Ταμείο Ανάκαμψης και κοινωνία των πολιτών

Ακριβώς τη στιγμή που η ευρωπαϊκή οικονομία είχε αρχίσει να ανακάμπτει από την οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία Covid-19 και ενώ παράλληλα προσπαθούσε να ξεπεράσει τις στρεβλώσεις της προσφοράς και τις πληθωριστικές πιέσεις που είχε προκαλέσει η πανδημία στην παγκόσμια οικονομία, ένας απροσδόκητος εξωτερικός κλυδωνισμός δημιούργησε ένα νέο πολιτικό και οικονομικό σενάριο γεμάτο δυσκολίες και κινδύνους: Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο εν λόγω πόλεμος διαρκείας έχει αλλάξει ριζικά το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο οικονομικό πλαίσιο.

Τον Μάιο ο ετήσιος πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να φτάσει το 8,1 %, το υψηλότερο δηλαδή ποσοστό από την υιοθέτηση του ευρώ, ενώ ο πληθωρισμός όσον αφορά τις τιμές της ενέργειας έφτασε το 44,7 %. Επιπλέον, ένας παρατεταμένος πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ελλείψεις στα ορυκτά καύσιμα, από τα οποία εξακολουθούμε να εξαρτιόμαστε, καθώς και σε άλλες πρώτες ύλες και τρόφιμα, γεγονός που καθιστά απρόβλεπτη την εξέλιξη των τιμών και την ανάπτυξη, με τεράστιο αντίκτυπο στις φτωχότερες χώρες. Ο στασιμοπληθωρισμός αποτελεί πραγματικό κίνδυνο για τις οικονομίες της Ευρώπης και άλλων περιοχών του κόσμου.

Μια ακόμη συνέπεια του πολέμου είναι οι στόχοι των μέτρων και των μέσων της Πράσινης Συμφωνίας, η οποία στοχεύει στην κλιματική ουδετερότητα για την Ευρώπη έως το 2050, να μην εφαρμοστούν ή να εφαρμοστούν μερικώς. Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις του πολέμου θα επηρεάσουν ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα τροφίμων, τη βιομηχανία, την άμυνα και το εμπόριο στην Ευρώπη, ενώ θα αυξηθεί ο προβληματισμός για το μέλλον της Ευρώπης και τα επίπεδα ενσωμάτωσης που θέλουμε να επιτύχουμε συλλογικά ως ευρωπαϊκά έθνη και ως πολίτες.

Το Ταμείο Ανάκαμψης μέσω των Εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) παραμένει το μεγαλύτερο όπλο στη φαρέτρα των κρατών – μελών της ΕΕ. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ υπό το πρίσμα αυτού του νέου σεναρίου. Εξάλλου, η κατάσταση που δημιουργήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει ήδη επηρεάσει την εφαρμογή των ΕΣΑΑ, τα οποία θα πρέπει να υλοποιηθούν με τρόπο συνεπή με τους νέους στόχους οικονομικής πολιτικής που θα τεθούν για την αντιμετώπιση των κινδύνων και των προκλήσεων της νέας κατάστασης. Αυτά τα σενάρια επιδείνωσης της κατάστασης συνεπάγονται μια ισχυρότερο και πιο ενωμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση, ακολουθώντας την αρχή «ό,τι χρειαστεί».

Η μέχρι πρότινος εμπειρία εφαρμογής των ΕΣΑΑ αναδεικνύει και άλλον έναν σημαντικό παράγοντα που αποτελεί κλειδί στην επιτυχή υλοποίηση των σχεδίων: Η όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή και συμβολή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών αλλά και των τοπικών παραγόντων. Η στενή και εποικοδομητική συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των τοπικών και περιφερειακών αρχόντων αλλά και της ίδιας της τοπικής κοινωνίας με τις κυβερνήσεις, ενισχύει την διαφάνεια και τον συνεχή διάλογο, αλλά και το αίσθημα της ιδιοκτησίας των επενδύσεων και αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την στοχευμένη και αποτελεσματική εφαρμογή των σχεδίων ανάπτυξης.

Ο Γιώργος Μελέας είναι εθνικός εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή