Μην αυξήσετε το όριο δημόσιου χρέους της ευρωζώνης

Project Syndicate

Τον Φεβρουάριο του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα παρουσιάσει σχέδιο για τη μεταρρύθμιση της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των κανόνων για το δημόσιο χρέος. Υστερα από μια μακρά αναβολή λόγω της πανδημίας, το σχέδιο είναι τώρα ξανά στο τραπέζι, εν μέσω εκτεταμένων εκκλήσεων να δοθούν στις κυβερνήσεις περισσότερα περιθώρια, για παράδειγμα να χρηματοδοτήσουν τις δαπάνες για την προστασία του κλίματος.

Ομως, ενόψει των ήδη υψηλών επιπέδων εθνικού χρέους και του αυξανόμενου πληθωρισμού, αυτός είναι λάθος δρόμος. Ο συντονισμός της δημοσιονομικής πολιτικής θα πρέπει αντ’ αυτού να επικεντρωθεί στην ανακατανομή των δημόσιων δαπανών και, συνεπώς, στην αύξηση της ποιότητάς τους και όχι στην ποσότητά τους.

Οποιαδήποτε μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ευρωζώνης πρέπει να ξεκινήσει λαμβάνοντας υπόψη την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Η πανδημία προκάλεσε αύξηση του δημόσιου χρέους σε περισσότερο από 150% του ΑΕΠ στην Ιταλία και 185% του ΑΕΠ στην Ελλάδα. Οταν συμπεριληφθεί το χρέος του ταμείου διάσωσης για την πανδημία της ΕΕ Next Generation, η αναλογία αυξάνεται στο 155% για την Ιταλία και στο 190% για την Ελλάδα. Επιπλέον, οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας και ο πόλεμος στην Ουκρανία καθυστερούν την ανάκαμψη και επιβαρύνουν περαιτέρω τα δημόσια οικονομικά της Ευρώπης.

Αν και οι τρέχοντες κανόνες δεν είναι πολύ άκαμπτοι, έχουν δύο αδυναμίες. Πρώτον, η διαδικασία της δημοσιονομικής επιτήρησης που βασίζεται σε αυτές έχει γίνει τόσο περίπλοκη που το κοινό δεν το καταλαβαίνει πλέον. Κατά συνέπεια, υπάρχει μικρή δημόσια πίεση στις εθνικές κυβερνήσεις να συμμορφωθούν. Δεύτερον, η εξουσία λήψης αποφάσεων σχετικά με την οικονομική πολιτική και το δημόσιο χρέος εναπόκειται τελικά στις εθνικές κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια. Η πιο πρόσφατη έκθεση εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου της Επιτροπής, από το έτος 2019 πριν από την κρίση, έδειξε ότι μόνο μια μειοψηφία χωρών της ευρωζώνης συμμορφώνεται με τις συστάσεις της. Ωστόσο, παρά τις ελλείψεις των κανόνων για το δημόσιο χρέος της Ευρώπης, η πλήρης κατάργησή τους θα σήμαινε προβλήματα. Οι κανόνες παραμένουν χρήσιμο σημείο αναφοράς για τη συζήτηση και τον συντονισμό των εθνικών πολιτικών. Η κατάργησή τους θα ενθάρρυνε τις κυβερνήσεις να δώσουν ακόμη λιγότερη προσοχή στη δημοσιονομική βιωσιμότητα και σε πανευρωπαϊκούς προβληματισμούς στις αποφάσεις φορολογίας και δαπανών.

Το κεντρικό καθήκον της δημοσιονομικής πολιτικής της ευρωζώνης είναι η αναδιάρθρωση των δαπανών μειώνοντας ή τουλάχιστον παγώνοντας τις δημόσιες δαπάνες που μπορεί να είναι χρήσιμες αλλά όχι ουσιαστικές. Η επικείμενη μεταρρύθμιση της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης δεν θα πρέπει να στοχεύει στην αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων, αλλά στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις τις διαχειρίζονται.

Ο Clemens Fuest είναι πρόεδρος του Ifo Institute και καθηγητής οικονομικών στο University of Munich.