Το Επιχειρηματικό Σχέδιο Canvas ως ένα Στρατηγικό Εργαλείο Διαχείρισης Ανθρώπινων Πόρων

Το επιχειρηματικό σχέδιο Canvas επινοήθηκε και σχεδιάσθηκε από τον Alexander Osterwalder, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο μια επιχείρηση ή ένας οργανισμός δημιουργεί, προσφέρει αξία και αμείβεται για αυτό, ενώ σε μια σελίδα απεικονίζεται η επιχειρηματική λογική και στρατηγική. Το Κέντρο Εθελοντών Μάνατζερ Ελλάδος (ΚΕΜΕΛ) χρησιμοποιεί το επιχειρηματικό μοντέλο Canvas ως εργαλείο αξιολόγησης νεοφυών επιχειρήσεων.

Το Επιχειρηματικό Σχέδιο Canvas διατυπώνει τεκμηριωμένα πώς μία επιχειρηματική ιδέα είναι εφικτή και οικονομικά βιώσιμη και πως μπορεί να μετεξελιχθεί σε μια επιτυχημένη επιχείρηση περιγράφοντας αναλυτικά τις ευκαιρίες που έχει στην αγορά, τις στρατηγικές ανάπτυξης και επίτευξης των στόχων, την προώθηση, τις σχέσεις με πελάτες και συνεργάτες, τους πόρους, τα έσοδα και έξοδα και τη διοικητική διαχείριση. Διατυπώνει με σαφήνεια και ολοκληρωμένα το «τι» και το «πώς» προτίθεται να «επιχειρήσει» αλλά και το ακριβές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής. Ένα άλλο βασικό στοιχείο του είναι η απαιτούμενη συνεχής, συστηματική παρακολούθηση, αξιολόγηση, αναθεώρηση, διόρθωση και προσαρμογή στα νέα δεδομένα που προκύπτουν.

Το γεγονός ότι ο ρόλος του HR βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής στις σημερινές επιχειρηματικές προκλήσεις και αναδεικνύεται πλέον σε στρατηγικό εταίρο της Διοίκησης, αυτό συνεπάγεται πως το HR πρέπει να προσαρμόσει το μοντέλο παροχής υπηρεσιών του για να υπηρετήσει τις επιχειρηματικές απαιτήσεις και τις ανάγκες των εργαζομένων επιτυχώς και με ευέλικτο τρόπο. Είτε πρόκειται για έγκαιρη προσέλκυση και διακράτηση ταλέντων, διασφάλιση της παραγωγικότητας των εργαζομένων, επιτυχή μετάβαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό, ή την επίτευξη ενός δημιουργικού εργασιακού κλίματος, την ανάπτυξη και ευεξία των εργαζομένων, το HR συμμετέχει ενεργά και επομένως η λειτουργία του πρέπει να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται ανάλογα στις συνεχώς μεταβαλλόμενες καταστάσεις.

Με βάση την ασκούμενη πρακτική στο ΚΕΜΕΛ θα προσπαθηθεί στη συνέχεια να περιγραφεί πολύ συνοπτικά πως μπορεί το Επιχειρηματικό Σχέδιο Canvas να αποτελέσει ένα χρήσιμο Στρατηγικό Εργαλείο διαχείρισης, οργάνωσης και παροχής υπηρεσιών από τους αρμόδιους επικεφαλής Ανθρώπινων Πόρων.

Σχέδιο HR Canvas

Το σχέδιο HR Canvas περιγράφει πως ο τομέας Ανθρώπινων Πόρων μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες με προστιθέμενη αξία, ευθυγραμμισμένες με τις επιχειρηματικές προτεραιότητες, βοηθά στην εξεύρεση απαντήσεων σε ερωτήσεις όπως “πώς πρέπει να οργανωθούν και προσαρμοσθούν αποτελεσματικά οι λειτουργίες του HR”, “ποια προβλήματα και με ποιο τρόπο αναζητούν την επίλυση τους”, “τι αξία προσφέρουμε”. Επίσης καθοδηγεί τους επαγγελματίες Ανθρώπινων Πόρων να χρησιμοποιούν μια κοινή γλώσσα κατανοητή από τον υπόλοιπο οργανισμό, και καταδεικνύει πώς το ανθρώπινο δυναμικό συμβάλλει στην επιτυχία της επιχείρησης.

