Πόλεμος στην Ουκρανία: Η σύρραξη δεν επηρεάζει τη λάμψη των «ματωμένων διαμαντιών» της Ρωσίας

O όρος «ματωμένα διαμάντια» έγινε ιδιαίτερα γνωστός διεθνώς, μετά και την ομώνυμη ταινία του 2006 με πρωταγωνιστή τον Λεονάρντο ντι Κάπριο. Όμως, μέχρι τώρα ήταν σχεδόν αποκλειστικά συνυφασμένος με την Αφρική και τις συνήθως αιματηρές,  εμφύλιες συγκρούσεις που συγκλόνιζαν την Μαύρη Ήπειρο, σε χώρες όπως η Ανγκόλα, η Σιέρα Λεόνε και η Λιβερία.

Διαβάστε επίσης: Ντουμπάι: Η νέα “Ελβετία” των ρωσικών εμπορευμάτων 

Την παρανόηση αυτή προσπαθεί τώρα να ανατρέψει η Ουκρανία, στρέφοντας τα βέλη της κατά των ρωσικών «ματωμένων διαμαντιών» και του πολύ σημαντικού ρόλου που παίζει η χώρα και στον κλάδο των πολύτιμων λίθων.

Διαβάστε επίσης: Ελβετία: Ράβδοι χρυσού εισήχθησαν από τη Ρωσία μέσω Βρετανίας

Τα διαμάντια του πολέμου 

Εξάλλου, ο όρος «ματωμένα διαμάντια» αναφέρεται ευρύτερα στους πολύτιμους λίθους που εξορύσσονται σε μια πολεμική ζώνη και πωλούνται για να χρηματοδοτήσουν έναν πόλεμο.

Στην περίπτωση του πολέμου στην Ουκρανία, το Κίεβο και οι υποστηρικτές του επισημαίνουν πως η πολύ σημαντική ρωσική παραγωγή διαμαντιών διασφαλίζει στο Κρεμλίνο κεφάλαια που συμβάλουν στην χρηματοδότηση της εισβολής στην Ουκρανία. Οπότε σε συνάντηση της βιομηχανίας διαμαντιών που έλαβε χώρα στην Μποτσουάνα, τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα της πιστοποίησης των ρωσικών διαμαντιών στο πλαίσιο και της λεγόμενης Διαδικασίας Κίμπερλι (The Kimberley Process).

Διαβάστε επίσης: «Κυνηγοί μετάλλων» στην Αφρική

H Διαδικασία Κίμπερλι (KP), είναι μια σύμπραξη της διεθνούς κοινότητας που δημιουργήθηκε το 2003 με στόχο να μπαίνει μπλόκο στην δρομολόγηση «ματωμένων» διαμαντιών στην νόμιμη διεθνή αγορά του κλάδου. Στην πρωτοβουλία, που λειτουργεί σαν εποπτικός οργανισμός διαφάνειας και πιστοποίησης, εντάσσονται 54 φορείς, μέλη του κλάδου και κοινωνικές οργανώσεις από 82 χώρες

Η ρωσική παραγωγή διαμαντιών ξεπερνά τα 39 εκατ. καράτια ετησίως, ποσότητα που αναλογεί περίπου στο 30% της ροής διαμαντιών στην διεθνή αγορά. Σε αξία δε, η ρωσική αγορά διαμαντιών είναι η  δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως μετά την Μποτσουάνα.

Κορυφαία αγορά 

Η κυριότερη ρωσική εταιρεία αδαμαντωρυχείων είναι ο Όμιλος Alrosa, όπου το ρωσικό δημόσιο είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος με ποσοστό ύψους 33%, ενώ μεγάλο μερίδιο ανήκει και στις περιφερειακές κυβερνήσεις, όπως η επαρχία της Γιακουτία, όπου βρίσκονται πολλά από τα ορυχεία. Ο όμιλος, το 2021, είχε πωλήσεις που ανήλθαν σε 4,16 δισ. δολάρια με καθαρά κέρδη ύψους 943 εκατ. δολαρίων.

Πρόεδρος του διοικητικού συμβούλιου της Alrosa είναι ο Άντον Σιλιουάνοφ, ο οποίος είναι πρόσωπο του στενού κύκλου του Πούτιν, έχοντας διατελέσει υπουργός Οικονομικών, αλλά και πιο πρόσφατα (μέχρι το 2020) αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Διόλου τυχαία δε, ο Σιλιουάνοφ είναι στη μαύρη λίστα των κυρώσεων που επέβαλε η Δύση προς Ρώσους αξιωματούχους και ολιγάρχες μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας είναι ο Σεργκέι Ιβάνοφ, που επίσης βρίσκεται στην μαύρη λίστα των κυρώσεων. Ο πατέρας του Ιβάνοφ, ο Σεργκέι Μπορίσοβιτς Ιβάνοφ λέγεται πως είναι προσωπικός φίλος του Πούτιν, έχοντας επίσης διατελέσει διευθυντής στην KGB, υπουργός Άμυνας και επιτελάρχης του Τσάρου.

