Ίδρυμα Αντενάουερ για Aστυπάλαια: Σημαντικό παράδειγμα καινοτομίας και πράσινης ενέργειας

Για «πολλά υποσχόμενο έργο να γίνει η Αστυπάλαια το πρώτο έξυπνο και βιώσιμο νησί με ενεργειακή αυτονομία», κάνει λόγο στην αποχαιρετιστήρια έκθεση για την χώρα μας ο Ανρί Μπονέ, αποχωρών επικεφαλής του Ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ στην Αθήνα (για την Ελλάδα και την Κύπρο), ο οποίος αναφέρεται στο πείραμα της Αστυπάλαιας για ηλεκτροκίνηση.

Ο τίτλος της είναι «Διακοπές στο νησί των ονείρων: σύντομα χωρίς εκπομπές ρύπων;» και την συνυπογράφει ο επιστημονικός συνεργάτης του Ιδρύματος, Βασίλης Καρύδας-Υφαντής.

Η έκθεση του Ιδρύματος Αντενάουερ στην Αθήνα

«Τι σχέση έχει ένα πείραμα σε ένα απομεμακρυσμένο ελληνικό νησί με το μέλλον της μετακίνησης και τα σχέδια των διακοπών μας;

Διαβάστε επίσης: Handelsblatt: «Το μέλλον της μετακίνησης» στην Αστυπάλαια

Η Ελλάδα είναι γνωστή για τον ήλιο, τις αμμώδεις παραλίες και τα γαλάζια νερά του Αιγαίου. Όχι όμως ακόμη για την ηλεκτρική κινητικότητα, την πράσινη ενέργεια και τον αειφόρο τουρισμό. Η Αστυπάλαια, ένα μικρό νησί του Αιγαίου, θέλει να το αλλάξει αυτό. Επιλέχθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και τον Όμιλο Volkswagen για ένα ιδιαίτερο «πείραμα». Οι διακοπές με μηδενικές εκπομπές ρύπων στην Ελλάδα θα μπορούσαν σύντομα να γίνουν πραγματικότητα εκεί και το νησί θα μπορούσε να παράσχει αποδείξεις για το πώς η ηλεκτροκίνηση σε μικρή κλίμακα μπορεί να λειτουργήσει χρόνια πριν την αποφασισθείσα κατάργηση του κινητήρα εσωτερικής καύσης σε όλη την Ευρώπη.

Διαβάστε επίσης: Πράσινη ανάπτυξη: Αστυπάλαια και Χάλκη πρωταγωνιστούν στις αφίξεις επισκεπτών

Άκρως συμβολικής αξίας η συνεργασία Ελλάδας-Γερμανίας

Το 2021 δόθηκε το σήμα εκκίνησης για μια άκρως συμβολική συνεργασία την οποία συνήψε η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Όμιλο Volkswagen. Οι ελληνογερμανικές σχέσεις επιβαρύνθηκαν σοβαρά κατά τα δέκα χρόνια της ελληνικής οικονομικής κρίσης. Παρά το γεγονός ότι η συνεργασία μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου έχει βελτιωθεί, η οικονομική δραστηριοποίηση της Γερμανίας στην Ελλάδα δεν γίνεται καθόλου αντιληπτή από την κοινή γνώμη. Αν και η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος, δίνεται σαφώς μεγαλύτερη δημοσιότητα στις επενδύσεις από τις ΗΠΑ ή άλλες χώρες. Γι αυτό και είναι τώρα ακόμα σημαντικότερο και για τις διμερείς σχέσεις αυτό το πολλά υποσχόμενο έργο να γίνει (δηλαδή) η Αστυπάλαια το πρώτο έξυπνο και βιώσιμο νησί με ενεργειακή αυτονομία.