Το σχέδιο HR Canvas έχει εννέα διακριτά πεδία και υπάρχει μια διαδοχική σειρά με την οποία πρέπει να συμπληρωθούν τα πεδία. Για κάθε πεδίο, όπως παρατηρούμε στο παρακάτω περίγραμμα τίθενται ερωτήσεις για τη συμπλήρωση κάθε πεδίου και βοηθούν στον προσδιορισμό δράσεων ανάλογα με το εύρος του οργανισμού, τα ειδικά χαρακτηριστικά, τη στρατηγική και πάντα σε ευθυγράμμιση με τους στόχους και τις βασικές επιχειρησιακές προτεραιότητες του οργανισμού. Η αποτελεσματικότητα των λειτουργιών και δράσεων του HR αξιολογείται με βάση συγκεκριμένους δείκτες, όπως π.χ. κόστος ανά πρόσληψη, μέσος χρόνος κάλυψης θέσης, αριθμός ωρών εκπαίδευσης εργαζομένων και ROI της εκπαίδευσης, βαθμός χρήσης πρόσθετων παροχών, μέσες πωλήσεις ανά εργαζόμενο, χρόνος επεξεργασίας, παραγωγικότητα, βαθμός αποχωρισιμότητας (attrition), εργασιακή ικανοποίηση κλπ).

Ας δούμε πολύ συνοπτικά και τα εννέα πεδία με σειρά συμπλήρωσης.

1. Κύριοι, HR- «πελάτες»

Το πεδίο αυτό περιλαμβάνει όλες τις ομάδες, εντός και εκτός του οργανισμού, για τις οποίες το HR δημιουργεί ή θα έπρεπε να δημιουργεί αξία. Αυτό περιλαμβάνει τους εσωτερικούς «πελάτες» όπως εργαζόμενοι, διοίκηση, σωματεία εργαζομένων και τους εξωτερικούς «πελάτες» όπως προμηθευτές υπηρεσιών HR, δημόσιες υπηρεσίες που έχουν άμεση σχέση με την εφαρμοζόμενη νομοθεσία στο εργασιακό περιβάλλον, κοινωνικό σύνολο.

2. Λύσεις προστιθέμενης αξίας

Στο δεύτερο πεδίο η αξιακή HR πρόταση αναφέρεται στο «γιατί ο «πελάτης» επιζητά μια υπηρεσία από το HR και στο αν η συγκεκριμένη υπηρεσία θα του προσθέσει μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία».

3. Οργάνωση – Λειτουργίες του HR

Ποια οργάνωση και ποιες λειτουργίες του HR παρέχουν υπηρεσίες στους «πελάτες» που θα δημιουργούν προστιθέμενη αξία (π.χ. ένα HR με ρόλο επιτελικό, που θα είναι Business Partner με συναισθηματική νοημοσύνη, agile και διευκολυντής αλλαγών και ανάπτυξης εταιρικής κουλτούρας, HR 4.0 ψηφιακές γνώσεις για διαχείριση & αξιοποίηση δεδομένων για γρήγορες και σωστές αποφάσεις,  κλπ.) εμπεριέχονται στο τρίτο πεδίο.

4. Σχέσεις HR με «πελάτες»

Τι είδους σχέσεις, μέσω ποιών καναλιών επικοινωνίας, πώς κτίζονται υγιείς και αποτελεσματικές σχέσεις με τους «πελάτες» που συνεισφέρουν στην προστιθέμενη αξία των υπηρεσιών περιγράφονται στο τέταρτο πεδίο.

5. Πλεονεκτήματα και οφέλη από το HR

Στο πεδίο αυτό οι διευθυντές γραμμής και τα ανώτερα στελέχη θα πρέπει να ερωτηθούν για το πώς το HR συμβάλλει στο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του οργανισμού και αν προσδίδει αξία για την επιχείρηση, ποια είναι τα πλεονεκτήματα και οφέλη από τις δράσεις του HR για τις οποίες η επιχείρηση πληρώνει.

6. Κύριες HR- δραστηριότητες

Ποιες δραστηριότητες πρέπει να εκτελεσθούν για να επιτευχθεί προστιθέμενη αξία και ποιες παρέχουν δυνατότητα στρατηγικής διαφοροποίησης σε σχέση με τον ανταγωνισμό.

