OT FORUM 2 – Chris Fabian: Συνδεσιμότητα σχολείων και μαθητών για την ισότητα στη μόρφωση

Η παγκόσμια οικονομική κρίση κατέδειξε πόσο σημαντική είναι η ψηφιακή τεχνολογία για την επιβίωση των ανθρώπων. Πόσο σημαντική είναι για τη συνέχιση βασικών λειτουργιών των ανθρώπινων κοινωνιών κάτω από συνθήκες πρωτόγνωρων, για πολλές γενιές, απαγορεύσεων των μετακινήσεων και των διαπροσωπικών επαφών. Όσοι έχουν έστω και μια μακρινή και εξ αντανακλάσεως και συμπτωματική σχέση με τον κόσμο της εκπαίδευσης – μιλάμε για γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, θείες μαθητών και φοιτητών ή και για συζύγους εκπαιδευτικών – είχαν την ευκαιρία να αντιληφθούν τη σημασία της ψηφιακής τεχνολογίας και για τη συνέχιση της «διαδικασίας της μάθησης» (ως λειτουργήματος θεωρουμένης). Έστω και με εκπτώσεις και με συμβιβασμούς σε ό,τι αφορά την ποιότητα και την πληρότητά της.

Στο OT FORUM 2, που εστιάζει θεματικά στις νέες τεχνολογίες και στις εφαρμογές τους, ο συνιδρυτής του προγράμματος Giga της UNICEF Κρις Φάμπιαν ανέλυσε το αυταπόδεικτο κατά τη διετία της πανδημίας: τη σημασία που έχει η πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες και στο Διαδίκτυο για τα παιδιά όλου του κόσμου, προκειμένου να αποκτήσουν καλύτερη μόρφωση και να εφοδιαστούν με δεξιότητες που αποτελούν όρο «sine qua non» για να ζήσουν, να προκόψουν και να ευημερήσουν στις κοινωνίες του 21ου αιώνα.

«Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να συνδεθούν online έχουν ένα μεγάλο μειονέκτημα», τόνισε ο Κρις Φάμπιαν. Και μιλάμε για τον μισό πληθυσμό της γης: 3,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Πρόκειται για στοιχεία βάσει μετρήσεων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Αλλά η πρωτοβουλία Giga, που ξεκίνησε το 2019 από τη UNICEF και τη Διεθνή Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU) με την συνεργατική αρωγή της σουηδικής πολυεθνικής εταιρείας δικτύωσης και τηλεπικοινωνιών Ericsson, έχει θέσει στόχους. Ο κεντρικός είναι να συνδέσει «κάθε σχολείο στον πλανήτη με το Διαδίκτυο έως το έτος 2030 και κάθε νέο άτομο με την πληροφόρηση, τις ευκαιρίες και τις επιλογές».

Ευκαιρίες ζωής στους μαθητές

Όλα για την Giga ξεκινούν από τη «χαρτογράφηση» των σχολείων. Μια διαδικασία κομβική καθώς συμβάλλει στην κατανόηση της κλίμακας των επενδύσεων, των ενεργειών και των συνεργασιών που απαιτούνται για να γεφυρωθεί το ψηφιακό χάσμα και να παρασχεθεί σε όλα τα παιδιά σχολικής ηλικίας σε όλο τον κόσμο πρόσβαση στην ψηφιακή μάθηση. Διότι η Giga προϋποθέτει ότι η σύνδεση των σχολείων με το Διαδίκτυο είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να αποκτήσουν οι μαθητές περισσότερες «ευκαιρίες ζωής».

Μέσω της σχολικής διασύνδεσης τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε μια ευρύτερη δεξαμενή πληροφοριών. Αποκτούν τη δυνατότητα να βελτιώσουν το επίπεδο εκπαίδευσης που λαμβάνουν. Η βελτίωση της μάθησης και της κατανόησης της τεχνολογίας που προκύπτει από μια εκπαίδευση μέσω Διαδικτύου είναι ένας ζωτικής σημασίας παράγοντας για τη βελτίωση της ψηφιακής γνώσης των λαών και το κλείσιμο του ψηφιακού χάσματος μεταξύ γεωγραφικών περιοχών – μεταξύ χωρών αλλά και μεταξύ επαρχιών στην ίδια χώρα.

