ΠΟΕ: Συμφωνία για αλιεία και πνευματική ιδιοκτησία εμβολίων covid-19

Συμφωνία για την πρώτη αλλαγή στους παγκόσμιους κανόνες εμπορίου εδώ και πολλά χρόνια επήλθε στους κόλπους του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου την Παρασκευή. Η συμφωνία περιλαμβάνει πρόβλεψη για ενίσχυση της προμήθειας εμβολίων κατά του κορωνοϊού, μετά από δύσκολους συμβιβασμούς.

Οι συμφωνίες συνήφθησαν τις πρώτες πρωινές ώρες της έκτης ημέρας της διάσκεψης, στην οποίαν συμμετείχαν περισσότεροι από 100 υπουργοί Εμπορίου. Η διάσκεψη αποτέλεσε δοκιμασία για την ικανότητα των κρατών να συνάψουν πολυμερείς εμπορικές συμφωνίες εν μέσω γεωπολιτικών αναταράξεων που εντάθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι επτά συμφωνίες και διακηρύξεις καταλήχθηκαν λίγο πριν την αυγή της Παρασκευής.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Ngozi Okonjo-Iweala, είπε στους συνέδρους: «Το πακέτο συμφωνιών που έχετε καταλήξει θα κάνει τη διαφορά στη ζωή των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο ΠΟΕ είναι στην πραγματικότητα ικανός να ανταποκριθεί σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης της εποχής μας».

Νωρίτερα είχε απευθύνει έκκληση στα μέλη του ΠΟΕ να εστιάσουν στη «λεπτή ισορροπία» που απαιτείται μετά από σχεδόν 24ωρες συνομιλιών με εντάσεις και αλληλοκατηγορίες.
Το πακέτο, το οποίο ο επικεφαλής του ΠΟΕ χαρακτήρισε «άνευ προηγουμένου», περιλαμβάνει τις δύο συμφωνίες υψηλότερου προφίλ που εξετάζονταν, δηλαδή για την αλιεία αλλά και την μερική παραίτηση από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια κατά της COVID-19.

Η αλιεία

Η συμφωνία για τον περιορισμό των αλιευτικών επιδοτήσεων είναι μόλις η δεύτερη πολυμερής συμφωνία για τους παγκόσμιους εμπορικούς κανόνες που επετεύχθη στην 27χρονη ιστορία του ΠΟΕ και είναι πολύ πιο φιλόδοξη από την πρώτη, η οποία σχεδιάστηκε για να μειώσει τη γραφειοκρατία.

Κάποια στιγμή στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων η στάση της Ινδίας, που ηγείται των αναπτυσσόμενων χωρών με μεγάλο αριθμό φτωχών αγροτών και ψαράδων, φαινόταν ότι θα παραλύσει τις συνομιλίες, όμως τελικά βρέθηκαν λύσεις. Οι κανόνες του ΠΟΕ υπαγορεύουν ότι όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται με συναίνεση, με κάθε μέλος να μπορεί να ασκήσει βέτο.

«Δεν ήταν μια εύκολη διαδικασία. Υπήρχαν πολλά σκαμπανεβάσματα, όπως ακριβώς είχα προβλέψει. Ήταν σαν τρενάκι του λούνα παρκ, αλλά στο τέλος φτάσαμε σε αποτέλεσμα», είπε μια εξουθενωμένη αλλά ενθουσιασμένη Okonjo-Iweala στην τελευταία συνέντευξη Τύπου.

Η συμφωνία για την απαγόρευση των επιδοτήσεων για παράνομη, λαθραία και άναρχη αλιεία ή αλιεία υπεραλιευόμενου αποθέματος έχει τη δυνατότητα να αντιστρέψει την κατάρρευση των ιχθυαποθεμάτων. «Είναι ένα σημείο καμπής για την αντιμετώπιση ενός από τους βασικούς παράγοντες της παγκόσμιας υπεραλίευσης» δήλωσε η Isabel Jarrett, διευθύντρια της εκστρατείας του The Pew Charitable Trusts για τη μείωση των επιβλαβών επιδοτήσεων αλιείας.