«Έξυπνο και βιώσιμο νησί»

Αυτό θα μπορέσει να επιτευχθεί σε τέσσερα βήματα. Το πρώτο βήμα αφορά στην αντικατάσταση των ΙΧ και των μέσων μαζικής μεταφοράς του νησιού με ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα. Ηλεκτροκίνητο θα είναι και το μοναδικό ασθενοφόρο του νησιού. Για να γίνει αυτό, η ελληνική κυβέρνηση έχει ξεκινήσει το πρόγραμμα «e-astypalea», το οποίο επιδοτεί την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου στην τιμή παραγωγής, ενώ ταυτόχρονα θα καλύπτεται το κόστος εγκατάστασης των σταθμών φόρτισης σε σπίτια και επιχειρήσεις.

Το δεύτερο βήμα αποσκοπεί στην αναδιάρθρωση της κυκλοφορίας στο νησί. Χρησιμοποιώντας μια νέα εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, το “ride-hailing”, δηλαδή την παραγγελία μιας διαδρομής και το “ride-sharing”, δηλαδή την κοινοχρησία οχημάτων μαζί με άλλους επιβάτες, θα εισαχθεί αποκλειστικά για ηλεκτρονικά αυτοκίνητα. Ταυτόχρονα, θα ελαχιστοποιηθεί χάρη σε αυτήν η χρήση ιδιωτικών αυτοκινήτων.

Ένα περαιτέρω βήμα θα είναι η μετάβαση της παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας σχεδόν εξ ολοκλήρου σε πράσινες τεχνολογίες, μέσω της εγκατάστασης εκτεταμένων συστημάτων ηλιακής και αιολικής ενέργειας, αλλά και αποθήκευσης ενέργειας σε μπαταρίες. Μέχρι το 2026, θα καταστεί δυνατή η κάλυψη πάνω από το 80% των αναγκών του νησιού μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Τέλος, το τέταρτο βήμα αφορά στην ολική βελτίωση του οδικού δικτύου με στόχο την προετοιμασία για τη μετάβαση σε οχήματα χωρίς οδηγό.

Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα για καινοτόμες ιδέες

Στις 2 Ιουνίου 2022, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Volkswagen Δρ. Χέρμπερτ Ντις, επισκέφθηκαν την Αστυπάλαια, για να αξιολογήσουν την προόδο του έργου. Ο κ. Μητσοτάκης τόνισε τη σημασία της σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα : «Οι κυβερνήσεις μας δεν μπορούν να έχουν επιτυχία από μόνες τους και ο ιδιωτικός τομέας δεν διαθέτει όλες τις απαντήσεις στα ερωτήματα (του πράσινου μετασχηματισμού). Στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, η Ελλάδα θέλει να ηγείται, όχι να ακολουθεί».

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Volkswagen συμπλήρωσε: «Η πολιτική, η οικονομία και η κοινωνία φέρουν κοινή ευθύνη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ο μακροπρόθεσμος στόχος μας είναι η 100% κλιματικά ουδέτερη κινητικότητα για όλους. Και η Αστυπάλαια θα δείξει ότι αυτό είναι ήδη εφικτό σήμερα. Η ηλεκτροκίνηση και η έξυπνη κινητικότητα θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και ταυτόχρονα θα συμβάλουν σε ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον».

Εξ ου και οι μηντιακά αποτελεσματικές εμφανίσεις μπροστά σε ένα παραδεισένιο σκηνικό και η προσοχή που συγκεντρώνει πλέον το έργο όχι μόνο στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό. Θα έχει, όμως, η οικονομική επιτυχία του έργου ορατό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας; Θα πουλήσει η Volkswagen σημαντικά περισσότερα αυτοκίνητα; Η σημασία του έργου στην Αστυπάλαια έγκειται πρωτίστως στο γεγονός ότι ανοίγει ένα παράθυρο για ένα πιο πράσινο και πιο καθαρό μέλλον. Είναι ένα σημαντικό παράδειγμα των προσπαθειών της ελληνικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει καινοτόμες τεχνολογίες, να δημιουργήσει ένα καινοτόμο νομικό πλαίσιο για την ενίσχυση της βιώσιμης και φιλικής προς το περιβάλλον ανάπτυξης και ταυτόχρονα να επιτύχει την υλοποίηση μιας πράσινης πρωτοβουλίας για ενεργειακό εφοδιασμό και ενεργειακή ασφάλεια. Με αυτόν τον τρόπο το νησί θα μπορούσε να γίνει η αφετηρία για την ανάπτυξη μεγαλύτερων έργων που δεν περιορίζονται σε ένα σημείο του Αιγαίου.

