ΑΠΕ: Αλλάζει το χωροταξικό, ανοίγει ηλεκτρικός χώρος

Στο Μαξίμου θα βρεθούν τη Δευτέρα τα επιτελεία του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Γενικού Γραμματέα Χωροταξίας κ.κ. Νίκου Ταγαρά και Ευθύμιου Μπακογιάννη για να παρουσιάσουν τις βασικές παρεμβάσεις που θα διευκολύνουν τις χωροθετήσεις αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων.

Όπως αναφέρουν στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» κυβερνητικές πηγές, ένα από τα ζητήματα που θα συζητηθούν είναι εάν οι «go-to areas» _ οριοθετημένες περιοχές στις οποίες όσα μεγάλα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας χωροθετούνται θα χαίρουν ταχείας αδειοδότησης _ πρέπει να θεσμοθετηθούν άμεσα ή θα περιληφθούν στις διατάξεις του υπό αναθεώρηση Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί στα μέσα του 2023. Η Κομισιόν στη νέα εργαλειοθήκη REPowerEU για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, αναφέρει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να ορίσουν «go-to areas» για ανανεώσιμες πηγές, έπειτα από μια στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση.

Στο θέμα έκανε ειδική αναφορά προ ημερών και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συζήτηση με τον πρόεδρο του ΣΕΒ Δημήτρη Παπαλεξόπουλο, στο περιθώριο της γενικής συνέλευσης του Συνδέσμου, επισημαίνοντας ότι σε αυτές τις περιοχές θα μπορεί να συγκεντρώνεται περισσότερη «δύναμη πυρός» ΑΠΕ, σε συνεννόηση με τις τοπικές κοινωνίες και με αντισταθμιστικά οφέλη. Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι προτιμότερο «από το να διασπείρουμε τρεις-πέντε ανεμογεννήτριες παντού στη χώρα, να είναι συγκεντρωμένες περισσότερες σε κάποια σημεία, να δώσουμε, δηλαδή, προτεραιότητα σε μια σειρά από μεγάλα έργα, τα οποία θα μπορούν γρήγορα να αυξήσουν τη δυναμικότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον αέρα και από τον ήλιο».

Εκτός από τις «go-to» περιοχές, στην υπόλοιπη χώρα η γενική κατεύθυνση που έχει δοθεί από το Μαξίμου είναι το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ να εξαιρεί τα μικρά νησιά και τις βουνοκορφές από την εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Όσο για τις «go-to areas» η κατασκευή των έργων θα πρέπει να εγκρίνεται εντός ενός έτους από την αίτηση, ενώ στις υπόλοιπες θα ισχύουν τα προβλεπόμενα της κοινοτικής νομοθεσίας, δηλαδή – δύο χρόνια για τα νέα έργα και ένα έτος για τα έργα ριζικής ανακαίνισης (repowering). Στην Ελλάδα σήμερα ο μέσος χρόνος αδειοδότησης νέων έργων ΑΠΕ είναι πέντε έτη και αναμένεται να περιοριστεί σε 14 μήνες _ με βάση τις προωθούμενες ρυθμίσεις στο νομοσχέδιο για την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας, το οποίο εισήχθη αργά χθες το βράδυ προς ψήφιση στη Βουλή.

Ανοίγει ηλεκτρικός χώρος για ΑΠΕ

Πέρα όμως από την ανάγκη ενός νέου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, προϋπόθεση για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων διείσδυσης της πράσινης ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, αποτελεί η αύξηση του ηλεκτρικού χώρου στα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι …κοινό μυστικό ότι σήμερα σε πολλές περιοχές της χώρας το ηλεκτρικό σύστημα είναι κορεσμένο, με συνέπεια μικρά ή μεγάλα έργα ΑΠΕ είναι σχεδόν αδύνατο να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό και να εξασφαλίσουν όρους σύνδεσης.

Για παράδειγμα στην Αττική, περιορισμένη διαθεσιμότητα έχουν μετασχηματιστές στους υποσταθμούς Λαυρίου, Μαρκόπουλου, Ασπρόπυργου, Μεγάρων και Καλλιστηρίου. Αντιστοίχως, στη Θεσσαλία μικρό είναι το περιθώριο υποσταθμών σε Αλμυρό, Στεφανοβίκειο, Λάρισα (υποσταθμοί ΙΙ και ΙΙΙ), ενώ δεν υπάρχει καμία διαθεσιμότητα σε Δομοκό, Φάρσαλα, Τρίκαλα (ΙΙ). Ίδια ή παρόμοια κατάσταση έχει αποτυπωθεί σε Γρεβενά, Βέροια, Κιλκίς, Σέρρες, Μεγαλόπολη κ.ά.

Σήμερα, ο ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας) προχωρά σε απορρίψεις όρων σύνδεσης φωτοβολταϊκών διότι μια γραμμή μεταφοράς ρεύματος δεν έχει θερμικό περιθώριο, αλλά κυρίως γιατί έχει ξεπεραστεί το όριο της στάθμης βραχυκύκλωσης των μετασχηματιστών του υποσταθμού _ σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα έχει μηδενίσει. Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα και προκειμένου να χωρέσουν όσο γίνεται περισσότερες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) οι αρμόδιοι του Υπουργείου Ενέργειας και του ΔΕΔΔΗΕ, κατέληξαν σε δύο λύσεις.