Ψηφιακή συμπερίληψη και ανισότητες

Ένα ψηφιακώς εγγράμματο εργατικό δυναμικό αναπτύσσει καινοτομίες και πρωτοποριακές ιδέες δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας σε μια εθνική οικονομία. Έκθεση της Economist Intelligence Unit (EIU) με τίτλο «Connecting Learners: Narrowing the Educational Divide», που εκπονήθηκε με την υποστήριξη της UNICEF, διαπίστωσε ότι τα κράτη με χαμηλή ευρυζωνική συνδεσιμότητα έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν έως και 20% το ΑΕΠ τους απλώς και μόνο συνδέοντας τα σχολεία στο Διαδίκτυο!

Η συνδεσιμότητα μπορεί να φέρει κοντά τη μία στην άλλη απομακρυσμένες περιοχές και χώρες. Η ψηφιακή συμπερίληψη εκτινάσσει την ανάπτυξη, μειώνει την φτώχεια και δημιουργεί ευκαιρίες ζωής για λαούς και έθνη ολόκληρα. Διότι, όπως τόνισε και στο Forum του ΟΤ ο Κρις Φάμπιαν, «ζούμε σε έναν άδικο κόσμο, γεμάτο ανισότητες». Αλλά «ένα παιδί που έχει πρόσβαση σε υπολογιστή και στο Διαδίκτυο έχει πρόσβαση στο δάσκαλο και στη μόρφωση».

Ασφαλώς, όπως φάνηκε και με την πρόσφατη εμπειρία της τηλεκπαίδευσης, η φυσική παρουσία των μαθητών στην αίθουσα των μαθημάτων και η φυσική επαφή με τον καθηγητή δεν αντικαθίστανται από κανένα πρόγραμμα τηλεδιασκέψεων. Πόσω μάλλον η παρουσία των φοιτητών στις αίθουσες των εργαστηρίων.

Όμως, αν για τους μαθητές και τους φοιτητές των πλούσιων χωρών η συνδεσιμότητα είναι δεδομένη και μερικές φορές και αντι-εκπαιδευτική (εθισμός στις οθόνες, αποσπασματική πληροφόρηση, δυσκολία στη συγκέντρωση για την ανάγνωση βιβλίων και μεγάλων κειμένων), για τα παιδιά των φτωχών χωρών και των απομονωμένων γεωγραφικών περιοχών η δυνατότητα ψηφιακής επαφής με τον υπόλοιπο κόσμο έχει κεφαλαιώδη, ζωτική σημασία για το μέλλον τους.

Ένας ακτιβιστής με όραμα

Είναι άραγε ρεαλιστική η προσέγγιση του Κρις Φάμπιαν; Αν κάποιος δίχως αναστολές επιχειρούσε να «εμπορευματικοποιήσει» το όλο ζήτημα, θα παρατηρούσε ότι η ψηφιακή επι-μόρφωση της μαύρης Αφρικής, για παράδειγμα, όπως και πολλών φτωχών ασιατικών χωρών, θα προσέθετε τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο συνειδητοποιημένους και φανατικούς (καθότι νεοφώτιστοι) καταναλωτές των ελκυστικότερων και δημοφιλέστερων προϊόντων της Δύσης, ψηφιακών και φυσικών.

Αλλά η πραγματικότητα μάλλον είναι διαφορετική: είναι μεγαλύτερο το συμφέρον για παράταση – έως και για διαιώνιση – του ψηφιακού σκοταδισμού στις λεγόμενες «αναπτυσσόμενες χώρες» (πρώην Τρίτο Κόσμο), στο μέτρο που έτσι διευκολύνεται το ξεπούλημα του φυσικού πλούτου των χωρών αυτών (οι σπάνιες γαίες για παράδειγμα) από τους διεφθαρμένους κυβερνήτες τους.

Αλλά σε κάθε περίπτωση και σε πείσμα των πιο σκοτεινών συμφερόντων, ακόμα κι αυτοί που μοιάζουν να κυνηγούν ανεμόμυλους σπρώχνουν τον κόσμο – και την Ιστορία των ανθρώπων – μπροστά προς το μέλλον. Και ο Κρις Φάμπιαν είναι ένας εξ αυτών. Ένας άνθρωπος που οραματίζεται τη νέα γενιά «στην οθόνη σκυμμένη, θεϊκά δεμένη με την οικουμένη», όπως θα έλεγε ο Διονύσης Σαββόπουλος.