Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ και ο Ερντογάν

Είναι πολλά τα ανοικτά μέτωπα που έχει απέναντί του ο Ρέτζεπ Ταγίπ Ερντογάν. Και το γεγονός αυτό δεν είναι απαλλαγμένο κινδύνων για την Ελλάδα, την Κύπρο και την ηρεμία στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.

Τα πιο σοβαρά εξωτερικά μέτωπα του Τ. Ερντογάν είναι οι σχέσεις του με Δύση και ΝΑΤΟ και οι προθέσεις του για επεμβάσεις στη Συρία και στο Ιράκ σε συνδυασμό με απειλές για το Αιγαίο και την Κύπρο.

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, ο πρόεδρός της αντιμετωπίζει οξεία οικονομική και κοινωνική κρίση, η οποία στο βαθμό που εντείνεται  και εκτός Τουρκίας, θα γίνεται όλο και πιο πιεστική για την αυταρχική εξουσία του σημερινού προέδρου.

Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Σύνοδος του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη στις 29-30 Ιουνίου, θα έχει καθοριστική σημασία για τις περαιτέρω συμπεριφορές του Τούρκου προέδρου. Σίγουρα δε, θα επηρεάσει και τις σχέσεις του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, με τον οποίο μοιράζεται παρεμφερείς αυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης. Για την ώρα, η άρνηση της Τουρκίας να προσυπογράψει την συμφωνία για ένταξη στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φινλανδίας είναι μια θετική υπηρεσία προς του Πούτιν, αλλά έως πότε και υπό ποιες συνθήκες;

Για να πει το «ναι», επισήμως, η Τουρκία απαιτεί «γραπτή συμφωνία» από τη Φινλανδία και τη Σουηδία για βήματα πρός τον τερματισμό της «υποστήριξής τους στην τρομοκρατία» – δηλαδή την υποτιθέμενη υλικοτεχνική και πολιτική υποστήριξή τους στους Κούρδους αντάρτες του ΡΚΚ και το παρακλάδι τους YPG στη Συρία. Κατηγορεί τις δύο χώρες ότι φιλοξενούν μέλη του «κινήματος Γκιουλέν», το οποίο η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι ήταν πίσω από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016. Επιπλέον, η Άγκυρα απαιτεί από τη Σουηδία και τη Φινλανδία να τερματίσουν την απαγόρευση εξαγωγής όπλων στην Τουρκία, την οποία επέβαλαν μετά την στρατιωτική εισβολή στη βορειοανατολική Συρία το 2019. Η Άγκυρα είπε ότι έχει ζητήσει την έκδοση Κούρδων μαχητών και άλλων υπόπτων από το 2017, αλλά δεν έχει λάβει θετική απάντηση από τη Στοκχόλμη.

Η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι η Σουηδία αποφάσισε να παράσχει 376 εκατομμύρια δολάρια για να στηρίξει τους Κούρδους μαχητές το 2023 και ότι τους παρείχε στρατιωτικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων αντιαρματικών όπλων και drones. Η Σουηδία αρνείται αυτές τις κατηγορίες. Ο Ερντογάν όμως φαίνεται να πιστεύει ότι βρήκε μια χρυσή ευκαιρία να εκβιάσει ολόκληρη τη δυτική συμμαχία και να πάρει το μέγιστο από μια λίστα επίσημων και ανεπίσημων αιτημάτων, τα οποία εμπλουτίζονται και με την κατά της Ελλάδας επιθετική πολιτική,με λόγια, υπερπτήσεις και άλλες παραβιάσεις. Όπως εύστοχα επισημαίνει ο Τούρκος γεωπολιτικός αναλυτής και απολυθείς το 2017 αρθρογράφος της «Χούριετ», Μπουράκ Μπεκντίλ, πίσω από τις τουρκικές ενέργειες, ο Ταγίπ Ερντογάν, φαίνεται να επιδιώκει για λόγους εσωτερικής πολιτικής κατανάλωσης, μια θερμή πολιτική επιστροφή στον δυτικό κόσμο, για να δείξει πως με την τακτική του «έβαλε τα γυαλιά» στη Δύση.

Επισημαίνουμε παρενθετικά, ότι η ρητορική που «συναρπάζει» τους Τούρκους ξενόφοβους αντιδυτικούς ρατσιστές, στην Ελλάδα, δεν διαφέρει αισθητά από αυτήν που πωλούσε καθημερινά αποβιώσας πολυεκατομμυριούχος δήθεν δημοσιογράφος που έπεσε στο λάκκο που έσκαβε.

Ανάγκη για «νίκες»

Είναι κατάδηλο έτσι ότι ενόψει της επανεκλογής του τον Ιούνιο 2023, ο Ερντογάν έχει ανάγκη από «νίκες» στο εξωτερικό, καθ’ όσον στο εσωτερικό της Τουρκίας η οικονομία παραπαίει και τα σύννεφα είναι βαριά.

Από την άλλη πλευρά, ο Τούρκος Πρόεδρος θέλει να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, για την επιστροφή στο πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35, από το οποίο η Τουρκία εκδιώχθηκε αφού απέκτησε το ρωσικής κατασκευής σύστημα εδάφους-αέρος S-400.

Η επιστροφή αυτή έχει ζωτική σημασία για την Τουρκία, γιατί μπορεί να της ανοίξει την πόρτα για συμμετοχή και σε άλλα πολυεθνικά στρατιωτικά προγράμματα. Από τα οποία ευελπιστούν να πάρουν κάποια ψίχουλα και οι Ρώσοι φίλοι του Τούρκου προέδρου.

Σουηδία και Φινλανδία

Υπό παρόμοιες συνθήκες, θα πρέπει από τώρα να θεωρείται βέβαιο ότι η τουρκική πλευρά θα σαμποτάρει την όποια διαδικασία αναγέννησης του ΝΑΤΟ.

Η ομάδα εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν θα κάνει τη διαδικασία ένταξης στο NATO όσο το δυνατόν πιο δύσκολη για τη Σουηδία και τη Φινλανδία. «Δεν είναι μια εύκολη διαδικασία», δήλωσε ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος στο Reuters, προσθέτοντας ότι η Σουηδία και η Φινλανδία πρέπει να κάνουν «δύσκολα» βήματα για να κερδίσουν την υποστήριξη της Άγκυρας. «Περαιτέρω διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν. Αλλά η ημερομηνία δεν φαίνεται πολύ κοντά.» Και  οι άλλοι 29 σύμμαχοι του NATO που ήθελαν να επισφραγίσουν την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του NATO στη Μαδρίτη στις 29-30 Ιουνίου, ας έχουν υπόψη τους ότι ο Σουλτάνος δεν παίζει μπάλα με τους κανόνες που ισχύουν στην Ατλαντική Συμμαχία. Και αυτό είναι σοβαρό πλέον πρόβλημα για το μέλλον της.