OT FORUM 2: Τηλεργασία, ψηφιοποίηση και… απεργίες

Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Ή «ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε δυναμώνει», όπως θα έλεγαν οι ρέκτες του μαύρου χιούμορ. Διότι φαίνεται ότι οι ασκήσεις φυσικής και επαγγελματικής επιβίωσης, που όλοι κάναμε στην πανδημία, λειτουργούν ως εφόδιο και παρακαταθήκη για να αντιμετωπίσουμε δυσλειτουργίες και εμπλοκές που επανήλθαν για να μας ταλαιπωρούν μετά την αποκατάσταση της «κανονικότητας» στον καθημερινό μας βίο. Με αρωγό βεβαίως τις νέες τεχνολογίες και τις ηλεκτρονικές εφαρμογές που πολλαπλασιάστηκαν και εν τέλει κράτησαν όρθιες τις κυβερνήσεις, τις οικονομίες και τις ανθρώπινες κοινωνίες κατά τα αλλεπάλληλα λοκντάουν, τους εγκλεισμούς και τις κάθε λογής απαγορεύσεις.

Διαβάστε επίσης: ΟΤ FORUM 2 – Meta Living: Οι πόλεις του μέλλοντος είναι ήδη εδώ

Όσοι έσωσαν λοιπόν το σαρκίο και την επιχείρησή τους από την πανδημική λαίλαπα, αντιλαμβάνονται ότι έχουν πλέον αυξημένα «αντισώματα» και εναλλακτικές για να αντιμετωπίσουν, για παράδειγμα, τις επιπτώσεις από μια γενική απεργία στις σιδηροδρομικές μεταφορές, που θα μπορούσε θεωρητικά να παραλύσει την οικονομική ζωή στη χώρα τους (και να καταρρακώσει την προσωπική τους ζωή).

Αυτά όμως συνέβαιναν προ-πανδημικώς. Tώρα υπάρχει η καθολική εμπειρία της τηλεργασίας για να κρατήσει αφενός τις μηχανές της οικονομικής ζωής αναμμένες και αφετέρου τα «λαμπάκια» του κάθε εργαζομένου, επαγγελματία ή επιχειρηματία σβηστά. Αυτό έδειξε η ιστορική απεργία στους βρετανικούς σιδηροδρόμους που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα. Με σχετική από συνδικαλιστικής απόψεως επιτυχία, μια και πλανάται το ερώτημα μήπως το ελαφρύτερο (ελέω τεχνολογίας) έμφραγμα που προκαλεί πλέον στην κοινωνική ζωή μια κινητοποίηση αποβαίνει εις βάρος της διαπραγματευτικής ισχύος των απεργών και των συνδικάτων τους.

Δεν κατέβηκαν οι διακόπτες

«Είχε τέτοια έκταση και τέτοιο βάθος η κινητοποίηση των Βρετανών σιδηροδρομικών που πολλοί σκέφτηκαν ότι η χώρα θα κατεβάσει τα ρολά. Έπειτα από δύο ημέρες κινητοποιήσεων έγινε φανερό σε όλους κάτι τέτοιο μάλλον δεν θα συνέβαινε», έγραφε η ρεπόρτερ του BBC Μπεθ Τίμινς.

Σίγουρα ο αντίκτυπος της απεργίας ήταν μεγάλος για όσους δεν είχαν τη δυνατότητα να εργαστούν εξ αποστάσεως ή να εξυπηρετηθούν εξ αποστάσεως – για τις επιχειρήσεις στο κέντρο της πόλης, φέρ’ ειπείν, που βασίζονται στην επισκεψιμότητα από υπαλλήλους γραφείου. Αλλά οι «άδειοι σιδηροδρομικοί σταθμοί, τα μισογεμάτα τρένα για το μουσικό Φεστιβάλ του Γκλάστονμπερι και η έλλειψη μποτιλιαρισμάτων χιλιομέτρων στους δρόμους» έδειξαν ότι για πολλούς Λονδρέζους και πολίτες άλλων μεγάλων αστικών κεντρων της Βρετανίας η ζωή συνεχίστηκε κανονικά.