Πώς βλέπουν, όμως, οι νησιώτες το έργο, το οποίο οργανώθηκε με τον κλασικό τρόπο «από πάνω προς τα κάτω»; Ο Νίκος Κομενέας, δήμαρχος του νησιού, επισημαίνει: «Εν μέσω της ενεργειακής κρίσης τα μάτια του κόσμου είναι στραμμένα πάνω μας. Στην Αστυπάλαια γράφεται ιστορία, διότι η προοπτική της βιωσιμότητας μπορεί να αποτελέσει ένα δρόμο προς το μέλλον για οποιονδήποτε ταξιδιωτικό προορισμό». Και οι τοπικές έρευνες μεταξύ των σχεδόν 1.500 κατοίκων δείχνουν μεν μια κατά βάσιν προθυμία να στραφούν στην ηλεκτροκίνηση, αλλά όπως στη Γερμανία και αλλού, το κόστος αγοράς ενός νέου αυτοκινήτου και η έλλειψη δυνατότητας φόρτισης είναι οι πιο σημαντικές ενστάσεις οι οποίες εγείρονται. Και τοπικοί επιχειρηματίες, όπως οι ενοικιαστές αυτοκινήτων, όπως επίσης ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και εστιατορίων ανησυχούν για το πώς μπορούν να αντισταθμίσουν τις πιθανές απώλειες που προκαλούνται από τη μετάβαση σε ηλεκτρικά οχήματα. Ιδέες του δήμου για πιθανά μέτρα βοήθειας δεν υπάρχουν προς το παρόν.

Ωστόσο, ιδίως η απότομη αύξηση του ενεργειακού κόστους παγκοσμίως, η οποία επηρεάζει δυσανάλογα τους κατοίκους του απομακρυσμένου νησιού χωρίς καλωδιακή σύνδεση ρεύματος με την ηπειρωτική χώρα, θα μπορούσε να είναι ο καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχή υλοποίηση του έργου. Με μέσο όρο πάνω από τριακόσιες ημέρες ηλιοφάνειας το χρόνο και ισχυρούς ανέμους στο Αιγαίο, η αφετηρία για την επέκταση των φωτοβολταϊκών, της αιολικής και πιθανώς της ενέργειας από τα κύματα είναι πολλά υποσχόμενη σχεδόν παντού στην Ελλάδα.

Ονειρεμένες διακοπές χωρίς ένοχη συνείδηση

Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό είναι το ότι η προοπτική διακοπών χωρίς εκπομπές ρύπων για κλιματικά συνειδητοποιημένους Ευρωπαίους θα μπορούσε να δώσει ώθηση στον τουρισμό της Αστυπάλαιας και επομένως επίσης σε όλους τους νησιώτες, οι οποίοι εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από τον τουρισμό. Ποιος δεν θα ήθελε να περάσει τις επόμενες διακοπές του στην Αστυπάλαια συνδεδεμένης με την κλασική εικόνα του ήλιου, της παραλίας και της θάλασσας, των λευκών κυκλαδίτικων κυβικών σπιτιών και του καταγάλανου ουρανού ανενόχλητος από τα θορυβώδη μοτοποδήλατα ή από τα μπλε σύννεφα παλαιών κινητήρων ντίζελ αντικατεστημένα από μερικά υπερσύγχρονα καλά κλιματιζόμενα και αθόρυβα ηλεκτρονικά οχήματα;

Το πιλοτικό έργο αποδεικνύει ότι απαιτείται όχι μόνο η δημιουργικότητα του ιδιωτικού τομέα, αλλά και της πολιτικής, αλλά και η δεκτικότητα των κατοίκων για να προσεγγιστεί ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τονίζει: «Είμαστε στην πρώτη γραμμή όσον αφορά στην καινοτομία και στην τεχνολογία για έξυπνη κινητικότητα και την ανάλογη προσαρμογή του νομικού πλαισίου».