Πέρα από την Alrosa, το ρωσικό δημόσιο διαθέτει ένα τεράστιο απόθεμα διαμαντιών και πολύτιμων λίθων, το οποίο ελέγχεται από ένα κρατικό fund, το Gokhran, οι αγοραπωλησίες και δημοπρασίες του οποίου στις διεθνείς αγορές επηρεάζουν καθοριστικά τα επίπεδα των τιμών. Το fund φυλάσσει και τον εθνικό θησαυρό σε κοσμήματα, όπως τα κοσμήματα των τσάρων και της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας.

Ματωμένα ή όχι;  

«Όταν σκέφτεται κανείς την Μπούτσα, το Ιρπίν, το Γκοστομέλ και όλες τις (ρωσικές) θηριωδίες, θα πρέπει να το σκέφτεται δυο φορές πριν αγοράσει διαμάντια που έχουν προέλευση την Ρωσία, διότι τότε ουσιαστικά γίνεται σπόνσορας στις δολοφονίες αυτές» τόνισε χαρακτηριστικά ο Ουκρανός πρεσβευτής στη Νότιο Αφρική, την Μποτσουάνα και την Μοζαμβίκη, μιλώντας στο Reuters.

Πραγματικά, στην συνάντηση της των μελών της Διαδικασίας Κίμπερλι, στην Μποτσουάνα, η Ουκρανία και οι σύμμαχοι της, όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Βρετανία, ο Καναδάς, οι χώρες της Ε.Ε., η Ιαπωνία και η Ελβετία πίεσαν ώστε να δρομολογηθεί η ένταξη της Ρωσίας και των διαμαντιών της στην «μαύρη λίστα».

«Εάν η Διαδικασία Κίμπερλι θέλει να είναι ένας αξιόπιστος εγγυητής πως τα διαμάντια που εξάγονται με την πιστοποίηση KP πράγματι δεν έχουν καμία διασύνδεση με πολεμική σύρραξη, δεν μπορεί να αρνηθεί να συζητήσει τα βάσιμα ερωτήματα που υπάρχουν για το αν τα διαμάντια που εξάγει η Ρωσία χρηματοδοτούν την εισβολή στην Ουκρανία» ανέφερε χαρακτηριστικά σε επιστολή της, προς την ηγεσία της KP, η Καναδή εκπρόσωπος Ιωάννα Σάχας Μάρτιν. Για πλήγμα στην αξιοπιστία και την  ακεραιότητα της Διαδικασίας, έκανε λόγο και η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Μαρίκα Λάουτσο-Μουσνιέρ.

Όμως, η συνάντηση δεν κατέληξε τελικά σε συμφωνία, καθώς η Ρωσία και οι σύμμαχοι της κατάφεραν να μπλοκάρουν τη συζήτηση. Στους συμμάχους της Ρωσίας ήταν η  Λευκορωσία, το Κιργιστάν, χώρες της Αφρικής όπως το Μάλι και η ΚεντροΑφρικανική Δημοκρατία (με στενούς οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία) και βέβαια η Κίνα, που εξελίσσεται εσχάτως σε μόνιμο σύμμαχο της Ρωσίας σε όλα τα διεθνή φόρουμ.

Η θέση της Μόσχας είναι πως ο πόλεμος και η κατάσταση που επικρατεί στην Ουκρανία δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στις διατάξεις της Διαδικασίας Κίμπερλι, επηρεάζοντας την πιστοποίηση των ρωσικών διαμαντιών. Άλλωστε τα διαμάντια, σε κάθε περίπτωση, δεν εξορύσσονται σε ουκρανικό έδαφος. Τα περισσότερα αδαμαντωρυχεία της Ρωσίας βρίσκονται στην Σιβηρία.

Η μεταρρύθμιση της Διαδικασίας Κίμπερλι 

Πάντως, η συζήτηση σίγουρα δεν θα σταματήσει εκεί. Με δεδομένο πως τα κράτη μέλη της KP βρίσκονται σε συνομιλίες για την τριετή αναθεώρηση της πρωτοβουλίας, την ερχόμενη χρονιά, το ρωσικό ζήτημα θα φέρει ψηλά στην ατζέντα την ανάγκη ανανέωσης του όρου «ματωμένα διαμάντια» και της κάλυψης των «γκρίζων σημείων» που υπάρχουν στην πιστοποίηση των πολύτιμων λίθων.

«Το ρωσικό ζήτημα δημιουργεί μια υπαρξιακή κρίση στην Διαδικασία Κίμπερλι» σχολιάζει ο αναλυτής της μη κυβερνητικής οργάνωσης IPIS. «Όλες οι αρχές και οι διαδικασίες θα πρέπει να ανανεωθούν, ώστε να δημιουργηθεί μια σαφής ατζέντα μεταρρυθμίσεων. Όλο το ερώτημα που έχει να κάνει με τα διαμάντια των συρράξεων θα πρέπει να ανοίξει και να διευρυνθεί» συμφωνεί ο Αμπού Μπρίμα, της Kimberley Process Civil Society Coalition.