«Η αλήθεια είναι ότι η πανδημία υποχρέωσε πολλές επιχειρήσεις να στραφούν στην εξ αποστάσεως εργασία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 38% των εργαζομένων στη Βρετανία παρέχουν κάθε βδομάδα λίγες ή περισσότερες υπηρεσίες από το σπίτι τους. Μια μεγάλη εταιρεία στο Τσέλτενχαμ ανέφερε 30% αύξηση του τζίρου της την εβδομάδα των κινητοποιήσεων χάρη στην εκτίναξη των ψηφιακών υπηρεσιών και τις ηλεκτρονικές πωλήσεις της», σημειώνει χαρακτηριστικά η ρεπόρτερ του BBC.

Έρευνα της εταιρείας Freespace σε ολόκληρη τη Βρετανία έδειξε ότι την Τρίτη, 21 Ιουνίου, η πληρότητα των γραφείων είχε πέσει στο 22% από το 40% που ήταν την αμέσως προηγούμενη Τρίτη, 14 Ιουνίου.

Ο υπεύθυνος πολιτικής του Ινστιτούτου διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού Chartered Institute of Personnel and Development, Μπεν Γουίλμοτ, σημειώνει οι πιο ευέλικτες μορφές εργασίας έχουν βοηθήσει τους υπαλλήλους να εργάζονται από το σπίτι δίχως χρονοβόρες προσαρμογές. «Η δυνατότητα αυτή που έχει μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού των πόλεων αφαιρεί πίεση από το σύστημα των δημόσιων μεταφορών και διευκολύνει όσους είναι αντικειμενικά αναγκασμένοι να μετακινηθούν για να εργαστούν», προσθέτει.

«Πριν από την πανδημία, οι απεργίες των σιδηροδρόμων μάς απορρύθμιζαν», παρατηρεί ο επικεφαλής της Leeds Building Society, Ρίτσαρντ Φίρον. «Το 2019 μπορούσαμε να ρυθμίσουμε την εργασία από το σπίτι περίπου 120 υπαλλήλων, αλλά τώρα μπορούμε να διαχειριστούμε 1.000 εξ αποστάσεως εργαζομένους και να λειτουργήσουμε κανονικά», τονίζει ο βρετανός μάνατζερ, προσθέτοντας ότι η μείωση κατά 30% των εργαζομένων στο γραφείο τις ημέρες της απεργίας ήταν εν τέλει «ανεπαίσθητη».

Τέρμα τα κυκλοφοριακά εμφράγματα

Η τηλεργασία έχει μεγάλο αντίκτυπο και στην κυκλοφορία στους δρόμους. Ανεξαρτήτως απεργιακών κινητοποιήσεων η ροή των αυτοκινήτων στις μεγάλες πόλης όχι μόνο της Βρετανίας αλλά παγκοσμίως στο δυτικό κόσμο έχει διευκολυνθεί καθώς πολλοί εργαζόμενοι μετακινούνται μόνο δύο ή τρεις ημέρες στον κοινό εργασιακό τους χώρο.

Η βρετανική Ένωση Αυτοκινήτου AA (Automobile Association Limited) διαπίστωσε ότι τις ημέρες της απεργίας των σιδηροδρομικών η αναστάτωση στους αστικούς και περιαστικούς δρόμους ήταν περιορισμένη. «Φαίνεται πως η έγκαιρη προαναγγελία των κινητοποιήσεων έδωσε το χρόνο σε εργοδότες και εργαζομένους αφενός να φροντίσουν ώστε να αυξήσουν την τηλεργασία και αφετέρου να ρυθμίσουν τα ωράρια όσων έπρεπε οπωσδήποτε να μετακινηθούν για να πάνε στη δουλειά τους», δήλωσε εκπρόσωπος της Ένωσης.

Αλλά και η κρατική εταιρεία διαχείρισης των βρετανικών αυτοκινητοδρόμων National Ηighways, που συνεργάζεται στενά με το υπουργείο Μεταφορών, διαπίστωσε την «επίμαχη Τρίτη» όχι αύξηση αλλά… μείωση της κυκλοφοριακής κίνησης κατά 1% συγκριτικά με το μέσον όρο της αντίστοιχης χρονικής περιόδου το 2019.

