ΡΑΕ: Δύο νέες και ασύμμετρες απειλές για μπλακ άουτ στο ρεύμα

Δεκαέξι σενάρια κινδύνων για το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας κατά την περίοδο μέχρι το 2024 περιλαμβάνει η ΡΑΕ στο Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων του τομέα ηλεκτρισμού της Ελλάδας.

Δύο εξ αυτών διαβαθμίζονται από τον Ρυθμιστή στην υψηλότερη κλίμακα κινδύνων ως «μη ανεκτοί» και ταυτόχρονα χαρακτηρίζονται και ως «πολύ πιθανοί» ως προς την εμφάνιση τους με συνέπειες ακόμη και «καταστροφικές». Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ενδεχόμενο των «κυβερνοεπιθέσεων» περιγράφονται ως επιπτώσεις όχι μόνο το μπλακ άουτ, αλλά και η «απώλεια ανθρώπινης ζωής» και η οικονομική ζημιά σε επιχειρήσεις.

Πρόκειται για τη «διακοπή τροφοδοσίας με φυσικό αέριο από τη Ρωσίας» και τις «κυβερνοεπιθέσεις». Οι δύο αυτοί κίνδυνοι θα έχουν ως πρώτο ορατό αποτέλεσμα τη διακοπή ηλεκτροδότησης της χώρας και ανάλογα με την ένταση εκδήλωσης τους, το μπλακ άουτ μπορεί να είναι είτε για λίγες ώρες και σε ορισμένα σημεία του συστήματος είτε θα είναι ολικό. Με τον ΑΔΜΗΕ και τον ΔΕΔΔΗΕ να επιχειρούν την αποκατάσταση του από το μηδέν…

Ο Ρυθμιστής έδωσε σε δημόσια διαβούλευση το Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων του τομέα ηλεκτρισμού της Ελλάδας και τα 16 σενάρια κινδύνων με βάση τη διαβάθμιση τους είναι:

I. Σενάρια μη ανεκτού κινδύνου

1) Σενάριο 16 (α): Διακοπή τροφοδοσίας φυσικού αερίου από Ρωσία (χειμώνας 2022-2023 -χωρίς Πτολεμαΐδα V)

 2) Σενάριο 16 (β): Διακοπή τροφοδοσίας φυσικού αερίου από Ρωσία (χειμώνας 2022-2023 -με Πτολεμαΐδα V)

