ΣΕΒ: Από το Κράτος 0.2 στο Κράτος 2.0 – Οφέλη και επόμενα βήματα

Την πρόοδο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ανέλυσε το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ, με την σύμπραξη της Deloitte, εστιάζοντας στην προσφορά ψηφιακών υπηρεσιών προς τους πολίτες (G2C) μέσω της πύλης gov.gr.

Η ανάλυση του Παρατηρητηρίου βασίστηκε στα ποιοτικά οφέλη της πύλης όπως η ευκολία ανεύρεσης της κάθε υπηρεσίας, η κατάργηση των χρόνων αναμονής σε φυσικές ουρές, η διαθεσιμότητα επί 24ώρης βάσης, η αμεσότητα εξυπηρέτησης, κ.ά. Επιπλέον, η ανάλυση ποσοτικοποίησε τα οφέλη αυτά ώστε να τεκμηριώσει την πρόοδο της ψηφιακής διακυβέρνησης.

Ειδικότερα, για τα πρώτα 2 χρόνια της πύλης gov.gr καταγράφονται τα εξής:

• 1.400 υπηρεσίες πλέον παρέχονται ψηφιακά, μέσα από τις οποίες οι χρήστες έχουν εξυπηρετηθεί 36,5 εκατ. φορές συνολικά.
•  270 εκατ. ευρώ είναι η ετήσια συνολική εξοικονόμηση για την οικονομία. Από αυτά, τα 215 εκατ. ευρώ προέρχονται από τη μείωση του χρόνου μετακίνησης των πολιτών σε φυσικά σημεία αλλά και από τη μείωση του χρόνου φυσικής εξυπηρέτησης των πολιτών από τους δημόσιους υπαλλήλους. Εφόσον συνεχιστεί η αύξηση των ψηφιακών υπηρεσιών, το συνολικό όφελος σε ορίζοντα πενταετίας ξεπερνάει τα 1,3 δισ. ευρώ.
• 42 εκατ. άυλες συνταγές εκδόθηκαν μέσα από το σύστημα άυλης συνταγογράφησης.
• +1.800 ώρες εκπαίδευσης, 300 μαθήματα, 34 θεματικές ενότητες, +740.000 επισκέψεις, και 5,7 εκατ. προβολές σελίδων στην Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών.

Πέντε άξονες

Στο πλαίσιο αυτό, το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ προτείνει πέντε άξονες που θα επιτρέψουν στη χώρα να επιταχύνει τη σύγκλιση με τις επιδόσεις της υπόλοιπης ΕΕ και να αποκομίσει περισσότερα οφέλη:

1. Μεγαλύτερη εστίαση της Δημόσιας Διοίκησης στις ψηφιακές διεπαφές με επιχειρήσεις.
2. Επιτάχυνση επενδύσεων στη διαλειτουργικότητα των μητρώων του δημόσιου τομέα.
3. Προτεραιότητα σε παρεμβάσεις που επιδρούν στο επιχειρηματικό περιβάλλον και την προσέλκυση επενδύσεων, όπως η ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης, η επέκταση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, καθώς και η ψηφιοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας και των μεταφορών.
4. Ταχεία ολοκλήρωση των πληροφοριακών συστημάτων που συνδέονται με τη λειτουργία της οικονομίας, όπως το Single Window στα τελωνεία, το νέο σύστημα κρατικών ενισχύσεων, το ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, το σύστημα ηλεκτρονικών δημοσίων συμβάσεων, το σύστημα φορολογίας, τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες ληξιπρόθεσμων οφειλών, το σύστημα άσκησης δραστηριοτήτων και ελέγχων, κ.ά.
5. Απλοποίηση των διαδικασιών πριν την ψηφιοποίησή τους, ώστε να απαλλαγούν από αγκυλώσεις που δεν συνάδουν με την ψηφιακή οικονομία.

Όπως επισημαίνει ο ΣΕΒ, στο Special Report, για την Ενιαία Ψηφιακή Πύλη gov.gr, μέσω της οποίας διαπιστώνεται ο προσανατολισμός στον τομέα εξυπηρέτησης του πολίτη (G2C), παρέχονται υπηρεσίες, οι οποίες μέχρι λίγα χρόνια πριν, διεκπεραιώνονταν μέσω έγχαρτων διαδικασιών και επισκέψεων σε δημόσιες υπηρεσίες και ΚΕΠ, με γραφειοκρατία, χαμηλό επίπεδο εξυπηρέτησης (και επομένως ικανοποίησης) των πολιτών, μη αποδοτική χρησιμοποίηση ανθρωπίνων πόρων του δημοσίου τομέα και βεβαίως αυξημένα διοικητικά βάρη.

Δύο χρόνια ηλεκτρονική πύλη «gov.gr»

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη μετάβαση στο Κράτος 2.0, σημαντικό ορόσημο αποτέλεσε η έναρξη λειτουργίας της πύλης gov.gr το Μάρτιο του 2020. Η πλατφόρμα συγκεντρώνει τις ψηφιακές υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης, διασφαλίζοντας ταχύτερη παροχή, παρακάμπτοντας χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες και επιτρέποντας την απομακρυσμένη εξυπηρέτηση των πολιτών.

