H Ρωσία ως περιφερειακός αυταρχισμός

Φοβάμαι πως τα ερωτήματα του Γιαβλίνσκι δεν ξεσηκώνουν τον μέσο Ρώσο ούτε και ακουμπούν σε ευαίσθητες χορδές του κοινωνικού σώματος.

Ποια είναι τα πραγματικά πολιτικά χαρακτηριστικά της Ρωσίας τώρα που βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος; Ο παληός μου γνωστός και Πρόεδρος του φιλελεύθερου κόμματος στη χώρα, «Γιαμπλόκο» (Μήλο), που ήταν μάλιστα δύο φορές (1996, 2000) υποψήφιος για την Προεδρία της Ρωσίας, Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι, συνέγραψε σχετικά πρόσφατα ενα εξαιρετικα διαφωτιστικό βιβλίο. Το «Περιφεριειακός Αυταρχισμός: Τι Εχει Πετύχει η Ρωσία και Γιατί» (Peripheral Authoritarianism: What Russia Has Achieved and Why) παρουσιάζει ανάγλυφα και χωρίς φτιασίδια τι είναι η Ρωσία σήμερα και το πως έφασε μέχρι εκεί. Για τον Γιαβλίνσκι η μοναδική αλλαγή που μπορεί να υπάρξει είναι μέσα απο την αλλαγή του συστήματος κι όχι με την αντικατάσταση του ενός ηγέτη με κάποιον άλλο. Γι αυτο κι έχει συχνά δημόσια διατυπώσει τις επιφυλάξεις του για την αντιπολίτευση που με θόρυβο ασκεί ο Ναβάλνυ.

• Διαβάστε επίσης: Ο… σούπερ ολιγάρχης της Ρωσίας που παραμένει σχεδόν στο «απυρόβλητο»

Παρομοιάζει το σημερινό πολιτικό σύστημα της Ρωσίας με ναρκοπέδιο. «Για να προχωρήσουμε μπροστά οφείλουμε να το καθαρίσουμε απο τις νάρκες» επισημαίνει. Διαφορετικά, αυτές θα εκραγούν τινάζοντας τους πάντες στον αέρα, μια και βρίσκονται εκεί για πάνω από 25 χρόνια. Πως γίνεται προσεκτικα, δίχως τον εξευτελισμό κανενός και χωρίς βία, προκαταλήψεις κι αιματοκύλισμα να υπονομεύσουμε, ακυρώνοντάς τον, αυτόν τον επικίνδυνο μηχανισμό;

Φοβάμαι πως τα ερωτήματα του Γιαβλίνσκι δεν ξεσηκώνουν τον μέσο Ρώσο ούτε και ακουμπούν σε ευαίσθητες χορδές του κοινωνικού σώματος. Εχουν γίνει πολλά στη Ρωσία που έχουν εμπεδώσει τους θεσμούς και τις αρρωστημένες αντιλήψεις που σήμερα κυριαρχούν. Το βιβλίο του Αρκάντι Οστρόνσκι (στα ελληνικα) «Η Επινόηση της Συγχρονης Ρωσίας», Εκδ. Επίκεντρο 2017, αναλύει σε βάθος αυτές τις εξελίξεις.

Ο υπερπληθωρισμός του 1992, οι εγκληματικές ιδιωτικοποιήσεις και οι προεδρικές εκλογές του 1996 που ξεκίνησαν την περιθωριοποίηση των ελεύθερων ΜΜΕ αποτελούν για τον Γιαβλίνσκι τα κορυφαία σύγχρονα κομβικά χρονικά σημεία που εδωσαν στο σημερινό σύστημα τον χαρακτήρα του. Υπάρχουν επίσης και διάφορες άλλες συνθήκες που όλοι φροντίζουν να ξεχνούν. Η άρνηση ανάλυσης κι αξιολόγησης μέσα στη χώρα των όσων συνέβησαν από την επανάσταση του 1917 είναι ένα απ’ αυτά. Επίσης το είδος και η μέθοδος των μεταρρυθμίσεων μετά την κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος είχαν μια καθαρά μπολσεβίκικη χροιά. Η ουσία ήταν πως «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Οπως ο κόσμος συνήθιζε να λέει τότε: «δίχως ανθρώπους δεν υπάρχει πληθωρισμός». Ηταν τον είδος της περιφρόνησης εκείνων για τους οποίους ολα θεωρητικά γίνονταν !! Ο τρόπος δηλ. πρακτικής λειτουργίας των μπολσεβίκων.

Πέρα από αυτά, ο Γιαβλίνσκι εξηγεί πως ένα πολιτικό σύστημα δίχως τον οποιοδήππτε ανταγωνισμό οικοδομήθηκε πάνω σε τέτοια θεμέλια, ένα παράδοξο μίγμα ιδιοκτησίας και εξουσίας, επιχειρηματικότητας και κράτους. Μιά ιδεολογία δομημένη πάνω σ’ ενα σύνθετο αίνιγμα που εκφράζει ενα παράδοξο συνδυασμό τσαρικών αυτοκρατορικών εμβλημάτων, σοβιετικού εθνικού ύμνου και μιάς μετα,-σοβιετικής σημαίας. Ο Γιαβλινσι επίσης περιγράφει πως δουλεύει η διαφθορα. Το σύστημα είναι σαν να λέει: «Μπορείς να κάνεις τα πάντα, κι εμείς θα κρατάμε τα μάτια κλειστά. Αν παρεκτραπείς τα μάτια θα ανοίξουν. Και θα φταίς μόνο εσύ». Μιά αναπαραγωγή δηλ. του Σταλινισμού. Οσον αφορά τους θεσμούς είναι λάθος, ισχυρίζεται ο Γιαβλίνσκι, ο ισχυρισμός πως δεν υπάρχουν. Είναι απλά διαφορετικοί και περιλαμβάνουν την πρακτική της διαφθοράς και την «οικοδόμηση της κάθετης εξουσίας» και της νοθείας στις εκλογές. Σαν αποτέλεσμα το σύστημα βλέπει τον έξω κόσμο σαν εχθρό και προσπαθεί συνέχεια να επεκταθεί. Μακροπρόθεσμα το σύστημα δεν μπορεί να επιβιώσει, κάνει λάθη και θα οδηγηθεί σε κατάρρευση. Αγνωστο όμως πότε…