Kίνα: Αντιμέτωπη με τη χειρότερη κρίση στην αγορά εργασίας

Η κρίση ανεργίας του 2022 θα μπορούσε να είναι η χειρότερη από τότε που ιδρύθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας το 1949. Σχεδόν το ένα πέμπτο των πολιτών μεταξύ 16 και 24 ετών δεν εργάζονται – πράγμα που αποτελεί νέο ρεκόρ – ενώ έρευνες δείχνουν ότι η ανεργία σε εθνικό επίπεδο πλησιάζει σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τότε που κατέρρευσε το παγκόσμιο εμπόριο το 2008.

Τα κινεζικά δεδομένα για την ανεργία σε αστικές περιοχές που βασίζονται σε δημοσκοπήσεις (μεθοδολογία που θεωρείται πιο αξιόπιστη από την προηγούμενη επίσημη μέθοδο) κυμαίνονταν κάτω από το 6% καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, οι ιδιωτικές μετρήσεις, οι οποίες είναι ακριβέστερες στην καταμέτρηση των 292 εκατομμυρίων Κινέζων εργαζομένων που μεταναστεύουν εντός της χώρας, παρουσιάζουν πολύ πιο άσχημη εικόνα. Στις αρχές του 2020, η ομάδα του οικονομολόγου Λι Ζουνλέι της Zhongtai Securities, ανέφερε ότι είχαν εξαφανιστεί περισσότερες από 70 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, προτού διαγράψει την έκθεσει και απομακρυνθεί από την θέση του. Από τότε, λίγοι έχουν εκδώσει ενημερωμένες εκτιμήσεις. Ωστόσο, από τα 11 εκατομμύρια άτομα που αποφοίτησαν από ΑΕΙ αυτόν τον μήνα, μόνο το 15% είχε εξασφαλίσει θέσεις εργασίας μέχρι τα μέσα Απριλίου, σύμφωνα με τον πάροχο υπηρεσιών πρόσληψης Zhaopin.com.

Το πρόβλημα επικεντρώνεται στον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος απασχολεί περίπου το μισό εργατικό δυναμικό. Πολλές από αυτές είναι θέσεις εργασίας χαμηλού κόστους σε εστιατόρια, κινηματογράφους και εμπορικά κέντρα. Μια έρευνα σε 165.000 μικρές και μεσαίες εταιρείες τον Μάρτιο διαπίστωσε ότι οι ερωτηθέντες είχαν αρκετές ταμειακές ροές για να αντέξουν μόλις 2,4 μήνες, το χαμηλότερο όριο που έχει καταγραφεί. Οι ακατάλληλα χρονολογημένες ρυθμιστικές καταστολές στους τομείς της τεχνολογίας, της εκπαίδευσης και των ακινήτων –που είναι σημαντικοί εργοδότες– έχουν επιδεινώσει την κατάσταση.

Με τις πόλεις, που συνεισφέρουν περίπου το ήμισυ της παραγωγής, να βρίσκονται υπό κάποια μορφή lockdown από τον Απρίλιο, ορισμένοι οικονομολόγοι αναθεώρησαν τις ετήσιες προβλέψεις τους για ανάπτυξη προς τα κάτω, στο 3%, πολύ κάτω από τον επίσημο στόχο του 5,5%. Αυτό θα σήμαινε 5 εκατομμύρια λιγότερες νέες θέσεις εργασίας, ανεβάζοντας το επίσημο ποσοστό ανεργίας σχεδόν κατά μία ποσοστιαία μονάδα, σύμφωνα με τους αναλυτές της Cinda Securities.

Άδεια εργαλειοθήκη

Στην εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ, μέχρι δηλαδή τα μέσα της δεκαετίας του 1970, σχεδόν όλοι όσοι ήταν σε θέση να εργαστούν είχαν εργασία στην κεντρικά κατευθυνόμενη οικονομία. Αυτός είναι ένας  λόγος που το δίχτυ ασφαλείας για τους ανέργους παραμένει υπανάπτυκτο, με περιορισμένη κάλυψη και χαμηλές απολαβές. Επίσης, οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά που ακολούθησαν επέτρεψαν στους αξιωματούχους να αντιμετωπίσουν τις προσωρινές απότομες αυξήσεις της ανεργίας με πρωτογενή ανάπτυξη.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός Ζου Ρονγκτζί Zhu Rongji προετοίμασε την Κίνα για ένταξη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου μειώνοντας την απασχόληση στον δημόσιο τομέα. Στα πρώτα τέσσερα χρόνια του, ο αριθμός των απασχολουμένων σε κρατικές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 30% και 34 εκατομμύρια απολυμένοι υπάλληλοι βρέθηκαν στο δρόμο. Αλλά απελευθερώνοντας τον ιδιωτικό τομέα, ο Ζου έφερε περίοδο διψήφιας ανάπτυξης με εξαγωγές με αποτέλεσμα το πλεόνασμα εργαζομένων να απορροφηθεί γρήγορα.

