΠΑ
Τα τρία σενάρια για το παγκόσμιο ΑΕΠ μετά την εκλογή Τραμπ
Σύμφωνα με την Oxford Economics βραχυπρόθεσμα η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ υποδηλώνει την πιθανότητα δημοσιονομικών κινήτρων που θα δώσουν μικρή ώθηση στο ΑΕΠ
Οι 5 προτεραιότητες του νέου οργανισμού του ΟΠΑ
Ο νέος Οργανισμός του ΟΠΑ έρχεται να αντικαταστήσει τον παλαιότερο που ίσχυε από το 1996
Φορολογικές Μεταρρυθμίσεις και Οικονομική Ανάπτυξη: Η καθιέρωση μια νέας Στρατηγικής
Η Ελλάδα αποτελεί ένα νέο παράδειγμα στο οποίο μελετάται η σχέση μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και φορολογικής πολιτικής
Στην 62η θέση παγκοσμίως στην ερευνητική δραστηριότητα το ΕΚΠΑ
Το ΕΚΠΑ ανέβηκε 30 θέσεις στη διεθνή ερευνητική κατάταξη Πανεπιστημίων AD Scientific Index World Top Universities Ranking 2024-2025
Τα αχνά σημάδια ανάκαμψης του δανεισμού – Οι εκτιμήσεις της Oxford Economics για τα επιτόκια
Αν η ΕΚΤ καθυστερήσει τον κύκλο χαλάρωσης η πιστωτική ανάπτυξη θα περιοριστεί, λέει η Oxford Economics