 3) Σενάριο 4: Κύμα ψύχους – χιόνια

4) Σενάριο 6: Καύσωνας – συντήρηση ανάντι δικτύου φυσικού αερίου

5) Σενάριο 15: Κυβερνοεπίθεση Β

II. Σενάρια μη επιθυμητού κινδύνου

6) Σενάριο 1: Πλημμύρες

7) Σενάριο 14: Κυβερνοεπίθεση Α

8) Σενάριο 9: Πανδημία – ανθρώπινο λάθος

9) Σενάριο 5: Ξηρασία – Δασικές πυρκαγιές

10) Σενάριο 12: Απόσυρση λιγνιτικών-διασύνδεση Κρήτης χωρίς Πτολεμαΐδα V

11) Σενάριο 11: Βλάβη εξοπλισμού

12) Σενάρια 2 και 3: Ανεμοθύελλες

13) Σενάριο 10: Απόσυρση λιγνιτικών – καθυστέρηση ένταξης νέων μονάδων

III. Σενάρια ανεκτού κινδύνου

14) Σενάριο 13: Απόσυρση λιγνιτικών – διασύνδεση Κρήτης με Πτολεμαΐδα V

15) Σενάριο 7: Σεισμός

16) Σενάριο 8: Σεισμός – εκτός HVDC με Ιταλία

Η διακοπή ρωσικού αερίου

 Η ΡΑΕ για το σενάριο που προβλέπει τη διακοπή παροχής φυσικού αερίου από τη Gazprom έχει προχωρήσει στην παραδοχή πως θα έχει διάρκεια τριών μηνών και συγκεκριμένα από την 1^η Ιανουαρίου του 2023 μέχρι τις 31 Μαρτίου του ίδιου έτους. Για τον κίνδυνο διακοπής της τροφοδοσίας φυσικού αερίου από τη Ρωσία η ΡΑΕ έλαβε υπόψη τόσο το ενδεχόμενο να είναι εντός λειτουργίας η νέα λιγνιτική μονάδα της ΔΕΗ (Πτολεμαϊδα V) όσο και να είναι σβηστή. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Ρυθμιστή, το σενάριο εξετάστηκε συνδυαστικά με σειρά από παραδοχές και εμφανίζονται επιπτώσεις τόσο σε εθνικό επίπεδο (προβλήματα επάρκειας, κυκλικές περικοπές φορτίου) όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο καθώς εμφανίζεται αυξημένη πιθανότητα επιπτώσεων στο ισοζύγιο συναλλαγών με δεδομένο ότι οι συνθήκες κρίσης ισχύουν για όλη την Ευρώπη.

Οι κυβερνοεπιθέσεις

 Σε ό,τι αφορά την εκδήλωση κυβερνοεπιθέσεων η ΡΑΕ την εκτιμά να έχει διάρκεια δύο ωρών εντός του καλοκαιριού και πέντε ωρών το χειμώνα.  

Τις κυβερνοεπιθέσεις η ΡΑΕ τις κατηγοριοποιεί σε δύο επίπεδα. Η «Κυβερνοεπίθεση Α» αφορά σε κρίσιμα υποσυστήματα του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ) με συνέπεια την πιθανότητα διακοπής της λειτουργίας ή αναστολής της διαθεσιμότητας της χρηματιστηριακής αγοράς, την πιθανότητα αλλοίωσης των δεδομένων χρηματιστηριακών συναλλαγών, την εμφάνιση σημαντικών οικονομικών απωλειών για τους συμμετέχοντες φορείς, την ζημιά στην εικόνα και τη φήμη του ΕΧΕ κ.ά. Η «Κυβερνοεπίθεση Β» αφορά σε συμβάν σε κρίσιμες υποδομές και συστήματα ενεργειακού φορέα που συνδέεται με το σύστημα (δίκτυο). Ενδεικτικά μπορεί να αφορά συστήματα του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ.  Ως συνέπεια εμφάνισης τέτοιου συμβάντος μπορεί να είναι η εμφάνιση κινδύνων στην ασφάλεια τροφοδοσίας με ακραία περίπτωση την εμφάνιση blackout.

Τα μέτρα αντιμετώπισης

Σύμφωνα με το Σχέδιο Ετοιμότητας Αντιμετώπισης Κινδύνων στον τομέα Ηλεκτρισμού ο ΑΔΜΗΕ προκειμένου σε ένα από τα παραπάνω απρόβλεπτα γεγονότα να αποφύγει την κατάρρευση και καταστροφή του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας προχωρά σε σειρά ενεργειών.

Το σύστημα τίθεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και προβλέπεται ακόμη και η χειροκίνητη, σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ, περικοπή φορτίων. Η διαδικασία αυτή ξεκινά π.χ. από τη διακοπή λειτουργίας των υδραντλητικών μονάδων, την διακοπή εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, την ενεργοποίηση εφεδρειών, την εφαρμογή του μηχανισμού κατανάλωσης σε μειωμένες ώρες κατανάλωσης, και ως τελευταίο μέτρο λαμβάνεται η διακοπή ηλεκτροδότησης σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Σε αυτό το σενάριο προτείνεται η εκ περιτροπής ηλεκτροδότηση των καταναλωτών.

Επιπροσθέτως, προβλέπει και τη δυνατότητα στον ΑΔΜΗΕ να ζητήσει βοήθεια και από Διαχειριστές γειτονικών κρατών προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ακραίες συνθήκες.

Για την αποτελεσματική διαχείριση της διακινδύνευσης, σύμφωνα με το σχέδιο της ΡΑΕ συγκροτούνται τα ακόλουθα όργανα:

1. Ομάδα Διαχείρισης Διακινδύνευσης (ΟΔΔ).
2. Υπεύθυνος Διαχείρισης Κινδύνων Ασφάλειας Εφοδιασμού (ΥΔΚΑΕ).
3. Ομάδα εργασίας για την αξιολόγηση της διακινδύνευσης (OEAΔ).