7. Βασικοί πόροι & μέσα

Η αντιστοίχιση μεταξύ των διαθέσιμων πόρων και της αξιακής HR πρότασης είναι βασικός παράγοντας για την επιτυχή παροχή υπηρεσιών ανθρώπινου δυναμικού. Ποιες ικανότητες πρέπει να αποκτηθούν για να βοηθήσουν στην αύξηση της παρεχόμενης προστιθέμενης αξίας αναφέρονται στο έβδομο πεδίο.

8. Κύριο Συνεργάτες

Ποιοι συνεργάτες εσωτερικοί ή εξωτερικοί συμβάλλουν στην αναβάθμιση και βελτιστοποίηση της παροχής υπηρεσιών ανθρώπινου δυναμικού πρέπει να απαντηθούν στο πεδίο αυτό.

9. Κόστος δαπάνες του HR

Οι δείκτες κόστους αποτελούν το τελικό πεδίο, το οποίο βοηθά στην εξισορρόπηση των δραστηριοτήτων που απαιτούνται για την εκπλήρωση της πρότασης αξίας με τους διαθέσιμους πόρους. Ποιες δραστηριότητες και ποιοι συνεργάτες είναι κοστίζουν περισσότερο στην επιχείρηση; Επίσης θεωρείται το HR ως παράγοντας κόστους, δηλαδή εστίαση στην αποδοτικότητα κόστους ή ως παράγοντας αξίας, δηλαδή εστίαση στη δημιουργία αξίας.

Αξίζει να τονισθεί, ότι είναι πολύ σημαντικό και κρίνεται αναγκαίο πριν τη συμπλήρωση του Σχεδίου HR Canvas να συλλεχθούν πληροφορίες από τους βασικούς «πελάτες» του HR όπως διοίκηση, εργαζόμενοι, καθώς και κρίσιμοι προμηθευτές, γιατί αυτοί γνωρίζουν καλύτερα τις δικές τους ανάγκες. Οι πολιτικές για άτομα που δεν συγχρονίζονται με το όραμα, τους στόχους και την αποστολή της επιχείρησης μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τον οργανισμό. Η συλλογή των στοιχείων αυτών θα βοηθήσει στη δημιουργία ενός σχεδίου καλύτερα ευθυγραμμισμένου με τη στρατηγική της επιχείρησης.

Μόλις συμπληρωθούν οι εννέα διαστάσεις προσδιορίζονται, το μοντέλο λειτουργίας, oι δραστηριότητες, η αξιακή HR πρόταση, οι συνεργάτες και οι πόροι του HR, όπως επίσης οι δείκτες αξιολόγησης του HR στους οποίους αναφερθήκαμε πιο πάνω.

Το Σχέδιο HR Canvas συμβάλλει ακόμη στην ευθυγράμμιση του HR με άλλους τομείς του οργανισμού και βοηθά τους επιχειρηματίες να δουν αν είναι κατάλληλο για τη σημερινή επιχειρηματική πραγματικότητα και τις ανάγκες της δικής τους επιχείρησης.

Η συμβολή του HR στην επιχειρηματική αξία αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο σε όλους τους τομείς. Οι επιχειρήσεις για να πετύχουν τους στόχους τους στην τρέχουσα ασταθή, απρόβλεπτη και διαρκώς μεταβαλλόμενη διεθνή οικονομία, πρέπει να αναγνωρίσουν τη δύναμη του HR και, μέσω αυτής, τη δύναμη των εργαζομένων τους που θα είναι πρόθυμοι να κάνουν «το extra mile».

Η αντίληψη αυτή δεν θα έχει πραγματικό θετικό αντίκτυπο, εάν το ίδιο το HR δεν είναι έτοιμο και πρόθυμο να ευθυγραμμιστεί με τις διαρκείς προκλήσεις ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου εργασιακού περιβάλλοντος που καλείται να υπηρετήσει.

Δημήτρης Γρέβιας

PhD, Διαχείριση και Ανάπτυξη Ανθρώπινων Πόρων

Μέλος Κέντρου Εθελοντών Μάνατζερ Ελλάδος (ΚΕΜΕΛ)