Αλλαγή του Κώδικα Διαχείρισης του ΔΕΔΔΗΕ

Καταρχάς, έχει αποφασιστεί να γίνει αλλαγή του Κώδικα Διαχείρισης του Δικτύου στους 450 υποσταθμούς του ΔΕΔΔΗΕ. Ουσιαστικά θα αλλάξει ο ορισμός της στάθμης βραχυκύκλωσης, αυξάνοντάς την κατά πέντεMW (μεγαβάτ). Έτσι, αναμένεται να ανοίξει άμεσα ένας τεράστιος ηλεκτρικός χώρος περί τα 2,25 GW (γιγαβάτ), δίχως να χρειαστούν επενδύσεις σε αναβαθμίσεις δικτύων. Όπως εξηγεί η ίδια πηγή, «τα όρια είχαν οριστεί πολύ παλιά και ήταν υπέρ το δέον αυστηρά, δίχως να υπάρχει πραγματικός λόγος ασφαλείας». Στο νομοσχέδιο για την απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας των ΑΠΕ, περιλαμβάνεται σχετική ρύθμιση που …λύνει τα χέρια του ΔΕΔΔΗΕ για να προχωρήσει σε αλλαγή του Κώδικα.

Κατανομή ηλεκτρικού χώρου σε υποσταθμούς

Η δεύτερη λύση αφορά σε αλλαγή της κατανομής του ηλεκτρικού χώρου στους υποσταθμούς ώστε να στηριχθεί η αυτοπαραγωγή. Η σχετική ρύθμιση, περιλαμβάνεται και αυτή στο νομοσχέδιο και προβλέπει οι υποσταθμοί έως 10 MW να διατίθενται αποκλειστικά για αυτοπαραγωγή, για ενεργειακό συμψηφισμό (net metering) καθώς και για το πρόγραμμα «φωτοβολταϊκά στις στέγες». Επίσης, προωθείται ποσόστωση στα περιθώρια του κάθε υποσταθμού με τα νοικοκυριά να καταλαμβάνουν το 30%, οι σταθμοί αγροτών 30%, η βιομηχανία και η μεταποίηση 30% και 10% οι ανεξάρτητοι παραγωγοί. Για τους μεγαλύτερους υποσταθμούς, η πλεονάζουσα ισχύς άνω των 10 ΜW θα κατανέμεται σε ποσοστό 30% σε νοικοκυριά, αγρότες, βιομηχανία, μεταποίηση και ανεξάρτητους παραγωγούς και το 70% για την εγκατάσταση των υπολοίπων σταθμών ΑΠΕ.

Περιορισμοί έκχυσης για επενδύσεις ΑΠΕ

Επιπλέον, προωθούνται ρυθμίσεις για το «ξεχείλωμα» των δικτύων ώστε να …υποδεχθούν έργα ΑΠΕ επενδυτών αλλά και ενεργειακών κοινοτήτων (δήμων για στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών, εμπόρων κλπ.). Οι Διαχειριστές (ΔΕΔΔΗΕ, ΑΔΜΗΕ) θα μπορούν να επιβάλλουν περιορισμούς στην έγχυση ηλεκτρισμού στο δίκτυο (πιθανώς μόνο σε έργα με νέες οριστικές προσφορές σύνδεσης) έως το 5% της ετήσιας δυνατότητας παραγωγής ενέργειας των σταθμών ΑΠΕ σε κάθε περιοχή.

Αναβαθμίσεις δικτύων και προσθήκη υποσταθμών

Σε κάθε περίπτωση, όπως υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς ΑΠΕ, πέρα από τις ρυθμίσεις που ανοίγουν χώρο στα ηλεκτρικά δίκτυα, χρειάζονται και επενδύσεις για την αναβάθμισή τους. Ήδη υπάρχει σχέδιο αύξησης της ισχύος σε 33 υποσταθμούς, προϋπολογισμού 30 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 12 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο έχει θέσει και ένα σφιχτό χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης έως τα τέλη του 2025.

Σε δεύτερο χρόνο, συζητείται η δυνατότητα να επιτραπεί η προσθήκη επιπλέον υποσταθμού, δίπλα στους υφιστάμενους, εάν υπάρχει χώρος στο οικόπεδο όπου βρίσκονται ή διαφορετικά να δοθεί η δυνατότητα χρήσης των μετασχηματιστών που είναι σε εφεδρεία για λόγους ασφαλείας. Το πρόβλημα με τη χωρητικότητα των δικτύων του ΔΕΔΔΗΕ αναδεικνύει και ο τεχνικός κόσμος, με μηχανικούς να καταγγέλλουν ότι πλέον, έχει αυξηθεί δραματικά ο αριθμός των αδειών, στις οποίες επιβάλλεται η εγκατάσταση υποσταθμού ώστε να προχωρήσει η οικοδομή.

Έρχεται net metering για επιχειρήσεις

Τα προβλήματα αναγνώρισε και ο κ. Μητσοτάκης μιλώντας στην εκδήλωση του ΣΕΒ. « Έχουμε θέματα στα δίκτυά μας. Αποτελεί, όμως, πρώτη προτεραιότητα να ξεπεράσουμε τα εμπόδια, πολλά από τα οποία είναι και αδειοδοτικά, και να βελτιώσουμε σημαντικά το μείγμα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο συνολικό ενεργειακό μας ισοζύγιο. Όταν ακούτε για καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις θέλω να γνωρίζετε ότι αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό πρόβλημα», ανέφερε ο ίδιος, επισημαίνοντας ως προτεραιότητα την άρση των εμποδίων, τα οποία δεν επιτρέπουν σε επιχειρήσεις να παράγουν οι ίδιες ενέργεια, είτε ως αυτοπαραγωγοί, είτε μέσω virtual net metering (εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό).

Στρατηγικός στόχος για την Ελλάδα έως το 2030 είναι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ, να ανέλθει σε 25 GW, από 8,62 GW που είναι σήμερα. Για την υλοποίηση νέων επενδύσεων ΑΠΕ συνολικής ισχύος άνω των 12 GW εκτιμάται ότι θα χρειαστούν επενδύσεις 10 δισ. ευρώ.