Δανία: Στην αμυντική αγκαλιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης

Σπάνια η ενίσχυση της αμυντικής πολιτικής της ΕΕ ήταν μέρος της στρατηγικής σκέψης των κρατών-μελών της αλλά λόγω του ρωσικού αναθεωρητισμού έχει δημιουργηθεί μια νέα αίσθηση κατεπείγοντος. Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αισθάνονται όλες την ίδια ανάγκη: να συνασπιστούν σε ένα αρραγές μέτωπο που θα τις ισχυροποιήσει έναντι μελλοντικών απειλών. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ριζική αναθεώρηση πολιτικών που ακολουθούσαν εδώ και δεκαετίες σε ζητήματα που άπτονται της ασφάλειας και άμυνάς τους.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Δανία αποφάσισε μέσω δημοψηφίσματος που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τετάρτη να καταργήσει με ποσοστό 66,9% τη λεγόμενη ρήτρα εξαίρεσης, η οποία την κρατούσε εκτός κοινής πολιτικής ασφαλείας και άμυνας στην ΕΕ. Η Κοπεγχάγη έδειξε πως «οι ιστορικές εποχές απαιτούν ιστορικές αποφάσεις». Φράση με την οποία η δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρέντρικσεν είχε προκηρύξει τον περασμένο Μάρτιο το δημοψήφισμα, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.  Την ένταξη στην ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική στήριξαν η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση και η συντηρητική αντιπολίτευση. Ακροδεξιά και ριζοσπαστική Αριστερά εξέφρασαν την αντίθεσή τους υποστηρίζοντας ότι ως μέλος του ΝΑΤΟ η Δανία διαθέτει ήδη επαρκή προστασία και πως η πρόσδεσή της στο αμυντικό ευρωπαϊκό άρμα θα αναγκάσει την Κοπεγχάγη να εκχωρήσει περισσότερες εξουσίες στις Βρυξέλλες.

Τι σημαίνει πρακτικά η κατάργηση της ρήτρας

Το νέο δόγμα της Δανίας δεν θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην αρχιτεκτονική ασφαλείας της, όπως θα έχει η ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Είναι ωστόσο μια κίνηση που έρχεται να σφραγίσει ένα κενό στην κοινή άμυνα της ΕΕ, αλλά και να «ενισχύσει τη στρατιωτική συνεργασία σε μια ήπειρο που έχει σοκαριστεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία», όπως παρατηρεί ο ιστότοπος έρευνας και ανάλυσης The Conversation.

Πρακτικά, η κατάργηση της ρήτρας σημαίνει ότι οι δανοί αξιωματούχοι θα μπορούν πλέον να συμμετέχουν σε συζητήσεις της ΕΕ σχετικά με τις αμυντικές πολιτικές, την απόκτηση και ανάπτυξη στρατιωτικού εξοπλισμού. Οι στρατιωτικές δυνάμεις της Δανίας μπορούν επίσης να λαμβάνουν μέρος σε σχετικά συλλογικά όργανα και σε στρατιωτικές επιχειρήσεις της ΕΕ, ενώ θα συνεργάζονται με την Ευρώπη και σε θέματα απειλών του κυβερνοχώρου, πράγμα που η Δανία έχει βιώσει στο πρόσφατο παρελθόν της.

Για τη Δανία, το δημοψήφισμα της περασμένης Τετάρτης ήταν από κάθε άποψη ιστορικό. Μπορεί η χώρα να αποτελεί μέλος της ΕΕ εδώ και 50 χρόνια, ωστόσο διατηρεί παραδοσιακά στάση δυσπιστίας απέναντι στο μπλοκ. Η πλειονότητα των δημοψηφισμάτων που αφορούν την ΕΕ καταλήγουν πολύ συχνά σε αρνητική ψήφο, με αποκορύφωμα το δημοψήφισμα του 1992 που απέρριψε την επικύρωση της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Οι Δανοί την ενέκριναν έναν χρόνο αργότερα, με την Κοπεγχάγη ωστόσο να λαμβάνει ρήτρες εξαίρεσης προκειμένου να κατευνάσει τους ψηφοφόρους.