Η Okonjo-Iweala είπε ότι ήταν το πρώτο βήμα μετά από 21 χρόνια συνομιλιών προς αυτό που ήλπιζε πως θα ήταν μια πιο ολοκληρωμένη συμφωνία.

Εμβόλια και πνευματική ιδιοκτησία

Η συμφωνία για μερική παραίτηση από την πνευματική ιδιοκτησία που θα επιτρέψει στις αναπτυσσόμενες χώρες να παράγουν και να εξάγουν εμβόλια για τον COVID-19 δίχαζε τον ΠΟΕ για σχεδόν δύο χρόνια, όμως τελικά υπήρξε συμφωνία. Πρόκειται για το ζήτημα που έχει προσελκύσει την πιο σφοδρή κριτική από ομάδες και άτομα που υποστηρίζουν ότι ελάχιστα θα αλλάξουν στην πράξη, ενώ η συμφωνία που επετεύχθη είναι πολύ «στενή» καθώς δεν περιλαμβάνει τις διαγνωστικές τεχνικές και θεραπευτικές μεθόδους. «Με απλά λόγια, είναι ένα τεχνοκρατικό πασάλειμμα που στοχεύει στη διάσωση φήμης, όχι ζωών», δήλωσε ο Μαξ Λόουσον, συμπρόεδρος της People’s Vaccine Alliance.

Η φαρμακευτική βιομηχανία ήταν επίσης επικριτική για τη συμφωνία, λέγοντας ότι επί του παρόντος υπάρχει πλεόνασμα εμβολίων που οι κυβερνήσεις και άλλες αρχές δεν έχουν καταλάβει πώς να διανείμουν και να διαχειριστούν.

«Αντί να επικεντρωθούν σε πραγματικά ζητήματα που επηρεάζουν τη δημόσια υγεία, όπως η επίλυση προβλημάτων στην αλυσίδα εφοδιασμού ή η μείωση των συνοριακών δασμών στα φάρμακα, ενέκριναν μια απαλλαγή από πνευματική ιδιοκτησία για τα εμβόλια για τον COVID-19 που δεν θα βοηθήσουν στην προστασία των ανθρώπων από τον ιό» δήλωσε ο πρόεδρος της Pharmaceutical Research and Manufacturers of America (PhRMA).

Μια συμφωνία που επιτεύχθηκε επίσης ήταν να διατηρηθεί μορατόριουμ στα τιμολόγια του ηλεκτρονικού εμπορίου, κάτι που οι επιχειρήσεις λένε ότι είναι ζωτικής σημασίας για να επιτραπεί η ελεύθερη ροή δεδομένων παγκοσμίως.

Ο ΠΟΕ στην νέα εποχή

Συνολικά, πολλοί παρατηρητές είπαν ότι οι συμφωνίες θα πρέπει να ενισχύσουν την αξιοπιστία του ΠΟΕ, ο οποίος αποδυναμώθηκε από την ικανότητά του να παρεμβαίνει σε εμπορικές διαφορές από τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, και τον θέτουν σε μια πορεία μεταρρυθμίσεων.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Εμπορίου Βάλντις Ντομπρόβσκις είπε ότι η συνάντηση του ΠΟΕ είχε παγκόσμιες συνέπειες παρά τις άνευ προηγουμένου προκλήσεις.

«Οι βαθιές αποκλίσεις εδώ επιβεβαιώνουν ότι χρειάζεται επειγόντως μια βαθιά μεταρρύθμιση του οργανισμού σε όλες τις βασικές του λειτουργίες», είπε, προσθέτοντας ότι θα εργαστεί για να συμφωνηθεί κάτι τέτοιο στην επόμενη υπουργική διάσκεψη που αναμένεται το 2023.