Τα… μαθηματικά του βυθίζουν την Τουρκία

Σε διπλό κλοιό βρίσκονται νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Τουρκία από τη μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού σε συνδυασμό με την υποχώρηση της τουρκικής λίρας. Με τον δείκτη τιμών να έχει φτάσει το 73,5% τον Μάιο σε ετήσια βάση, οι ανατιμήσεις στη χώρα είναι ασταμάτητες προκαλώντας ισχυρές πιέσεις στην κυβέρνηση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.

Τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα στο εσωτερικό της Τουρκίας φαίνεται ότι είναι ένας από τους λόγους για την ιδιαίτερα επιθετική ρητορική του προέδρου Ερντογάν κατά της Ελλάδας. Ο ίδιος, όπως όλα δείχνουν, εκτός από την πάγια εξωτερική πολιτική αμφισβήτησης προς τη χώρα μας, βρίσκει τώρα την ευκαιρία να «εξαγάγει» με τον τρόπο αυτόν την εγχώρια κρίση, καθώς πλησιάζουν οι εκλογές του 2023 για την Τουρκία.

Τεράστιες είναι οι αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων στη χώρα των 84 εκατ. κατοίκων. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία ο πληθωρισμός στα τρόφιμα έχει ξεπεράσει ακόμα και το 90%, με τον βασικό μισθό να υπολογίζεται στα επίπεδα των 220 ευρώ και το μπουκάλι το γάλα να έχει φτάσει κοντά στα 2 ευρώ. Για τον λόγο αυτόν στο Διαδίκτυο έχουν κάνει την εμφάνισή τους φωτογραφίες από τουρκικά σουπερμάρκετ που φέρεται να έχουν βάλει αντικλεπτικές συσκευές σε προϊόντα όπως τα γαλακτοκομικά για να αποτραπούν πιθανές κλοπές.

Κίνδυνος για ελέγχους

Καταλυτικό ρόλο παίζει και η σημαντική υποχώρηση του εθνικού νομίσματος την ώρα που διεθνείς οίκοι όπως η S&P Global να προειδοποιεί ότι η Άγκυρα μπορεί να αναγκαστεί να επιβάλλει κεφαλαιακούς ελέγχους (capital controls) για να ανακοπεί η βουτιά. Το 1 αμερικανικό δολάριο έχει φτάσει να αγοράζει πάνω από 17 λίρες Τουρκίας, με την υποχώρηση της τελευταίας να έχει φτάσει στις αγορές συναλλάγματος το 22%. Πρόκειται για τα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων έξι μηνών, επαναφέροντας τις μνήμες του Δεκεμβρίου του 2021, όταν το 1 δολάριο ΗΠΑ είχε φτάσει τις 18,4 λίρες Τουρκίας. Τότε είχε πραγματοποιηθεί σειρά μειώσεων στα επιτόκια της χώρας και το αποτέλεσμα ήταν τη χρονιά εκείνη η λίρα να υποχωρήσει κατά 44% έναντι του αμερικανικού νομίσματος.

Η πολιτική της Άγκυρας

Σήμερα τα επιτόκια στην Τουρκία παραμένουν μειωμένα και διαμορφώνονται στο 14%, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον τρέχοντα πληθωρισμό. Η κεντρική τράπεζα της χώρας καθ’ υπόδειξη του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν δεν προχωρά σε αυξήσεις κόστους δανεισμού, καθώς ο ίδιος πιστεύει ότι μόνο τα χαμηλά επιτόκια θα αντιμετωπίσουν τις υψηλές τιμές.

Ο τούρκος πρόεδρος ουσιαστικά υποσχέθηκε να προσφέρει ένα νέο οικονομικό μοντέλο που θα επιφέρει έκρηξη στον εξαγωγικό πλούτο χάρη σε μια φθηνότερη λίρα. Στη συνέχεια – έλεγε το ίδιο σχέδιο – στόχος ήταν να τιθασευτεί ο πληθωρισμός μέσω αντιμετώπισης του μακροχρόνιου εμπορικού ελλείμματος της Τουρκίας. Αυτό δεν έχει επιτευχθεί μέχρι τώρα και πλέον το υπερβολικά υψηλό κόστος για τις εισαγωγές ενέργειας που πρέπει να πληρωθούν σε δολάρια – και μάλιστα σε πολύ περισσότερα δολάρια λόγω της χαμηλής ισοτιμίας της λίρας – ασκεί έντονη πίεση στην οικονομία. Οι οικονομικοί αναλυτές αναμένουν ότι η ανοδική πορεία για τον πληθωρισμό της Τουρκίας θα συνεχιστεί.

Βασικός παράγοντας για τις ανατιμήσεις στην Τουρκία, εκτός από τη νομισματική πολιτική της χώρας, είναι και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα αρνητικές στον τομέα της ενέργειας, με τις τιμές να έχουν φτάσει στα ύψη, επηρεάζοντας και την υπόλοιπη οικονομική δραστηριότητα. Η Αγκυρα κάνει κάθε προσπάθεια να τονώσει την οικονομία με την εγχώρια παραγωγή και τις εξαγωγές, αλλά ο πληθωρισμός έχει φτάσει να ανατροφοδοτεί τη βουτιά της λίρας και το αντίθετο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.