Οι δυνατότητες του gov.gr σταδιακά αυξάνονται. Από 600 περίπου υπηρεσίες στο αρχικό στάδιο λειτουργίας του, το Μάρτιο του 2022 παρείχε 1.375 ψηφιακές υπηρεσίες, αριθμός που την ημέρα συγγραφής της παρούσας έκδοσης έχει ξεπεράσει τις 1.400. Το 21% των υπηρεσιών αφορά επιχειρηματική δραστηριότητα, το 19% γεωργία και κτηνοτροφία, το 12% καθημερινότητα πολιτών, το 12% εργασία και ασφάλιση, κ.λπ.

Από το Μάρτιο του 2020 έως το Μάρτιο του 2022, η πύλη εξυπηρέτησε συνολικά 36,5 εκ. χρήστες, το 94% των οποίων εξυπηρετήθηκαν το τελευταίο έτος, λόγω της πανδημίας, οι οποίοι πραγματοποίησαν πάνω από 273 εκ. επισκέψεις.

Μέχρι σήμερα, το gov.gr έχει εκδώσει: 2,2 εκατ. εξουσιοδοτήσεις, 6,5 εκατ. υπεύθυνες δηλώσεις, 4,5 εκατ. πιστοποιητικά, 764 χιλ. ληξιαρχικές πράξεις και 220 χιλ. ψηφιακές βεβαιώσεις. Οι χρήστες ζητούν κυρίως πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, γέννησης, ιθαγένειας και εγγύτερων συγγενών, καθώς και ληξιαρχικές πράξεις γέννησης, γάμου, σύμφωνου συμβίωσης και θανάτου.

Επίσης, στο σύστημα άυλης συνταγογράφησης σε 2 χρόνια έγιναν 3,2 εκατ. ενεργοποιήσεις και εκτελέστηκαν 42 εκατ. άυλες συνταγές (το Μάρτιο του 2022 αποτέλεσαν το 41% των μηνιαίων συνολικών συνταγογραφήσεων).

Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών

Μέρος των υπηρεσιών του gov.gr είναι και η Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών, η οποία στοχεύει στη δωρεάν βελτίωση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών. Από το Δεκέμβριο του 2020, μέχρι το Μάρτιο του 2022, η Ακαδημία αριθμεί πάνω από 1.800 ώρες εκπαίδευσης, σχεδόν 300 μαθήματα, 34 θεματικές ενότητες, ενώ συνεργάζεται με 38 παρόχους εκπαιδευτικού υλικού. Έως τον περασμένο Μάρτιο, οι συνολικές επισκέψεις ξεπέρασαν τις 740.000, ενώ οι προβολές σελίδων άγγιξαν τις 5,7 εκατ.

Επίσης, η Επιμορφωτική Πύλη Ψηφιακών Υπηρεσιών (εδώ) παρέχει πρακτική υποστήριξη για τη χρήση του gov.gr (π.χ. οδηγίες για την έκδοση υπεύθυνης δήλωσης, εξουσιοδότησης και πιστοποιητικών, την εγγραφή στο νηπιαγωγείο, τη δημιουργία ψηφιακής υπογραφής, κ.ά.). Έως το Μάρτιο του 2022, η υπηρεσία δέχτηκε συνολικά σχεδόν 5 εκ. επισκέψεις (Δ4).

Εξοικονομήσεις

Οι υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης που ψηφιοποιούνται και είναι προσβάσιμες μέσω του gov.gr συνοδεύονται από σημαντική μείωση κόστους, λόγω του πολύ μικρού χρόνου διεκπεραίωσης της on-line εξυπηρέτησης, έναντι των φυσικών επισκέψεων των πολιτών σε κάποιο σημείο, π.χ. ΚΕΠ.

Την περίοδο Μάρτιος 2020 – Μάρτιος 2022, η συνολική εξοικονόμηση από τις υπηρεσίες που περαιώνονται ψηφιακά end-to-end μέσω του gov.gr εκτιμάται σε τουλάχιστον €270 εκ., ενώ το προβλεπόμενο όφελος για την επόμενη πενταετία υπολογίζεται σε 1,3 δισ. ευρώ.

Πιο συγκεκριμένα, το ποσό των 270 εκατ. ευρώ αναλύεται ως εξής:

• 215 εκατ. ευρώ από τη μείωση του χρόνου μετακίνησης των πολιτών, αλλά και του χρόνου ενασχόλησης πολιτών και υπαλλήλων για την περαίωση έγχαρτων διαδικασιών με φυσική παρουσία,
• 53 εκατ. ευρώ ως έμμεση ωφέλεια από την εξοικονόμηση διεπαφών που δεν ολοκληρώνονται στο gov.gr, αλλά δρομολογούνται σε ψηφιακές πλατφόρμες άλλων υπηρεσιών,
• 1,2 εκατ. ευρώ από τις μειωμένες εκπομπές CO2 λόγω της μείωσης των μετακινήσεων των πολιτών και της χρήσης χαρτιού,
• 0,8 εκατ. ευρώ από τη μείωση χρήσης χαρτιού και εκτυπώσεων.

