Εβδομάδα 4 ημερών: μια πρόβα για το μέλλον

Η πανδημία μετέβαλε ριζικά τους όρους παροχής εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιτάχυνε την είσοδο των νέων τεχνολογιών στην αγορά εργασίας. Εθεσε επί τάπητος τα ωράρια, τον τόπο εργασίας, τις αμοιβές, και ανακατεύθυνε τον προσανατολισμό των εργαζομένων οδηγώντας τους σε απόρριψη κλασικών επαγγελμάτων και στην αναζήτηση νέων, πιο αβέβαιων αλλά ενδεχομένως πιο κερδοφόρων επιλογών βιοπορισμού. Πυροδότησε το φαινόμενο της «μεγάλης παραίτησης» που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ αλλά εξαπλώθηκε σε όλον τον κόσμο.

Στην Ελλάδα παρατηρήθηκε τους τελευταίους μήνες, κατά κύριο λόγο στον κλάδο του τουρισμού με περισσότερες από 50.000 θέσεις εργασίας να μένουν κενές.

Διαβάστε ακόμα: Οι δύο… συμπληγάδες που συνθλίβουν τους νέους της χώρας

Δεν πλούτισαν ξαφνικά οι εργαζόμενοι. Δεν είναι όμως πλέον διατεθειμένοι να απασχολούνται σε εξοντωτικά ωράρια, χωρίς  κάλυψη εξόδων διαβίωσης από τον εργοδότη με αδήλωτη και ανασφάλιστη συχνά εργασία, δυσανάλογες με τις εργατοώρες αμοιβές.

Οι εργαζόμενοι δικαίως ζητούν καλά αμειβόμενες και ποιοτικές θέσεις εργασίας.

Στο πλαίσιο αυτό ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει τα όλο και περισσότερα πιλοτικά προγράμματα μείωσης των ημερών και των συνολικών ωρών εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών.

Πρόσφατα ξεκίνησε στη Μεγάλη Βρετανία ένα μεγάλο «πείραμα» εργασιακού μοντέλου που εφαρμόζεται σε περισσότερες από 70 επιχειρήσεις και αφορά περισσότερους 3.300 εργαζομένους. Θα διαρκέσει 6 μήνες και βασίζεται στο μοτίβο: 100% του μισθού των εργαζομένων με 80% του χρόνου εργασίας.

Αντίστοιχα προγράμματα υλοποιούνται στην Ισπανία και στη Σκωτία, ενώ και στη χώρα μας 4 εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών, ανακοίνωσαν ότι θα εφαρμόσουν πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εργασίας τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. Βασικός στόχος και κριτήριο επιτυχίας των παραπάνω εγχειρημάτων είναι η διατήρηση της παραγωγικότητας, ώστε να παραμείνουν ανταγωνιστικές.

Τις ενδιαφέρουσες αυτές εξελίξεις οφείλουμε να τις παρακολουθήσουμε όχι αμέτοχοι ως κοινωνία, αλλά με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον που ήδη διαμορφώνεται. Οι δίδυμες επαναστάσεις της τεχνολογίας, της πληροφορίας και της βιοτεχνολογίας, θέτουν κάποιες από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει αντιμετωπίσει τόσο ο άνθρωπος όσο και οι παραδοσιακές ιδεολογίες. Ελλοχεύει ο κίνδυνος η ανεξέλεγκτη και χωρίς κανόνες χρήση αυτών των νεών εργαλείων από τις επιχειρήσεις, αφενός να οδηγήσει εκτός αγοράς εργασίας εκατομμύρια ανθρώπους, αφετέρου να διευρύνει τις ανισότητες μεταξύ των επιχειρηματικών ελίτ και της κοινωνικής πλειοψηφίας και να αμφισβητήσει μέχρι ολικής διάλυσης το ήδη συρρικνωμένο και υποτυπώδες κράτος πρόνοιας.

Οι σύγχρονες κοινωνίες, οι εργαζόμενοι και οι πολιτικές ηγεσίες έχουν υποχρέωση να οραματιστούν και να σχεδιάσουν μια εναλλακτική και πιο ελπιδοφόρα θέαση του μέλλοντος. Ενα μέλλον που θα χαρακτηρίζεται από τη συνεργασία ανθρώπων και τεχνητής νοημοσύνης και που η κερδοφορία που θα προκύψει από τη χρήση τεχνολογιών θα κατευθύνεται όχι μονομερώς στις επιχειρήσεις, αλλά θα φτάνει ως μέρισμα και στον κόσμο της εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει επιχειρήσεις που έχουν κοινωνική ευθύνη αλλά κυρίως τα κράτη να επενδύσουν σε προγράμματα που έχουν ως στόχο τη μείωση των ωρών εργασίας με διατήρηση των αποδοχών των εργαζομένων.

Μπορεί το σχέδιο να φαίνεται φιλόδοξο, για κάποιους ανεδαφικό, αλλά χωρίς προετοιμασία και τολμηρά βήματα οι κοινωνίες θα αναγκαστούν παθητικά να αποδεχθούν τα πιο ζοφερά σενάρια για την επόμενη ημέρα της εργασίας.

*Ο κ. Κώστας Τσουκαλάς είναι δικηγόρος.