Εναλλακτικές μετακινήσεις

Ασφαλώς στις σύγχρονες πόλεις όσοι θέλουν να μετακινηθούν έχουν πλέον εναλλακτικούς τρόπους. Μπορούν πλέον χάρη στον πολλαπλασιασμό των ποδηλατοδρόμων να χρησιμοποιήσουν ευκολότερα και ασφαλέστερα το ποδήλατό τους. Μπορούν όμως να χρησιμοποιήσουν και ένα ενοικιαζόμενο ηλεκτρικό ποδήλατο ή σκουτεράκι.

Η εταιρεία ενοικιάσεων δικύκλων Santander Cycle ανέφερε ότι ενώ μια τυπική ημέρα την εποχή αυτή νοικιάζει περί τα 30.000 δίκυκλα στη βρετανική πρωτεύουσα, την Τρίτη 21 Ιουνίου ενοικίασε 67.000 δίκυκλα. Η E-scooters νοίκιασε περισσότερα από 10.000 ηλεκτρικά μηχανάκια την συγκεκριμένη ημέρα από 6.500 που νοικιάζει συνήθως.

Μεγάλη ήταν βέβαια και η αύξηση της επιβατικής κίνησης στα δημόσια μέσα μεταφοράς. Η National Express ανέφερε εκτίναξη των κρατήσεών της σε υπεραστικές γραμμές, όπου η πληρότητα των λεωφορείων της έφτασε το 70% σε ολόκληρη τη Βρετανία. Στο Λονδίνο οι ναυλώσεις αυτοκινήτων της Uber αυξήθηκαν κατά 50% την απεργιακή Τρίτη, αλλά έπεσε κάθετα την Πέμπτη, μετά τον τερματισμό των κινητοποιήσεων στα τρένα.

Μικρότερη κοινωνική αναστάτωση

Είναι προφανές ότι η τελευταία μεγάλη, εθνικής εμβέλειας απεργιακή κινητοποίηση στους βρετανικούς σιδηροδρόμους δεν προκάλεσε τα προβλήματα που προκαλούσαν ανάλογες κινητοποιήσεις τη δεκαετία του 1980, για παράδειγμα, όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ είχε ιδιωτικοποιήσει τον κλάδο (τα χρόνια που ακολούθησαν οι γραμμές πέρασαν πάλι υπό τον έλεγχο της βρετανικής κυβέρνησης και σήμερα πολλές εξ αυτών βρίσκονται υπό τον έλεγχο της… γερμανικής κυβέρνησης, καθώς μετοχικά ελέγχονται από την κρατική Deutsche Bahn).

Όσο για το ερώτημα αν η απουσία σημαντικών επιπτώσεων στην καθημερινότητα των πολιτών από τις απεργιακές κινητοποιήσεις κάποιου επαγγελματικού κλάδου επηρεάζει την διαπραγματευτική ικανότητα των απεργών, η λέκτορας του Οικονομικού Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ Τζέμα Ντέιλ παρατηρεί ότι, όντως, είναι μικρότερη η πίεση που μπορούν να ασκήσουν πλέον τα συνδικάτα προς την κυβέρνηση για να παρέμβει και να δώσει λύση σε μια διένεξη με την εργοδοσία.

Θα παρατηρούσε, όμως, κανείς ότι η τεχνολογία και η εν γένει ψηφιοποίηση της ζωής των ανθρώπων ούτως ή άλλως προσφέρει λύσεις και εναλλακτικές για κάθε «εμπλοκή» ή ανατροπή της καθημερινότητάς τους. Κι αν από τη μια πλευρά εμποδίζει την αποτελεσματικότητα των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων όταν φτάνουν στο έσχατο μέσο πίεσης που είναι η απεργία, από την άλλη διευκολύνουν αφάνταστα τον προγραμματισμό και την οργάνωση των απεργιακών κινητοποιήσεων.

Τα μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μέσων κοινωνικής δικτύωσης αντικαθιστούν προ-συγκεντρώσεις, συγκεντρώσεις, συνελεύσεις, φέιγ βολάν, ντουντούκες και εν τέλει διευκολύνουν το διάλογο και επιταχύνουν αποφασιστικά την ενημέρωση των εργαζομένων και φυσικά τη λήψη των αποφάσεων.