Μέχρι το 2008, όταν χτύπησε η παγκόσμια οικονομική κρίση, τα κέρδη παραγωγικότητας από το άνοιγμα στο παγκόσμιο εμπόριο είχαν αρχίσει να φθίνουν και η κατάρρευση της ζήτησης στο εξωτερικό έπληξε σκληρά τους κατασκευαστές. Το ποσοστό ανεργίας έφτασε το 9,4%, σύμφωνα με την Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών. Ωστόσο, το Πεκίνο έλυσε το ζήτημα με νομισματικά και δημοσιονομικά όπλα, μειώνοντας τα επιτόκια και ρίχνοντας κεφάλαια σε έργα υποδομής.

Αυτές οι μέθοδοι δεν θα λειτουργήσουν αυτή τη φορά. Η Κίνα δεν μπορεί να ενταχθεί δύο φορές στον ΠΟΕ και το δημογραφικό της κέρδος από τη φθηνή εργασία νεαρότερων εργαζομένων έχει εξαντληθεί. Τώρα πρέπει να ανησυχεί για τις υποχρηματοδοτούμενες συντάξεις για τον γηράσκοντα πληθυσμό. Οι αποδόσεις των πρόσθετων επενδύσεων σε υποδομές είναι φυσικά χαμηλότερες, δεδομένου το πόσες από αυτές έχουν ήδη κατασκευαστεί. Τα επισφαλή χρέη που προέκυψαν από την τόνωση του 2008 δεν έχουν ακόμη πλήρως απορροφηθεί, περιορίζοντας τη νομισματική χαλάρωση. Οι δημοσιονομικές δαπάνες φαίνονται επίσης να έχουν εξαντληθεί. Η κυβέρνηση υπερεκτίμησε κατά πολύ τα εισρέοντα έσοδα για τον φετινό προϋπολογισμό, σημείωσαν οι αναλυτές της Nomura, αφήνοντας το εκπληκτικό χρηματοδοτικό κενό 6 τρισεκατομμυρίων γιουάν (897 δισεκατομμύρια δολάρια).

Ο εξαγωγικός τομέας που βοήθησε στη διατήρηση της οικονομίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν θα αντέξει εάν οι εμπορικοί εταίροι βυθιστούν σε ύφεση. Ο εξαγωγικός τομέας δεν έχει καμία ανάγκη για απολυμένους καθηγητές Αγγλικών ή προγραμματιστές εφαρμογών ανεξάρτητα. Το σύστημα επαγγελματικής κατάρτισης θα μπορούσε να βοηθήσει, αλλά είναι σε άθλια κατάσταση.

Η κεντρική κυβέρνηση σίγουρα θα βοηθήσει εδώ και εκεί, αλλά δεν μπορεί να τους προσλάβει όλους. Ο στρατός μπορεί να απορροφήσει ορισμένους αποφοίτους ΑΕΙ σαν υπαξιωματικούς. Οι κρατικές επιχειρήσεις και τα ιδρύματα που συνδέονται με την κυβέρνηση, που ήδη απασχολούν έως και το 16% του εργατικού δυναμικού σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, μπορούν επίσης να προσθέσουν θέσεις εργασίας. Η επαρχία Γιουνάν ανακοίνωσε τον Ιούνιο ότι θα παρέχει ετήσια επιδότηση 50.000 γιουάν ($7.493) σε αποφοίτους ΑΕΙ που αναλαμβάνουν «δουλειές λαϊκής βάσης» στην εκπαίδευση, την ιατρική, τη γεωργία και την καταπολέμηση της φτώχειας. Αρκεί να πούμε ότι αυτά δεν θα παράγουν το διαθέσιμο εισόδημα που αναζητούν εταιρείες όπως η Starbucks και η Tesla.

Η τοποθέτηση ήδη διογκωμένων κρατικών επιχειρήσεων με πλεονάζον εργατικό δυναμικό δεν είναι δημοσιονομικά βιώσιμη και αποτρέπει τις ιδιωτικές επιχειρηματικές επενδύσεις. Οι κενές θέσεις εργασίας για δημόσιους υπαλλήλους ήδη σπανίζουν. Το 2021, υπήρχαν 2 εκατομμύρια αιτούντες για μόλις 30.000 θέσεις.

Αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, η παρούσα κρίση κινδυνεύει να μπει σε φαύλο κύκλο στον οποίο η πτώση των πραγματικών μισθών αποτρέπει περαιτέρω την εγχώρια κατανάλωση, και συνεπώς τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αυτό το σενάριο θυμίζει τη στασιμότητα που μαστίζει την Ιαπωνία εδώ και δεκαετίες. Αυτό με τη σειρά του θα επιβάρυνε περαιτέρω τα ήδη τεταμένα δημόσια οικονομικά. Στην άκρη αυτής της διαδρομής βρίσκεται ο χειρότερος εφιάλτης του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος είναι η κοινωνική αστάθεια στις στρατιές ανέργων και εν μέσω έλλειψης θέσεων εργασίας.

REUTERS BREAKINGVIEWS