Τα ανωτέρω μεταφράζονται σε εξοικονόμηση χρόνου πολιτών και υπαλλήλων 20.000 ισοδυνάμων πλήρους απασχόλησης (FTE) για ένα χρόνο.

Σημαντικά βήματα για την ψηφιοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης

Ακολούθως, καταγράφονται κάποια βήματα, τα οποία θεωρούνται ορόσημα για την ψηφιακή μετάβαση της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης, τα τελευταία έτη:

• Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025. Αποτελεί το όραμα για την υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους. Μέσα από 450 έργα, προτεραιοποιεί τη βελτίωση των διεπαφών των δημοσίων φορέων με πολίτες και επιχειρήσεις σε όλους τους τομείς πολιτικής.
• Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ο Ν. 4727/2020 αποτελεί το ολοκληρωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο για την ψηφιακή διακυβέρνηση του δημοσίου τομέα.
• Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Η νέα κυβερνητική δομή συγκεντρώνει όλες τις κρίσιμες λειτουργίες ΤΠΕ που σχετίζονται με την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις.
• Ανοικτά δημόσια δεδομένα. Το data.gov.gr αναμένεται να μετεξελιχθεί στην Εθνική Πύλη Ανοικτών Δεδομένων, μέσω της οποίας σύνολα δεδομένων θα είναι ελεύθερα προσβάσιμα προς όλους.
• G-Cloud. Ο Ν. 4727/2020 καθιέρωσε την αρχή cloud-first policy και τη συγκέντρωση όλων των πληροφοριακών συστημάτων σε μια ενιαία δομή. Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης διαθέτει σύγχρονες υποδομές G-Cloud, υπό τη ΓΓΠΣΔΔ.
• Χρηματοδοτικά εργαλεία. Τα επόμενα χρόνια, στην Ελλάδα θα εισρεύσουν σημαντικά κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, με περίπου 2,2 δισ. ευρώ να αφορούν τον πυλώνα ψηφιακής μετάβασης, ενώ το ΕΣΠΑ 2021-2027 θα διαθέσει 1 δισ. ευρώ για τον ίδιο λόγο.
• Ψηφιακές δεξιότητες. Έχουν γίνει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών, όπως η Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών και η Επιμορφωτική Πύλη Ψηφιακών Υπηρεσιών.

Το μέλλον

Όπως αναφέρει ο ΣΕΒ, η ελληνική Δημόσια Διοίκηση τα προηγούμενα χρόνια υιοθέτησε ψηφιακές τεχνολογίες βάσει διεθνών βέλτιστων πρακτικών, απλοποιώντας έτσι διοικητικές διαδικασίες, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και διευκολύνοντας την καθημερινότητα των πολιτών και τη λειτουργία των επιχειρήσεων.

Προκειμένου όμως να επιταχυνθεί η πορεία ψηφιοποίησης όλης της κοινωνίας και τη οικονομίας και να συγκλίνουμε ακόμα ταχύτερα με τις επιδόσεις της υπόλοιπης ΕΕ, το Παρατηρητήριο Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ προτείνει τις ακόλουθες κατευθύνσεις:

1. Εστίαση της Δημόσιας Διοίκησης (και) σε ψηφιακές διεπαφές με επιχειρήσεις.
2. Επιτάχυνση επενδύσεων στη διαλειτουργικότητα των μητρώων του δημόσιου τομέα.
3. Προτεραιοποίηση παρεμβάσεων ψηφιοποίησης που επιδρούν θετικά στο επιχειρηματικό περιβάλλον και την προσέλκυση επενδύσεων, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, η υποχρεωτικότητα της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, η καθιέρωση ψηφιακού δελτίου αποστολής, κ.ά.
4. αχεία ολοκλήρωση και ενεργοποίηση πληροφοριακών συστημάτων που συνδέονται με τη λειτουργία της οικονομίας, όπως το Single Window στα τελωνεία, το νέο Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων, το ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων, το νέο ΟΠΣ Φορολογίας της ΑΑΔΕ, το ΟΠΣ για τη διαχείριση και αυτοματοποίηση των διαδικασιών ληξιπρόθεσμων οφειλών, το ΟΠΣ Άσκησης Δραστηριοτήτων και Ελέγχων, κ.ά.
5. Διασφάλιση της απλοποίησης των διαδικασιών πριν την ψηφιοποίησή τους, ώστε να γίνουν σύγχρονες και να απαλλαγούν από το γραφειοκρατικό πνεύμα που δεν συνάδει με την ψηφιακή κοινωνία και οικονομία.